Odżywianie według Pięciu Przemian.pdf

Odżywianie według Pięciu Przemian

Czy to możliwe, że pomarańcze i kiwi, które zimą jemy dla zdrowia, w rzeczywistości

osłabiają naszą odporność? Albo, że tak rzekomo zdrowe banany mogą wywoływać uczucie

zmęczenia i trudności w koncentracji, a jogurt i chudy twaróg w gruncie rzeczy wcale nie

pomagają schudnąć?

(...) Są to wszystko sensacyjne nowości, które być może sprawią, że nasza starania, aby mieć

więcej energii, zdrowie i lepszą figurę, wreszcie zostaną zwieńczone sukcesem. (...)

(...) Od 3 tysięcy lat tradycyjna medycyna chińska posługuje się kompleksowym systemem

odżywiania w celu zachowania zdrowia i usunięcia zaburzeń organizmu. W ciągu minionych

trzech tysiącleci system ten dostarczył wystarczającą ilość dowodów na to, że istotnie chroni

zdrowie i przywraca funkcjom organizmu utraconą równowagę. Oprócz metod

terapeutycznych - akupunktury, zielarstwa i gimnastyki leczniczej - bardzo ważną rolę jako

działalność profilaktyczna spełnia tradycyjna chińska nauka o żywieniu. (...)

(...) W Chinach terapia ziołowa i żywieniowa są ściśle ze sobą powiązane. Zarówno w

klinikach, jak i gospodarstwach domowych zioła lecznicze gotuje się często razem z

potrawami. I tak w rosole z kurczaka można nieraz znaleźć korzeń dang gui (dzięgiel,

Angelica sinensis Diels. - przyp. tłum.) o lekko gorzkim smaku. Rosół pobudza wydzielanie

soków przez organizm, natomiast korzeń dang gui ma działanie krwiotwórcze. Połączenie to

sprawia, że zwykła zupa staje się drogocennym lekarstwem w leczeniu wszelkich zaburzeń

krwi. Dla Chińczyków jest rzeczą oczywistą, że zwykła zupa staje się drogocennym

lekarstwem w leczeniu wszelkich zaburzeń krwi. Dla Chińczyków jest rzeczą oczywistą, że

zupa powinna być nie tylko smaczna, lecz również mieć działanie zdrowotne. Gotowanie więc

urasta do rang symbolu.

Ważne jest przy tym, żeby odróżnić żywienie terapeutyczne od codziennego. W tej książce

postaram się przybliżyć jedynie ogólne normy rządzące odżywianiem. Aby móc je zastosować

w terapii konkretnych schorzeń, niezbędna jest diagnoza, postawiona w oparciu o tradycyjną

medycynę chińską. (...)

Energetyczny charakter pożywienia

Tradycyjna chińska nauka o żywieniu dzieli produkty spożywcze w zależności od ich

energetycznego charakteru na następujące kategorie: produkty gorące, ciepłe, neutralne,

odświeżające i zimne. (...)

(...) Na skutek gotowania i pieczenia produkty spożywcze ulegają ogrzaniu. Najważniejszym

tego skutkiem jest jednak poprawa strawności. Dotyczy to również soków, które po

rozcieńczeniu gorącą wodą stają się znacznie strawniejsze. Ponieważ w Chinach przywiązuje

się dużą wagę do strawności pożywienia, Chińczycy jedzą tylko niewielkie ilości pokarmów

surowych. (...)

Gorące produkty spożywcze chronią przed zimnem

Gorące produkty spożywcze, takie jak baranina, pieprz, gałka muszkatołowa, chili, herbatka z

kopru włoskiego, grzane wino i wysokoprocentowy alkohol, wpływają na organizm

rozgrzewająco, wzmacniając jang. Działanie to wykorzystywane jest w celu zapobiegania

niedoborowi jang, a więc stanowi chłodu. Narządy, które mają dość ciepła, pracują sprawnie, a

czi przepływa. Jeśli dojdzie do utraty ciepła wskutek zimna klimatycznego lub spożywania

ochładzających pokarmów, zdolność narządów do funkcjonowania zmniejsza się, a czi

stagnuje. Stąd też gorące produkty żywnościowe stosuje się głównie w chłodnej porze roku,

aby ochronić organizm przed chłodem lub zdusić w zarodku rozpoczynające się właśnie

przeziębienie. (...)

Ciepłe pokarmy wzmagają aktywność

W mniejszym nieco stopniu wszystko to, co dotyczy gorących produktów spożywczych,

odnosi się również do produktów ciepłych, takich jak drób, por, cebula, czosnek, imbir,

kolendra, majeranek, kawa i czerwone wino. Również ich udział w diecie należy zwiększać

przy chłodnej pogodzie i w chłodnej porze roku. (...)

Neutralne pokarmy dostarczają czi

Neutralne produkty spożywcze, zwłaszcza mające słodki lub neutralny smak, takie jak zboża,

warzywa zawierające skrobię, wołowina i warzywa strączkowe, budują czi i działają

równoważąco na narządy. Nadmiaru czy niedoboru czi lub soków możemy się na dłużej

pozbyć albo w ogóle uniknąć, jeśli naszym podstawowym pożywieniem stanie się gotowane

zboże. Głównym składnikiem każdej potrawy powinny więc być produkty neutralne. (...)

Odświeżające produkty spożywcze sprzyjają budowie krwi

Z odświeżających produktów spożywczych organizm buduje krew i soki. Aby proces ten mógł

się odbywać, odpowiedzialne za niego narządy, czyli śledziona i nerki, potrzebują dostatecznej

ilości czi. W przypadku niedoboru krwi lub soków ważna jest więc w pierwszym rzędzie

odbudowa czi poprzez spożywanie neutralnych i ciepłych produktów spożywczych oraz

jednocześnie budowa soków za pośrednictwem pokarmów odświeżających. Większość

warzyw i owoców oraz niektóre sałaty mają właśnie działanie odświeżające. Wszystko, co

zielone w świecie roślin, doskonale nadaje się do budowy krwi. Korzystne jest więc

zwiększanie spożycia sałat liściowych oraz ziół wiosną i latem, a ograniczanie jesienią i zimą,

preferując tym samym potrawy ogrzewające. (...)

Zimne produkty spożywcze chronią przed gorącem

Wiele owoców tropikalnych i herbat ziołowych, a ponadto pomidory, ogórki, algi, woda

mineralna i sól - oto produkty zimne. Niewielka ich ilość w potrawach zapobiega powstawaniu

nadmiernego gorąca, czyli nadmiaru jang w organizmie. Zwłaszcza latem i w krajach o

gorącym klimacie, zimne produkty spożywcze równoważą upał panujący na zewnątrz. Poza

tym, ich nadmiar ma podobne skutki jak nadmiar produktów odświeżających z tą różnicą, że

ich działanie rozpoczyna się szybciej i wnika głębiej do organizmu. Właśnie latem dochodzi

często do osłabienia czi przewodu pokarmowego i środkowego ogrzewacza wskutek

nadmiernego spożycia zimnego pożywienia, lodów i chłodzonych lodem napojów. W efekcie

nerki znajdujące się w dolnym ogrzewaczu zmuszone są do udostępniania większej ilości

ciepła i czi. Na dłuższą metę powstaje niedobór jang w nerkach i wewnętrzny chłód. (...)

Właściwy wybór pożywienia

Leciwy już chiński profesor, Leung Kok Yuen, wykładający w Paryżu na Uniwersytecie

Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, przestrzega ścisłej reguły, która mówi, że zdrowe

pożywienie powinno mieć następujący skład: 70% zbóż, 15% gotowanych warzyw, 5%

produktów surowych, 5% mięsa lub ryby oraz 5% produktów mlecznych i pozostałych.

Bez obaw, do przestrzegania takiej diety nie będę bynajmniej nikogo nakłaniać! Jeśli jednak

będzie ona komuś odpowiadała, to mogę tylko pogratulować. Zapewni mu to bowiem

nieprzeciętnie silną przemianę materii, długie życie, zdrowie i opanowanie. (...)

Łączenie produktów spożywczych w zależności od ich natury energetycznej

(...) Codzienne odżywianie służy temu, żeby choroby w miarę możliwości wcale się nie

pojawiały. Ponadto ma za zadanie niwelowanie niewielkich zaburzeń równowagi w

organizmie i lekkich dolegliwości. (...)

(...) Jeśli chodzi o charakter energetyczny, najważniejszą sprawą jest to, żeby potrawy składały

się w większości z neutralnych produktów spożywczych oraz odświeżających i ciepłych

warzyw. Pokarmy zimne i gorące powinny być zawsze używane z rozwagą i w niewielkich

ilościach. (...)

(...) Neutralne, ciepłe i odświeżające produkty spożywcze tworzą więc zrównoważoną bazę, a

gorące i zimne służą jako dodatek. Przestrzegam przed nadmiarem produktów zimnych

również w gorącej porze roku. Właśnie latem czi znajduje się bliżej powierzchni ciała, a

wnętrze, zwłaszcza żołądek i śledziona, jest szczególnie podatne na wychłodzenie.

Wiosną i latem używa się więcej produktów odświeżających, a jesienią i zimą - ciepłych.

Świeże zioła, sałaty liściowe, kiełki i owoce w niewielkich ilościach powinny urozmaicać

jadłospis o każdej porze roku, latem w ilościach większych, a zimą w mniejszych. (...)

Gotowanie z użyciem pięciu smaków

Dla osób chcących odżywiać się w zrównoważony sposób przez cały rok podaję tu kilka reguł,

ułatwiających właściwy wybór:

- Pięć smaków ma za zadanie zrównoważone odżywianie wszystkich organów. Im więcej

smaków występuje w jednej potrawie, tym lepiej odżywione będą też narządy. Cel ten

osiągasz, przygotowując potrawy z wieloma przyprawami i ziołami albo łącząc różne

warzywa: marchew, kalarepkę i czerwone buraki, do tego proso lub polenta. W wyważonej

potrawie wszystkie smaki dają się wyraźnie odczuć, ale żaden nie przeważa.

- Zwracaj uwagę na kolor. Przyjemny zapach i bogactwo kolorów pobudzają soki trawienne i

przygotowują żołądek na przyjęcie pożywienia. Potrawa, w której występuje wszystkie pięć

kolorów, pobudza czi i wygląda bardzo apetycznie. Używaj żółtej papryki, selera, cukini lub

brokułów, marchewki lub czerwonej papryki i czarnych wodorostów albo posyp gotową

potrawę czarnym sezamem.

- Pokarmy przemiany Ziemi stanowią wyjątek. Można ich używać bez dodatku innych

smaków, a mimo to narządy będą odżywione w zrównoważony sposób, bowiem słodki smak

działa harmonizująco i rozprowadza czi po całym ciele. Gulasz wołowy możesz więc podawać

z grysem kukurydzianym i fasolką szparagową, a marchewkę z prażonymi orzechami

laskowymi i kaszą jaglaną.

- Ważną rolę odgrywają aromatyczne zioła i przyprawy. Kminek, gałka muszkatołowa,

tymianek, szałwia, majeranek i świeży imbir nie tylko dodają smaku potrawom, ale również

ułatwiają ich trawienie, zwłaszcza ciężko strawnych dań zawierających strączkowe, mięso

albo dużo tłuszczu. To samo odnosi się do świeżych ziół kuchennych, którymi posypujesz

potrawy bezpośrednio przed podaniem albo pozwalasz im się krótko pogotować. Nawet

najprostszym daniom dodają one szczególnego aromatu. Świeża bazylia, oregano,

szczypiorek, rzeżucha i rucola rozpraszają monotonię i nadają potrawom świeżość.

Gotowanie według pór roku

Aby wykorzystać i równoważyć wpływy pór roku, trzeba czasem w szczególny sposób

podkreślać poszczególne smaki lub charakter energetyczny. (...)

- Wiosną, jak mówią Chińczycy, przeważają czi i wiatr - istnieje więc niebezpieczeństwo

wysuszenia. Wiosna jest również właściwą porą dla wzmocnienia wątroby i pęcherzyka

żółciowego. Używaj teraz produktów zawierających przemianę drzewa, aby uzupełnić i

chronić soki ciała: zielone warzywa, zwłaszcza liściowe, kiełki, sałaty i świeże zioła. (...)

- Latem dominuje gorąco. Używaj teraz częściej jinizujących metod gotowania, chłodnych

warzyw, grzybów, duszonych pomidorów, sałat liściowych, kiełków, owoców i tofu, a mniej

mięsa. Rób sałatki z gotowanych warzyw, są strawniejsze od surowych. Gorące potrawy i

napoje pomagają lepiej znosić upał, bowiem zmniejszają różnicę temperatur między wnętrzem

i zewnętrzem organizmu. (...)

- Jesienią przeważa w organizmie susza, chociaż w naszych szerokościach geograficznych nie

odnosi się takiego wrażenia. We wnętrzu organizmu panuje jesienny nastrój: soki

przemieszczają się w głąb ciała, tak że płuca i jelito grube mają tendencję do wysychania,

objawiającą się suchym kaszlem i zatwardzeniem. Ryż, rzepa, rzodkiewka i białe warzywa,

takie jak kalarepka, kalafior i wężymord (skorzonera) wzmacniają i chronią organy przemiany

Metalu. Jednocześnie należy przygotowywać ciało na nadejście zimnej pory roku przez

wzmacnianie odporności. Do tego celu nadaje się por, cebula, świeży imbir, inne ostre

przyprawy i baranina. Zawartość białka w pożywieniu powinna teraz zostać zwiększona przy

pomocy mięsa, ryb, jajek, warzyw strączkowych i orzechów. Wzmacniające zupy i potrawy

jednodaniowe są pożywną podstawą rozwijania odporności przeciwko niesprzyjającym

zimowym warunkom.

- Zimą dominuje chłód. Używaj teraz jangizujących metod gotowania i ciepłych pokarmów,

korzeni i ziół. Pamiętaj jednak, aby ciepłe potrawy równoważyć chłodnymi warzywami i

zimowymi sałatami. Zima jest właściwą porą do budowania rezerw. Dotyczy to przede

wszystkim kości, które w idealnych warunkach korzystają zimą z bogatych dostaw substancji

mineralnych. Dobrze nadają się do tego algi - morskie wodorosty - pasujące do zup, potraw

jednodaniowych i warzyw strączkowych. Również orzechy są zasobne w minerały i

poprawiają smak sałatek, kompotów oraz potraw z warzyw. (...)

Choroba - co to jest?

Aby uzmysłowić ci, jak z punktu widzenia medycyny chińskiej wygląda związek pomiędzy

zdrowiem i chorobą, muszę wprowadzić tu stosowane w TMC pojęcie zespołów

chorobowych. Na podstawie uproszczonego opisu tych zespołów postaram się wyjaśnić, jak

błędy w stylu życia oraz w odżywianiu przyczyniają się do powstania choroby. Wspomniane

zespoły chorobowe są szczegółowo opisane w ramach Tradycyjnej Medycyny Chińskiej.

Ułatwiają one osobom zajmującym się medycyną rozpoznawanie zaczątków choroby lub

ogólnych tendencji stanu zdrowia. (...)

Niedobór czi, niedobór jang, wilgoć, wilgotne zimno i wilgotne gorąco

Choroba oznacza przede wszystkim, że albo esencja albo siła życiowa bądź obie naraz zostały

uszczuplone. Jeżeli osłabiona jest siła życiowa, czyli korzeń jang, oparte na niej procesy

zachodzą zbyt powoli: osoba taka czuje się często zmęczona, przygnębiona, łatwo marznie i

zaziębia się.

Niedobór jang powstaje z reguły na skutek przepracowania i błędów w odżywianiu. Duże

ilości słodyczy, lody, silnie schłodzone napoje oraz diety oparte na głodowaniu lub dużych

ilościach sałaty, owoców i surowych warzyw wychładzają organizm. (...)

Niedobór jang zaczyna się tak zwanym niedoborem czi, przy którym głównymi

dolegliwościami jest nie tyle zimno, ile zakłócenia trawienia: wzdęcia, uczucie przepełnienia,

miękkie wypróżnienia. Jako że brakuje czi - siły napędzającej wszystkie funkcje organizmu -

pożywienie nie jest należycie trawione. Organizm nie jest więc prawidłowo odżywiany i - co

ważne - produkty odpadowe nie są całkowicie wydalane; stopniowo zaczynają odkładać się w

tkankach.

Ich nagromadzenie nazywa się w języku medycyny chińskiej wilgocią, jako że towarzyszy mu

zbieranie się wody w tkankach. Wilgoć powstaje więc jako skutek słabego przetwarzania,

wynikającego z niedoboru czi. Staje się widoczna, kiedy trawienie osłabnie lub zostaje

przeciążone na tyle, że dochodzi do nadwagi lub widocznej opuchlizny czy odmy na twarzy

lub kończynach.

Jeżeli oprócz wilgoci pojawią się oznaki zimna, wskazujące na niedobór jang, to mówimy o

wilgotnym zimnie. Wilgotne zimno jest poważniejszym stanem niż sama wilgoć, bowiem

mamy tu jeszcze niedobór jang. Osłabienie jang to, jak wiemy, niedobór czi oraz oznaki

zimna.

Niedobór czi w połączeniu z wilgocią można w dzisiejszych czasach znaleźć u większości

ludzi po czterdziestce, ale również często u osób młodszych i dzieci. Obok opisanych

wcześniej dolegliwości trawiennych wywołuje on zachcianki na słodycze, zmęczenie i

wahania koncentracji; często również apatię i duchową ociężałość. Osobie dotkniętej brakuje

energii i siły woli, aby przeciwstawić się nudzie, przeciętności lub przyjąć wyzwania, jakie

niesie ze sobą wprowadzenie zmian lub praca nad własnym rozwojem duchowym. (...)

Wilgoć jest, jak już wspomniałam, formą gromadzenia się wody i zanieczyszczeń; blokuje ona

przepływ czi i krwi. Nacisk tych blokad na inne tkanki prowadzi z kolei do powstawania

gorąca, które z czasem zagęszcza wilgoć. Stan ten nazywamy wilgotnym gorącem. Z niego

właśnie biorą się choroby pęcherzyka żółciowego, takie jak kolki i kamienie. (...)

Dalsze czynniki wywołujące przemianę wilgoci w wilgotne gorąco, to powszechnie znane

uczucia, takie jak złość i gniew oraz napięcie, będące reakcją na stres. Przyczyniają się tu

również następujące produkty i używki: mocny alkohol, duże ilości alkoholu, tanie wina,

kawa, duże ilości mięsa, wędlin, sera, czekolady i przemysłowo produkowanego pożywienia;

wszystkie źle strawne pokarmy, szczególnie zaś mleko i produkty mleczne, zwłaszcza, jeśli

duże ich ilości spożywane były już w dzieciństwie. Bardzo słodkie potrawy i napoje,

zawierające dużo białego cukru, również są tu niekorzystne, bowiem silnie nawilżają oraz

osłabiają jang i związane z nim dynamiczne procesy w organizmie. (...)

BARBARA TEMELIE, udziela porad żywieniowych w oparciu o zasady Tradycyjnej

Medycyny Chińskiej, prowadzi kursy i seminaria na temat odżywiania. W Monachium ma

własną poradnię dietetyczną.

Barbara Temelie

ODŻYWIANIE WEDŁUG PIĘCIU PRZEMIAN

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: