Nadzór nad warunkami środowiska pracy w 2004.pdf

Bieżący nadzór sanitarny nad warunkami

zdrowotnymi środowiska pracy

sprawowany przez

Państwową Inspekcję Sanitarną w 2004 r.

GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY

Warszawa, dnia 11 sierpnia 2005 r.

1. WSTĘP

Państwowa Inspekcja Sanitarna powołana na mocy Ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o

Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 1998 r., Nr 90, poz. 575 ze zm.) jest jednym z

ważniejszych partnerów procesu ochrony człowieka pracującego. Organ ten sprawuje nadzór

nad warunkami higieny pracy w zakładach pracy. Do zakresu działania PIS w dziedzinie

bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających

wymagania higieniczne i zdrowotne środowiska pracy w aspekcie negatywnego wpływu

szkodliwych czynników dla zdrowia zatrudnionych pracowników.

Zadania te Państwowa Inspekcja Sanitarna realizuje w wyniku uprzednio przeprowadzonej

kontroli zakładu pod kątem potencjalnych zagrożeń zawodowych, co stanowi konieczność

przestudiowania wszystkich procesów będących przedmiotem analizy oraz poznania rytmu

pracy w zakładzie.

Ponadto w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego organy PIS kontrolują przestrzeganie

przepisów z zakresu substancji i preparatów chemicznych, produktów biobójczych oraz

prekursorów narkotyków grupy II.

2. SYTUACJA ORGANIZACYJNA

W 2004 roku w Polsce działało 16 wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych

oraz 333 stacje sanitarno-epidemiologiczne szczebla podstawowego: powiatowe i graniczne.

Wszystkie stacje wojewódzkie oraz 134 placówki szczebla podstawowego, dysponowały bazą

laboratoryjną umożliwiającą przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych i

uciążliwych w środowisku pracy nadzorowanych zakładów.

2.1. Kadra pionu higieny pracy

W 2004 r. w pionie higieny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zatrudnionych było

1.696 pracowników (w 2003 r. - 1.737).

W roku 2003 nastąpił wzrost liczby pracowników z wykształceniem wyższym. Liczba

pracowników z wyższym wykształceniem, w porównaniu z rokiem 2003, uległa zwiększeniu

o 6,1 %.

Analizując strukturę zatrudnienia według stażu pracy, najliczniejszą grupę w pionie higieny

pracy w Państwowej Inspekcji Sanitarnej stanowili pracownicy o stażu powyżej 20 lat pracy

w Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

2.2. Szkolenia personelu

Szkolenia miały na celu podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników

Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych w pionie higieny

pracy miało charakter kaskadowy. Pracownicy wojewódzkich stacji sanitarno-

epidemiologicznych po każdym odbytym szkoleniu zewnętrznym organizowali szkolenia,

narady, wykłady, warsztaty, ćwiczenia w grupach, dla podległych placówek szczebla

podstawowego.

W 2004 r. pracownicy Wojewódzkich Stacji Sanitarno – Epidemiologicznych

przeprowadzili narady, szkolenia między innymi o następującej tematyce:

1. Charakterystyka chorób zawodowych za 2003 r.

2. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi.

3. Tryb postępowania w sprawach chorób zawodowych.

4. Czynniki biologiczne w środowisku pracy w oparciu o dyrektywę 2000/54/WE.

5. Produkty biobójcze.

6. System Jakości. Omówienie procedury kontroli.

7. Ocena ryzyka zawodowego w środowisku pracy.

8. Postępowanie z azbestem i materiałami zawierającymi azbest.

3. NADZÓR BIEŻĄCY NAD ZAKŁADAMI PRACY, POSTĘPOWANIE

ADMINISTRACYJNE I EGZEKUCYJNE DOTYCZĄCE

WARUNKÓW HIGIENICZNO-SANITARNYCH

3.1 Realizacja zadań wynikających z bieżącego nadzoru pionu higieny pracy w 2004 r.

Znajomość zagrożeń występujących w środowisku pracy jest niezbędna

do podjęcia działań zmierzających do zmniejszenia ich niekorzystnego wpływu na zdrowie

lub całkowitego ich wyeliminowania. Pracownicy pionu higieny pracy

sprawowali nadzór nad zakładami pracy, w których występowały, bądź też mogły wystąpić

zagrożenia środowiska pracy oraz kontrolowali poziom tych zagrożeń

i sposób podejmowanych działań prewencyjnych. Ponadto pracownicy nadzoru pionu higieny

pracy udzielali porad oraz instruktaży w zakresie zdrowia zawodowego, bezpieczeństwa

pracy, ergonomii, rodzaju środków ochrony osobistej, właściwego stosowania substancji i

preparatów niebezpiecznych.

W 2004 r. pion higieny pracy obejmował nadzorem bieżącym 107.723 zakłady pracy,

zatrudniające ogółem 4.128.152 pracowników (w 2003r. 104.838; 4.034.193).

Skontrolowano 57.354 zakłady pracy, w których przeprowadzono 92.286 kontroli. Ogółem

wydano 27.463 decyzje:

• 10.667 dotyczących poprawy warunków pracy,

• 5.794 określających rodzaj czynników szkodliwych,

• 44 unieruchamiających stanowiska pracy,

• 8 unieruchamiających oddziały,

• 8 unieruchamiających zakłady pracy,

które zawierały 55.882 zarządzenia i obowiązki nałożone na pracodawców. W przypadku

występujących przekroczeń normatywów higienicznych hałasu i pyłów, często ze względu na

specyfikę procesu produkcyjnego eliminacja zagrożeń nie była możliwa. Wówczas

prowadzący kontrolę kładli nacisk na zastosowanie rozwiązań alternatywnych zmierzających

do minimalizacji narażenia.

Liczba podmiotów gospodarczych pozostających w ewidencji pionu higieny pracy

zwiększyła się w stosunku do 2003r. o 2.885 zakłady tj. o około 2,7 %, a liczba zatrudnionych

w porównaniu z rokiem 2003 zwiększyła się o 93.959 osób (2,3 %).

W najliczniej reprezentowanej grupie małych przedsiębiorstw, zatrudniających

do 100 pracowników - na liczbę 99.636 zakładów będących w ewidencji PIS, skontrolowano

50.936 podmiotów gospodarczych, czyli 51,1 % (w 2003 r.- 60,8 %, w 2002 r. – 65,4 %).

Najwięcej w ewidencji było zakładów zatrudniających do 5 pracowników. W porównaniu z

rokiem ubiegłym nastąpił ich wzrost o 1.606 (4,0%). W strukturze podmiotów

gospodarczych podmioty zatrudniające od kilku do 20 osób (76.447 zakłady) stanowiły

76,7% wszystkich przedsiębiorstw w kategorii do 100 zatrudnionych. Dominacja w ewidencji

pionu higieny pracy zakładów małych obserwowana jest już od kilku lat i ma tendencję

zwyżkową.

Ryc. 1. Liczby zatrudnionych pracowników w zakładach pracy będących

w ewidencji PIS w latach 2001 - 2004

45000

39634

41240

39608

40000

36800

34539

35207

34134

35000

33239

30000

25000

20000

15651

15769

15800

15547

15000

10000

7218

7292

7231

7420

5086

5235

2852

5102

5086

2878

5000

3016

2801

do 5

6 - 20

21 - 50

51 - 100

101 - 250

251 i >

Liczba zatrudnionych pracow nik ów

2001r.

2002r.

2003r.

2004r.

Pracownicy pionu higieny pracy przeprowadzili 92.886 kontroli w 57.354 zakładach,

co stanowiło 53,2 % podmiotów gospodarczych będących w ewidencji pionu higieny pracy

(w 2003 r. odpowiednio 108.820; 57.354 i 62,5%). Średnia roczna częstość wizytacji w

skontrolowanych zakładach pracy wynosiła 1,6. Wraz ze wzrastającą liczbą zakładów, spadła

średnia roczna ilość kontroli oraz spadł odsetek zakładów pracy skontrolowanych w ciągu

roku. Spadek należy tłumaczyć przede wszystkim wzrostem ilości zakładów będących w

ewidencji, zmniejszeniem liczby zatrudnionych w placówkach szczebla podstawowego PIS

prowadzących bezpośredni nadzór nad zakładami pracy, tym samym czasochłonnym

kontrolowaniem zakładów o dużym ryzyku zawodowym i dodatkowymi nowymi zadaniami

wynikającymi z implementacji prawa unijnego do prawodawstwa polskiego. Jednocześnie

nastąpiło podniesienie jakości przeprowadzanych kontroli w zakładach pracy w związku z

wdrożeniem ujednoliconych procedur kontrolnych wprowadzonych zarządzeniem nr 15 z

dnia 28.07.2004r. Głównego Inspektora Sanitarnego do stosowania w działalności kontrolnej.

Stan sanitarny zakładów pracy nadzorowanych przez organy Państwowej Inspekcji

Sanitarnej systematycznie się poprawia. Stwierdzono zmniejszenie ilości pracowników

zatrudnionych w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych czynników

szkodliwych dla zdrowia (czynniki chemiczne – zmniejszenie o 47,8 %, hałas – zmniejszenie

o 0,5 %, wibracje – zmniejszenie o 4,9 %, pyły nie uległy istotnej zmianie). Poprawa

warunków pracy w tym zakresie nastąpiła między innymi poprzez wzmożony nadzór

Państwowej Inspekcji Sanitarnej, współpracę z innymi organami nadzoru oraz egzekwowanie

od pracodawców konkretnych działań w kierunku polepszania warunków pracy.

3. 2. Informacje dotyczące zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia

najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia

(NDS/NDN) w kraju w 2004 r.

W 2004 r. w wyniku działalności nadzorowej pionu higieny pracy Państwowej

Inspekcji Sanitarnej stwierdzono, iż przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń

i najwyższych dopuszczalnych natężeń czynników szkodliwych (NDS/NDN) występowały

w 7.816 zakładach pracy. Ogółem 7.168 pracowników pracowało w przekroczeniach NDS

czynników chemicznych, z czego najwięcej w działach:

Produkcja metali i wyrobów z metali - PKD 27 - 2.332 osób,

Produkcja metalowych wyrobów gotowych z wyjątkiem maszyn i urządzeń-

PKD 28 - 1.459 osób,

Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowanych

- PKD 29 - 687 osób,

Na stanowiskach z przekroczeniami NDS pyłów pracowało 60.009 osób, najwięcej

w działach:

Górnictwo i kopalnictwo surowców energetycznych - PKD 10

- 34.730 osób,

Produkcja metali i wyrobów z metali - PKD 27 - 3.595 osób,

Produkcja drewna i wyrobów z drewna - PKD 20 - 2.641 osób,

Produkcja metalowych wyrobów gotowych z wyjątkiem maszyn

i urządzeń - PKD 28 - 2.347 osób.

Analizując, liczbę osób pracujących na stanowiskach z przekroczeniami

NDN czynników fizycznych (łącznie – 176.161 osób), największa liczba zatrudnionych

na stanowiskach pracy, z przekroczeniami NDN hałasu wystąpiła w:

Górnictwie i kopalnictwie surowców energetycznych - PKD 20 - 26.324

osoby,

Produkcji drewna i wyrobów z drewna - PKD 20 - 18.056 osób,

Produkcji metalowych wyrobów gotowych z wyjątkiem maszyn i urządzeń-

PKD 28 - 14.876 osób.

Najwięcej przekroczeń dopuszczalnych poziomów natężeń wibracji było

w kopalnictwie rud metali – 2.496 osób, w budownictwie - 889 osób, w produkcji metali

i wyrobów z metali - 695 osób.

W związku z zaistniałymi przekroczeniami NDS/NDN nadzór higieny pracy

Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydał 38 decyzji unieruchamiających stanowiska

pracy.

W wyniku sprawowanego przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nadzoru nad

zakładami pracy, w których występują czynniki szkodliwe, zostały poprawione warunki pracy

30.954 pracownikom, poprzez likwidację lub minimalizację przekroczeń NDS/NDN na

stanowiskach pracy.

Liczba osób pracujących w przekroczeniach NDS i NDN miała związek z

dominującymi gałęziami przemysłu. Najwięcej osób pracujących w przekroczeniu NDS/NDN

czynników szkodliwych odnotowano w województwach: śląskim i dolnośląskim. W wielu

przypadkach nie jest możliwe wyeliminowanie narażenia, wówczas wprowadza się działania

prewencyjne i organizacyjne, takie jak: zbiorowe systemy ochronne, ochrony osobiste,

skracanie czasu pracy. Liczba osób zatrudnionych na stanowiskach z przekroczeniami

normatywów higienicznych czynników szkodliwych, nie daje pełnego obrazu ogółu

zatrudnionych w przekroczeniach, bowiem na wielu stanowiskach pracy występuje

jednocześnie przekroczenie kilku czynników szkodliwych.

Zdecydowanemu zmniejszeniu uległ odsetek uchybień dotyczących braku aktualnych

pomiarów czynników szkodliwych, braku rejestru czynników szkodliwych, braku rejestru

czynników rakotwórczych, bądź braku aktualnych badań lekarskich.

Stwierdzony wzrost uchybień w zakresie substancji i preparatów chemicznych należy

tłumaczyć wzmożonym nadzorem i przeprowadzeniem większej liczby kontroli

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: