Finanse publiczne – wykład
Tryb niestacjonarny 2009/2010
Prawo podatkowe obejmuje ogół norm prawnych regulujących:
Ø podstawy prawne i konstrukcje poszczególnych podstaw.
Ø zasady powstawania i wygasania oraz odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe
Ø tryb wymiaru, poboru i kontroli podatków
Ø organy podatkowe i inne podmioty zobowiązane do wymiaru, poboru i egzekucji podatków.
Ø odpowiedzialność związana z unikaniem, uchylaniem się i odrzucaniem podatków
Normy w ramach prawa podatkowego
Ø prawo materialne -określa konstrukcje podatków, zobowiązania podatkowe, odpowiedzialność podatkową.
Ø prawo proceduralne -postępowanie podatkowe, kontrola skarbowa, egzekucja świadczeń podatkowych
Ø prawo ustrojowe -organizacja aparatu podatkowego, określenie innych podmiotów wykonujących niektóre zadania organów podatkowych
Ø prawo karne podatkowe
Źródła prawa podatkowego mają charakter krajowy i międzynarodowy.
KONSTYTUCJA -zasadą jest że konstytucje normują co najmniej prawo parlamentu do stanowienia w drodze ustawy podatków i innych ciężarów publicznych
Z tworzeniem prawa podatkowego wiążą się następujące wymogi konstytucyjne
Ø podatki i inne daniny publiczne mogą być nakładane przez sejm tylko w drodze ustawy
Ø ustawa podatkowa powinna określać pełną konstrukcję prawną podatku(podmiot, przedmiot, stawki itd.)
Organom wykonawczym pozostaje możliwość regulowania zagadnień nie wymienionych powyżej a więc praktycznie kwestie związane z techniką obliczania i poboru podatków
Ø konstytucja ogranicza możliwość stosowania aktów wykonawczych w prawie podatkowym do rozporządzeń oraz stawia wymogi jakim powinna odpowiadać ustawa udzielająca upoważnienia do wydania rozporządzenia.
USTAWY ZWYKŁE
Ø odnoszą się do poszczególnych podatków i regulują kto, od czego, w jakiej wysokości ma płacić podatek a czasem określają także w jaki sposób oraz w jakim czasie ma to czynić
Ø jest kilka ustaw które normują prawne kompleksy zagadnień podatkowych i przez to mogą być traktowane jako częściowe kodyfikacje przepisów prawa podatkowego
Ø ordynacja podatkowa -normuje część zagadnień ustrojowych prawa podatkowego i ich
Właściwości
Ø ustawa z 1991 o kontroli skarbowej
Ø ustawa z 1966 o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
Ø kodeks karny skarbowy
Umowy i konwencje międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę
Prawo organizacji międzynarodowych których członkiem jest Polska
Ø sprawy unikania podwójnego opodatkowania
Ø umowy w sprawie wzajemnego popierania inwestycji
Klasyfikacje dochodów
Dochody bezzwrotne
Ø podatki
Ø cła
Ø opłaty
Ø kary
Ø wpłaty z zysku NBP
Dochody zwrotne (Przychody)
Ø z kredytów
Ø pożyczki
Ø ze sprzedaży bonów skarbowych i obligacji
Dochody przymusowe
Ø podatki, opłaty
Ø grzywny
Dobrowolne
Ø darowizny
Ø zapisy na rzecz skarbu państwa
Ogólne
Ø cła opłaty
Ø wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych
Indywidualne
Ø dochody z prywatyzacji
Ø konfiskaty
Nieodpłatne Odpłatne
Ø podatki -opłaty
Krajowe Zagraniczne
Ø podatki -środki UE
Ø cła -zagr. darowizny i pożyczki
Ø opłaty -dochody z emisji obligacji na rynki zagr.
Państwowe Lokalne
Ø od towarów i usług -podatki od nieruchomości
Ø cła -opłaty lokalne
Ø Pojęcie podatku, opłaty i dopłaty
Podatek to danina publiczna o cechach:
Ø przymusowy charakter wyraża się w możliwości stosowania przez podmiot uprawniony do pobierania podatków środków przymusu państwowego w celu wyegzekwowania świadczenia.
Ø bezzwrotność. Świadczenie podatkowe ma charakter definitywny i nie podlega zwrotowi na rzecz płatnika
Ø nieodpłatność -osoba płacąca podatek nie otrzymuje świadczenia wzajemnego ze strony związku publiczno-prawnego na rzecz którego podatek został zapłacony.
Ø jednostronność ustalania -wysokość świadczenia podatkowego wynika z obowiązujących przepisów prawa i nie podlega negocjacji
Ø ogólny charakter wyraża się tym, że podatki nakładane są w drodze wydawania aktów normatywnych o charakterze ogólnym dotyczących określonych kategorii podmiotów
Ø pieniężny charakter -świadczenia podatkowe realizowane są w postaci pieniężnej nie zaś rzeczowej czy w postaci usług
Ø przewłaszczenie -zapłata podatku powoduje zmianę właściciela środków pieniężnych, które będąc poprzednią własnością podatnika stają się własnością związku publicznoprawnego
OPŁATA jest daniną publiczną charakteryzującą się tymi samymi cechami co podatek z tym że w przeciwieństwie do podatku opłata jest świadczeniem odpłatnym
DOPŁATA jest daniną publiczną związaną z pokrywaniem kosztów inwestycji publicznych
Zasady podatkowe są postulatami określającymi warunki jakim powinien odpowiadać poprawnie zbudowany system podatkowy i poszczególne podatki
Ø zasada równości podatków -obywatele każdego państwa powinni partycypować w utrzymaniu rządu proporcjonalnie do ich możliwości czyli do ich dochodu.
Ø zasada pewności podatkowej -podatek jaki obowiązana jest płacić każda jednostka powinien być ściśle określony a nie dowolny
Ø zasada dogodności podatków -każdy podatek powinien być ściągany w takim czasie i w taki sposób aby podatnikowi było jak najdogodniej go zapłacić
Ø zasada taniości podatków -uzyskiwanie wpływów podatkowych przy minimalnych kosztach wymiaru i poboru podatków.
Elementy konieczne -podmiot, przedmiot opodatkowania, stawki podatkowe.
Elementy incydentalne -sposób termin zapłaty, zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe
Podmiot podatku
Ø związki publicznoprawne uprawnione z tytułu podatku
Ø podatnicy i inne podmioty na które prawo podatkowe nakłada obowiązki lub ewentualnie przyznaje pewne uprawnienia
Ø płatnicy
Ø inkasenci
Ø następcy prawni podatników
Ø osoby trzecie odpowiedzialne za zobowiązania podatkowe
Podatnik: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej która podlega na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu
Płatnik: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka nie posiadająca osobowości prawnej która obowiązana jest do obliczenia i pobrania podatku od podatnika a następnie wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu
Inkasent to osoba fizyczna itd... która uprawniona jest do pobrania podatku od podatnika a następnie wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu
Przedmiot podatku
Podstawa opodatkowania to ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot podatku
Podstawy opodatkowania
Stawki podatkowe
Stawka kwotowa -ilość jednostek pieniężnych jaką należy zapłacić od jednostki podstawy obliczenia podatku
Stawka procentowa -wyrażona w procentach relacje pomiędzy wielkością świadczenia podatkowego a wielkością podstawy obliczenia podatku
Ø występują w postaci stawki stałej
Ø w postaci zbioru stawek zwanego skalą podatkową
Skala podatkowa -zbiór uporządkowanych rosnąco lub malejąco stawek podatkowych, stawki te są różne dla różnych wielkości podstaw obliczenia podatku
Skala podatkowa progresywna charakteryzuje się rosnącą wielkością podstawy
Zwolnienie podatkowe to ograniczenie przedmiotowego lub podmiotowego
Ulga podatkowa polega na obniżeniu obciążenia podatkowego w czasie zaistnienia określonej sytuacji w stosunku do obciążenia ogólnieobowiązującego. Mogą mieć charakter podmiotowy, przedmiotowy i mieszany.
Ø obniżenie stawki podatkowej
Ø pomniejszenie podstawy opodatkowania
Ø pomniejszenie kwoty obliczenia podatku
Sposób i terminy zapłaty
Ø w całej należnej kwocie w określonym terminie
Ø w ratach
Ø w formie zaliczek
Jeżeli w formie decyzji wymierzono podatek termin wynosi 14 dni od doręczenia decyzji.
Ø f. fiskalna
Ø f. redystrybucyjna
Ø f. stymulacyjna
Fiskalna sprowadza się do tego że podatek pełni bardzo ważną rolę jako podstawowy rodzaj dochodów budżetowych
Redystrybucyjna akceptowana w każdych warunkach społecznych i politycznych. Dzięki podatkom następuje redystrybucja dochodu narodowego między podatnikami a państwem i samorządem
Stymulacyjna ma charakter uniwersalny i występuje w państwach o różnych założeniach ustrojowych, Stymulacja może polegać na wprowadzaniu określonego podatku, na różnicowaniu stawek podatkowych, stosowaniu zwyżek, ulg i zwolnień.
Ze względu na źródła poborów
Ø obciążające dochód
Ø obciążające majątek
Obciążanie dochodu ma miejsce w toku powstania dochodu oraz w toku jego wydatkowania (podatki konsumpcyjne)
Dochód obciążony w toku powstania może być opodatkowany w sposób wstępny(podatki przychodowe) w sposób wstępny i ostateczny(podatki przychodowo-dochodowe) lub w sposób ostateczny (dochodowe)
Obciążające majątek następuje w formie podatków majątkowych przy czym mogą to być podatki od posiadania majątku lub podatki od nieodpłatnego przyrostu majątku
Podział na podatki bezpośrednie i pośrednie kryteria:
Ø technika poboru podatku
Ø sposób nałożenia podatku
Ø przeznaczenie podatku
Ø zdolność płatnicza
Z pktu widzenia techniki poboru podatkami bezpośrednimi są te których ciężar ponoszą podatnicy nie zaś podmioty trzecie a pośrednimi są podatki których ciężar ponoszą podmioty ponieważ następuje legalne przerzucenie podatku.
6
gosicka