7 CUD�W STARO�YTNEGO �WIATA Siedem cud�w staro�ytnego �wiata to siedem przyk�ad�w dzie� sztuki i szczytowych osi�gni�� architektury, szczeg�lnie cenionych przez staro�ytnych Grek�w. Kanon doskona�o�ci, na podstawie, kt�rego wyr�niono siedem cud�w �wiata-zmienia� si�. Jednak mianem siedmiu cud�w staro�ytnego �wiata obecnie okre�la si�: ? Piramida Cheopsa ok. 2560 p.n.e ? �wi�tynia Artemidy w Efezie ok. 560 p.n.e ? Kolos Rodyjski w Rodos z ok.281 p.n.e ? Latarnia Morska w Faros z ok. 280 p.n.e ? Wisz�ce ogrody Semiramidy w Babilonie ? Pos�g Zeusa w Olimpii ? Mauzoleum w Halikarnasie PIRAMIDA CHEOPSA Piramida Cheopsa oraz staj�ce obok niej piramidy Chefrena i Mykerinosa to najbardziej znany zesp� piramid. Obok piramidy Chefrena postawiono monumentalny pomnik sfinksa. Zabytki te znajduj� si� w Gizie, w Egipcie. Postawiona zosta�a na sztucznie wyr�wnanym terenie, zmierzone r�nice poziomu wynosz� do 2,0 cm. Piramida zorientowana jest zgodnie z kierunkami �wiata. Boki jej s� zwr�cone dok�adnie na p�noc, po�udnie, wsch�d i zach�d. Wielkie bloki kamienne, wa��ce po 2,5 tony (najwi�ksze nawet oko�o 15,0 t) zosta�y ustawione z wielk� precyzj�. Ca�a budowla sk�ada si� z ponad 23 mln takich blok�w. Ob�o�ona delikatnym wapieniem z Tury. Niestety z tej obudowy ju� nic nie zosta�o. �ci�ty wierzcho�ek piramidy spowodowa�, �e jej wysoko�� zmala�a do oko�o 137,0 m. Wej�cie do piramidy znajduje si� w p�nocnej �cianie. Przej�cie niskim korytarzem prowadzi do po�o�nej na wysoko�ci 42,0 m nad poziomem terenu komnaty kr�lewskiej � komory grobowej. Wewn�trz piramidy wybudowano jeszcze dwie komory grobowe. Jedna poni�ej poziomu terenu, druga powy�ej poziomu podstawy. Obok piramidy znaleziono bark� pogrzebow�. Wymiary po wybudowaniu: � wysoko�� do wierzcho�ka- 146,64m � d�ugo�ci bok�w: o zachodni- 230,357m o wschodni- 230,391m o p�nocny-230,251m o po�udniowy- 230,454m � K�t nachylenia �ciany bocznej do pod�o�a- 5152' � Po�o�enie - 2958'51'' N 319'00'' E �WI�TYNIA ARTEMIDY W EFEZIE �wi�tynia Artemidy w Efezie znana jest r�wnie� pod nazw� Artemizjonu. Stanowi�a najwi�ksz� ozdob� Efezu w Azji Mniejszej (obecnie Turcja). By�a to olbrzymia (110 m na 55 m) �wi�tynia, zbudowana przez kr�la Lidii Krezusa w VI wieku p.n.e. Uko�czenie budowli zaj�o 120 lat. W roku 356 p.n.e. �wi�tyni� spali� szewc Herostrates, by zyska� rozg�os i s�aw�. Zosta�a odbudowana w IV wieku p.n.e., ale uleg�a ponownie zniszczeniu w czasie najazdu Got�w w III wieku p.n.e. W roku 1869 ekspedycja zorganizowana przez British Museum odkry�a miejsce, gdzie znajdowa�a si� �wi�tynia. Niekt�re elementy wystroju efeskiego Artemizjonu mo�na obecnie obejrze� w tym muzeum. Oryginalny pos�g Artemidy, niestety nie zachowany, by� wykonany ze z�ota, srebra, ko�ci s�oniowej i czarnego kamienia (zobacz: chryzelefantyna). Mo�na si� jedynie domy�la�, jak wygl�da�, na podstawie opis�w i zachowanej kopii. Warto zwr�ci� uwag� na niezwyk�y spos�b przedstawienia bogini, przypominaj�cy bardziej rze�by egipskie ni� greckie. KOLOS RODYJSKI Olbrzymich rozmiar�w pos�g Heliosa wybudowany na wyspie Rodos przez Charesa z Lindos. Monument wykonano z br�zu, metalu i ustawiono u wej�cia do portu. Pos�g mia� ponad 30 m wysoko�ci i ok.70 ton wagi i upami�tnia� zwyci�stwo Rodyjczyk�w nad Demetriuszem Poliorketesem. Niekt�re wyobra�enia pos�gu Heliosa na Rodos ukazuj� go w rozkroku nad wej�ciem do portu - statki mia�yby wtedy przep�ywa� pod pos�giem. Uwa�a si�, �e nie jest to w�asciwy obraz - wed�ug niekt�rych taka konstrukcja nie by�a mo�liwa ze wzgl�d�w technicznych. Pos�g uleg� zniszczeniu ok. 225 roku p.n.e., w czasie trz�sienia ziemi. Le�a� w wodzie a� do VII wieku, kiedy to zosta� przez Arab�w podzielony na cz�ci i wywieziony, wed�ug tradycji, na kilkuset wielb��dach. LATARNIA MORSKA W FAROS Latarnia morska w Faros, zosta�a zbudowana ok. 280 p.n.e. - 279 p.n.e. na podstawie plan�w architekta Sostratosa i na polecenie Ptolemeusza I, uko�czona podczas rz�d�w jego syna Ptolemeusza II. Przypuszcza si�, �e pomys�odawc� budowy latarni by� sam Aleksander Macedo�ski. Latarnia znajdowa�a si� na przybrze�nej wysepce Faros, kt�ra maj�c sztuczne po��czenie ze sta�ym l�dem, stanowi�a cz�� wej�cia do portu w Aleksandrii w Egipcie. By�a to wie�a o wysoko�ci 100 - 120 m. Mia�a dolny cok� o przekroju kwadratu, na nim wznosi� si� kolejny, o�miok�tny i trzeci o przekroju owalnym. Latarnia zwie�czona by�a kopu�� wspart� na o�miu kolumnach. Na niej ustawiony by� pos�g Posejdona o wysoko�ci oko�o 7 m. W tamtych czasach by�a to najwy�sza budowla na ziemi o podstawie mniejszej od jej wysoko�ci. Jej wizerunek zachowa� si� te� na monetach i malowid�ach. Po zmierzchu rozpalano na latarni ogie�. Chrust by� dostarczany na szczyt wie�y na grzbietach os��w, a potem przez tragarzy. Odbijane metalowymi lustrami �wiat�o widoczne by�o z kilkudziesi�ciu kilometr�w i znakomicie u�atwia�o nawigacj� �eglarzom zd��aj�cym do Aleksandrii. Prawdopodobnie ju� w II wieku run�a najwy�sza cz�� latarni. W IX wieku jej dolna cz�� zosta�a zaadaptowana na meczet o nietypowej orientacji - wzd�u� osi p�noc-po�udnie. Latarnia uleg�a uszkodzeniu przez trz�sienia ziemi w latach 1303 i 1323, wie�a zosta�a ostatecznie zniszczona przez trz�sienie w 1375 roku. Pozosta�e po niej ruiny znikn�y, kiedy w roku 1480 su�tan Egiptu u�y� ich do budowy fortu. Obecnie na fundamentach latarni znajduje si� Muzeum Morskie. WISZ�CE OGRODY SEMIRAMIDY Wisz�ce ogrody kr�lowej Semiramidy zbudowano rzekomo (jak sama nazwa wskazuje) dla kr�lowej Semiramidy, prawdopodobnie za czas�w Nabuchodonozora II, oko�o roku 600 p.n.e. By� to zesp� ogrod�w dworskich, wbrew nazwie nie�wisz�cych" (nazwa wzi�a si� prawdopodobnie st�d, �e z daleka wygl�da�y jak zawieszone w powietrzu), lecz za�o�onych na sztucznych tarasach w taki spos�b, �e drzewa by�y widoczne z zewn�trz ponad murami miejskimi. Co do ich istnienia nie ma jednak absolutnej pewno�ci. Opisywali je przede wszystkim Grecy historycy i m.in. Strabo i Didorus Siculus. Niestety, wykopaliska przeprowadzone w miejscu ich hipotetycznego po�o�enia nie potwierdzi�y ich bajkowego wygl�du, a jedynie wykaza�y obecno�� pozosta�o�ci rozleg�ego pa�acu Nabuchodonozora II POS�G ZEUSA OLIMPIJSKIEGO Olbrzymi pos�g siedz�cego na tronie Zeusa d�uta Fidiasza zosta� wykonany za pomoc� techniki chryzelefantyny po roku 430 p.n.e. Dotrwa� jedynie do roku 426 n.e, a znany jest z rzymskiej kopii. Pos�g przedstawia Zeusa siedz�cego w p�aszczu na tronie i trzymaj�cego w jednej r�ce ber�o, a w drugiej pos��ek Nike. Podstawa pos�gu 6,5m x 1 m, wysoko�� ok. 13 m. Pos�g zbudowany z drewnianych desek przymocowanych do wielkiego drewnianego rusztowania, pokryty ko�ci� s�oniow� (tors boga) i z�otem (jego szata). Fidiasz wyobra�a� siedz�cego na tronie Zeusa w p�aszczu i wie�cu oliwnym, ze statuetk� Nike na prawej d�oni i ber�em w lewej - symbol jedno�ci cywilizacji greckiej. Zniszczony zosta� w 426 lub 465 roku n.e. MAUZOLEUM W HALIKARNASIE Mauzoleum w Halikarnasie (obecnie Bodrum w po�udniowo-zachodniej Turcji) by� to grobowiec Mauzolosa, perskiego w�adcy Karii wzniesiony zosta� ok. 350 p.n.e. Zbudowany z bia�ego marmuru na planie prostok�ta (obw�d ok. 125 m), ograniczony 36 kolumnami. Na wysokim cokole zosta� umieszczony jo�ski peripteros zwie�czony schodkow� piramid� z kwadryg� na szczycie, na kt�rym znajduj� si� trzy reliefowe fryzy d�uta Skopasa, Leocharesa, Bryaksisa oraz pos�gi w interkolumnach. Sta� nienaruszony przez 19 wiek�w [w wi�kszo�ci zasypany] a� do 1522 roku, kiedy to rozebrali go krzy�owcy, buduj�c z jego marmur�w zamek �w. Piotra, dla obrony przed Sulejmanem. Cz�� z zabytk�w mauzoleum, mi�dzy innymi, grecka rze�ba portretowa, znajduje si� w British Museum w Londynie.
Diesel.18