2004.06_Linux w studiu nagrań_[Video].pdf

multimedia

Linux

w studiu nagrań

Paweł Wolniewicz

ju Linuksa to czas dojrze-

wania i przystosowywa-

nia się do potrzeb róż-

nych grup użytkowników. Do niedaw-

na system spod znaku pingwina był koja-

rzony głównie z serwerami, a jego wyko-

rzystanie jako stacji roboczej wydawało

się mało opłacalne. Obecnie stereotyp

ten jest powoli przełamywany, a nowe

oprogramowanie pozwala na stosowa-

nie Linuksa w wielu różnych miejscach,

np. w studiu nagrań.

Brak sterowników profesjonal-

nych kart dźwiękowych oraz dobrych

aplikacji audio sprawiał, że do

niedawna Linux był mało przyjazny

dla muzyków. Obecnie nie ma już

jednak powodu do wstydu. Pojawiają

się pierwsze studia nagrań korzystają-

ce z Linuksa, a rozwój wolnego opro-

gramowania dźwiękowego wspierany

jest - między innymi - przez Komisję

Europejską.

W artykule przedstawię metody przy-

stosowywania Linuksa do potrzeb studia

nagrań. Opiszę również sposoby wyko-

rzystania kilku popularnych, muzycz-

nych aplikacji. Spróbujemy, krok po

kroku, skomponować nasze pierwsze

nagranie (?) w Linuksie.

Użytkownicy komercyjnych aplika-

cji służących do edycji dźwięku mogą

w pierwszej chwili poczuć się nie-

swojo. Linux nie posiada rozbudowa-

nych i wielofunkcyjnych "kombajnów"

muzycznych. Podczas komponowa-

nia nagrań będziemy korzystać z co

najmniej kilku mniejszych i bardziej

wyspecjalizowanych aplikacji. Zaletą

takiego rozwiązania jest możliwość

dowolnego wyboru zestawu progra-

mów i proste przesyłanie pomiędzy

nimi materiału dźwiękowego. Wadą jest

konieczność instalowania sporej liczby

aplikacji.

Elementy linuksowego

studia nagrań

Zanim rozpoczniemy konfigurowanie sys-

temu, wymienię jeszcze najważniejsze

elementy studia nagrań bazującego na

Linuksie. Przede wszystkim powinniśmy

pamiętać, że najważniejszy jest zawsze

sprzęt - komputer i karta dźwiękowa,

a także mikrofony, klawiatury MIDI, prze-

tworniki analogowo-cyfrowe oraz właści-

we okablowanie. Nawet najlepsze opro-

gramowanie nie sprawi, że tania karta

Multimedialne

dystrybucje Linuksa

CD/DVD

Po uruchomieniu dystrybu-

cji Linux+ Live CD/DVD będzie

można przetestować działanie

omawianego oprogramowania.

• AGNULA – A GNU/Linux Audio Distri-

bution:

http://www.agnula.org/

• ReHMuDi – stąd można ściągnąć

obrazy płyt instalacyjnych:

http://download.agnula.org/rehmudi/

• Debian Multimedia Distribution –

multimedialna wersja Debiana:

http://www.agnula.org/download/

demudi/demudi_1_0_iso

• AGNULA/DeMuDi Live – dystrybu-

cja uruchamiana z płyty CD:

http://download.agnula.org/1.1/1.1.1/

demudi-live-cd_1.1.1.iso

• Planet CCRMA – zestaw pakietów

dla systemów Red Hat i Fedora:

http://ccrma-www.stanford.edu/

planetccrma/software/

• Dyne:bolic – uruchamiana z płyty

CD, łatwa w obsłudze dystrybucja

Linuksa przeznaczona dla osób

pracujących z multimediami:

http://dynebolic.org/

• Audioslack – kilkanaście spakietowa-

nych programów dźwiękowych dla

Slackware:

http://www.audioslack.com/

• Pakiety RPM dla Mandrake – kilka-

set z nich zawiera oprogramowanie

muzyczne:

http://rpm.nyvalls.se/

Na płycie DVD

Na płycie DVD znajdują się

wszytkie opisywane programy

w postaci pakietu ReHMuDi 2.0.

Na płycie CD

Na płycie CD znajdują się

niektóre z omawianych

programów.

O autorze

Autor od sześciu lat korzysta

z muzycznego oprogramowa-

nia dla Linuksa. Prowadzi serwis

http://linux-muzyka.ixion.pl/ ,

który jest poświęcony

edycji dźwięku w Linuksie.

30 czerwiec 2004

O statnie kilka lat rozwo-

linuksowe studio nagrań

multimedia

Instalacja sterowników

ALSA i łat niskich

opóźnień

Sterowniki ALSA wchodzą w skład

wszystkich popularnych dystrybucji Linuk-

sa. Systemy bazujące na jądrach 2.6.x

domyślnie wykorzystują moduły ALSA .

Aktualne wersje źródłowe sterowników

można także pobrać ze strony http://

www.alsa-project.org/ .

Ręczna instalacja łat niskich opóź-

nień jest zadaniem o wysokim stopniu

trudności. Odpowiednio załatane jądro

wchodzi w skład multimedialnych dys-

trybucji Linuksa, więc większość użyt-

kowników uniknie samodzielnej kom-

pilacji podrasowanego jądra. Łaty dla

jąder 2.4.x można ściągnąć ze strony

http://www.zip.com.au/~akpm/linux/

schedlat.html . Przed ich instalacją warto

zapoznać się z dokumentem Low-Laten-

cy 2.4.x with ALSA HOWTO , dostępnym

na stronie http://www.djcj.org/LAU/guide/

Low_latency-Mini-HOWTO.php3 .

Jądro łatamy przy pomocy poleceń:

dźwiękowa zabrzmi dobrze. Ponieważ

nie będziemy musieli płacić za progra-

my, zainwestujmy w dobre urządzenia

studyjne.

Sprzęt dobierajmy w zależności od

stylu tworzonej przez nas muzyki i od

rodzaju wykonywanych zadań. Jeśli

zamierzamy nagrywać ścieżki wokal-

ne, gitarowe lub perkusyjne, to potrzeb-

ny będzie mikrofon. Partie instrumentalne

można zarejestrować przy pomocy klawia-

tur MIDI, keyboardów bądź syntezatorów.

Jeśli chcemy zarchiwizować na krążkach

CD kolekcję płyt winylowych lub kaset, to

gramofon bądź magnetofon możemy pod-

łączyć bezpośrednio do komputera.

Dla celów nagrywania powinni-

śmy wykorzystywać sprzęt wyprodu-

kowany przez firmy o uznanej renomie.

Dobre marki mikrofonów to AKG, Bey-

erdynamic, Sennheiser i Shure. Kupując

instrumenty klawiszowe warto wybie-

rać produkty firm Korg, Kurzweil, Roland

i Yamaha. W każdym przypadku warto

poradzić się osób posiadających interesu-

jące nas modele instrumentów. Na pewno

pomoże to podczas dokonywania zakupu.

Sporo informacji o sprzęcie studyjnym

można również znaleźć w Internecie, np.

na stronach http://www.sound.pl/ .

Metody nagrywania dźwięku, które

opiszę, wymagają użycia mikrofonu oraz

klawiatury MIDI. Można również wyko-

rzystać dowolne inne źródło dźwięku,

a instrumenty klawiszowe z powodzeniem

zastąpi programowy sekwencer MIDI.

Rysunek 1. Graiczny instalator ReHMuDi

w akcji (właśnie instalowane są programy

dźwiękowe)

upłynie pomiędzy wysłaniem komunika-

tu (naciśnięciem klawisza) a pojawieniem

się sygnału w głośnikach. Niskie opóź-

nienia są istotne zwłaszcza wtedy, gdy

wykorzystujemy nasz sprzęt komputero-

wy podczas występów na żywo.

Do niedawna obsługa niskich opóź-

nień była piętą achillesową Linuk-

sa. Obecnie istnieją odpowiednie łaty

na jądro, możliwe jest też zainstalowa-

nie prekompilowanych jąder. Warto też

pamiętać, że opóźnienia zależą nie tylko

od jądra systemu, ale w głównej mierze

są wypadkową mocy obliczeniowej pro-

cesora oraz szybkości układów karty

dźwiękowej.

cd /usr/src/linux

patch -p1 < /usr/src/2.4.20-low- S

latency.patch

Pierwsze z nich przenosi nas do katalo-

gu, w którym znajdują się źródła łatanego

jądra. Program patch służy natomiast do

nałożenia poprawek na jądro. Poprawmy

ścieżkę dostępu tak, aby wskazywała na

rozpakowany plik łaty niskich opóźnień.

Teraz możemy już skonigurować

jądro systemu, np. poleceniem make

menuconfig . W menu Processor Type and

Features powinniśmy zaznaczyć opcję

Low latency scheduling . Wszystkie pozo-

stałe funkcje i moduły określamy według

potrzeb, a następnie kompilujemy jądro.

Aby jeszcze bardziej zwiększyć

wydajność systemu, można skorzystać

z łat preemptible ( ftp://ftp.kernel.org/pub/

linux/kernel/people/rml/preempt-kernel/ ).

Dzięki nim priorytetowe procesy będą

obsługiwane natychmiast, bez oczekiwa-

nia w kolejce, co prowadzi do znaczne-

go zwiększenia opóźnień. Sposób insta-

lacji jest analogiczny jak we wcześniej-

szym przypadku.

Najlepsze efekty daje zastosowa-

nie obydwu typów łat: niskich opóźnień

i preemptible. Nie zawsze jest to jednak

konieczne. W przypadku wykorzystywa-

nia Linuksa tylko do odtwarzania dźwię-

ku i prostej edycji plików dźwiękowych,

można poprzestać na standardowym

jądrze, dostarczanym razem z instalowa-

ną dystrybucją.

Serwer dźwięku i programy

Przygotowując Linuksa do wykorzystania

w studiu nagrań nie powinniśmy zapo-

mnieć o zainstalowaniu profesjonalnego

serwera dźwięku. Jest to demon pozwa-

lający aplikacjom na wzajemne przeka-

zywanie edytowanego materiału audio.

Standardowo instalowane serwery - aRts

dla KDE i ESD dla GNOME – z pewnością

nam nie wystarczą. Są one przeznaczone

jedynie dla najprostszych zadań: odtwa-

rzania dźwięku i prezentacji multimedial-

nych oraz obsługi gier. Nie nadają się nato-

miast do bardziej zaawansowanych zasto-

sowań, takich jak miksowanie muzyki na

żywo czy praca z programowymi synte-

zatorami.

Najlepszym wyborem jest JACK

( JACK Audio Manipulation Kit ). Bezpro-

blemowo obsługuje on częstotliwości

próbkowania do 96000 Hz oraz dźwięk

24-bitowy. Ponadto korzysta z niego

coraz więcej aplikacji. Dzięki serwero-

wi JACK możemy przesyłać edytowa-

ny materiał dźwiękowy pomiędzy wie-

loma wyspecjalizowanymi programa-

Sterowniki i jądro systemu

Oprócz sprzętu, bardzo ważne są ste-

rowniki kart dźwiękowych i interfejsów

MIDI. Powinny one pozwalać na pełne

wykorzystanie możliwości posiadanych

urządzeń. W przypadku studia opartego

na Linuksie rozwiązanie jest jedno - ste-

rowniki ALSA ( Advanced Linux Sound

Architecture ). W porównaniu z przesta-

rzałą już technologią OSS/Free , obsługu-

ją one znacznie więcej kart, a ponadto są

bardziej dopracowane. Jest to zauważalne

zwłaszcza w przypadku mniej popular-

nych i starszych kart dźwiękowych.

Kwestią równie ważną, co właści-

wy dobór sterowników, jest odpowied-

nia konfiguracja jądra systemu. Powin-

no ono pozwalać urządzeniom i oprogra-

mowaniu na natychmiastową reakcję na

wydane im polecenia. Parametrem opisu-

jącym tę cechę jest opóźnienie ( latencja ).

W uproszczeniu stanowi ono czas, jaki

www.lpmagazine.org

multimedia

nam koniecznie potrzebna. Zalecane usta-

wienia można łatwo otrzymać wykonując

z konta administratora polecenie:

/sbin/hdparm -c 3 -d 1 -m 16 -A1 /dev/hda

Jeśli nowe ustawienia okażą się

lepsze, system będzie działał stabilnie

i znikną ewentualne problemy z odtwa-

rzaniem dźwięku, to wywołanie pro-

gramu hdparm umieśćmy w jednym

Podłączanie urządzeń

i instrumentów

do komputera

Ścieżki wokalne, brzmienie gitar, per-

kusji i odgłosy natury możemy nagrać

przy pomocy mikrofonów dynamicznych

i pojemnościowych. Do komputera pod-

łączymy je na trzy sposoby:

Rysunek 2. Koniguracja serwera JACK w programie Qjackctl

• do wejścia mikrofonowego – kabel

mikrofonu podpinamy bezpośrednio

do oznaczonego na czerwono wej-

ścia na karcie dźwiękowej;

• do wejścia liniowego (Line In) – za

pośrednictwem przedwzmacniacza;

• do wejścia S/PDIF – przy pomocy

konwertera analogowo-cyfrowego.

mi, bez obaw o ewentualną utratę jako-

ści materiału.

Odpowiedni dobór aplikacji, które

posłużą nam do edycji dźwięku, również

odgrywa duże znaczenie. Wiele zależy

od konkretnych zastosowań, do któ-

rych chcemy wykorzystać nasze studio.

Dostępne są setki programów dla Linuk-

sa - służą one do zapisu dźwięku na

dysk, miksowania ścieżek audio, synte-

zy dźwięku, obsługi instrumentów MIDI,

korekcji brzmienia i nakładania efek-

tów. Wybierajmy raczej te aplikacje, które

potrafią wykorzystać serwer JACK .

Oprócz samodzielnych aplikacji słu-

żących do edycji dźwięku, powinniśmy

zainstalować również wtyczki, z któ-

rych będziemy mogli korzystać w dowol-

nym edytorze audio. Wtyczki są obecnie

bardzo popularne i powszechnie używa-

ne. Dzięki nim nawet prosta aplikacja

może stać się potężnym narzędziem.

Standardem wtyczek właściwym dla

Linuksa jest LADSPA . Obecnie dostęp-

ne jest kilkaset wtyczek w tym forma-

cie. Oprócz tego, warto skorzystać z wty-

czek VST , znanych użytkownikom sys-

temu Windows. Można je już urucho-

mić także w Linuksie, ale ich instalacja

wciąż jest skomplikowana. Ponadto, nie

wszystkie wtyczki VST działają popraw-

nie. Niemniej, warto zainteresować się

tym formatem - w Internecie znajdziemy

setki darmowych wtyczek VST , nierzadko

nadających się nawet do zastosowań pro-

fesjonalnych.

Aby poprawić wydajność wykorzy-

stywanego sprzętu i oprogramowania,

możemy spróbować uruchamiania apli-

kacji z konta administratora. Zaletą tego

rozwiązania jest znacznie efektywniejsze

wykorzystanie zasobów przez programy.

Wadą - zagrożenie niestabilnością systemu

oraz problemy z bezpieczeństwem (o ile

nasz komputer jest podłączony do Sieci).

Winowajcą słabej wydajności bywa

również zła konfiguracja dysku twardego.

W tej sytuacji powinien pomóc program

hdparm . Pozwala on na manipulowanie

ustawieniami dysków EIDE, co może nie-

kiedy doprowadzić do zawieszenia syste-

mu i uszkodzenia systemu plików. Zanim

rozpoczniemy eksperymenty z progra-

mem hdparm , koniecznie sporządźmy

kopie zapasowe.

Sprawdźmy, jak Linux obsługuje dyski

twarde zainstalowane w systemie:

W każdym z tych przypadków wystarczy

posiadać skonigurowaną ALSA .

Klawiatury, syntezatory i keyboardy

również podłączamy na trzy sposoby:

• do portu MIDI na karcie dźwiękowej –

instrument musi posiadać złącza MIDI

In/Out, ponadto należy skonigurować

interfejs MIDI komputera (sterowni-

ki ALSA );

• do portu USB – częste rozwiązanie

w przypadku klawiatur MIDI. W tym

przypadku konieczna będzie instala-

cja odpowiednich sterowników. Jest

ona opisana na stronach:

– http://member.nifty.ne.jp/Breeze/

softwares/unix/usbmidi-e.html

– http://www.djcj.org/LAU/guide/

evolution-usb-midi.php

• do portu szeregowego komputera –

instrument musi posiadać złącze

TO HOST. Będzie potrzebna insta-

lacja sterownika Notemidi : http://

michaelminn.com/linux/notemidi/

README.html .

hdparm /dev/hda

Powinniśmy ujrzeć m.in.:

multcount = 16 (on)

IO_support = 1 (32-bit)

unmaskirq = 1 (on)

using_dma = 1 (on)

Do wejścia liniowego karty dźwięko-

wej można podłączać wiele urządzeń.

W ten sposób nagrywa się materiał audio

pochodzący z płyt winylowych i kaset. Nie

jest wymagana instalacja dodatkowych

sterowników.

System skonfigurowany w ten sposób

pozwala na transfer 32-bitowy z jednoczes-

nym wykorzystaniem 16 sektorów dysku.

Znajomość znaczenia wszystkich

parametrów programu hdparm nie będzie

32 czerwiec 2004

linuksowe studio nagrań

multimedia

Rysunek 3. Ardour jest wielośladowym rejestratorem dźwięku

przystąpić do instalacji pakietów ReH-

MuDi 2.0. Włóżmy do napędu płytę CD,

której obraz ściągnęliśmy ze strony domo-

wej projektu AGNULA . Skrypt instala-

cyjny install.sh znajduje się w katalo-

gu głównym płyty. Po uruchomieniu go

z konta administratora rozpocznie się

kopiowanie niezbędnego oprogramowa-

nia. Chwilę potem pojawi się okno (Ry-

sunek 1), w którym zaznaczymy pro-

gramy przeznaczone do zainstalowa-

nia. Proponuję wybrać wszystkie pakie-

ty - z pewnością skorzystamy z większo-

ści z nich. Po zatwierdzeniu dokonanego

przez nas wyboru, instalator przystąpi do

pracy - może ona potrwać nawet kilkana-

ście minut. Błędy, które mogą pojawić się

na tym etapie, wynikają z braku potrzeb-

nych bibliotek. Niektóre z instalowa-

nych aplikacji wymagają obecności KDE

i Qt – w przypadku wystąpienia proble-

mów powinniśmy doinstalować potrzeb-

ne pakiety.

Po zakończeniu instalacji konieczny

jest jeszcze restart komputera. Podczas

ponownego uruchamiania systemu zosta-

nie załadowane nowe jądro (skrypt insta-

lacyjny automatycznie aktualizuje bootlo-

adera). Jeżeli korzystamy z demona

Kudzu , to spróbuje on wykryć posiadane

karty dźwiękowe. Nie zawsze ta operacja

kończy się sukcesem. Nic straconego. Po

uruchomieniu programu Alsaconf zoba-

czymy listę kart dźwiękowych obecnych

w systemie. Wystarczy zatwierdzić komu-

nikat konfiguratora i... karta już działa.

Problemy mogą wystąpić jedynie w przy-

padku egzotycznego sprzętu bądź pod-

czas instalacji kilku kart dźwiękowych.

W tej sytuacji konieczna może być ręczna

edycja pliku /etc/modules.conf .

z plików uruchamianych podczas startu

systemu (np. w /etc/rc.d/rc.local ).

Najlepsza multimedialna dystrybucja

uruchamiana z płyty CD to AGNULA/

DeMuDi Live . Oparto ją na systemie

Knoppix, wzbogaconym o najważniej-

sze aplikacje dźwiękowe. Druga tego

typu dystrybucja to Dyne:bolic . Jej grupą

docelową są osoby zajmujące się szeroko

pojętymi mediami.

Multimedialne dystrybucje

Linuksa

Opisane przeze mnie zabiegi konfigu-

racyjne, które pozwalają przeobrazić

komputer z Linuksem w studio nagrań,

mogą wydać się dosyć skomplikowane.

W rzeczywistości wszystkie czynności

zajmą nam niecałą godzinę. Nie będzie

potrzebna samodzielna kompilacja jądra,

łat i oprogramowania. Wykorzystamy

multimedialną dystrybucję Linuksa, czyli

zestaw niezbędnych aplikacji oraz odpo-

wiednio spreparowane jądro - a wszystko

to w postaci binariów.

Obecnie istnieje kilkanaście multi-

medialnych dystrybucji. W większości są

to nakładki na istniejące systemy linuk-

sowe. Użytkownik, który chce skorzy-

stać z dobrodziejstw muzycznych apli-

kacji, powinien zainstalować wybraną

dystrybucję Linuksa, a następnie odpo-

wiadającą jej dystrybucję multimedialną.

Po wykonaniu tych czynności koniecz-

na może być jeszcze konfiguracja posia-

danych kart dźwiękowych. W wielu przy-

padkach tę pracę wykona za nas Linux.

Rozpoczynając pracę z dźwiękiem,

warto wypróbować multimedialne dys-

trybucje uruchamiane z płyty CD. Posia-

dają one podstawowy zestaw aplikacji

dźwiękowych i nie wymagają instalo-

wania czegokolwiek na dysku twardym.

Stanowią one doskonały wybór dla osób

chcących przetestować muzyczne opro-

gramowanie dla Linuksa.

Instalacja ReHMuDi

Jedną z najpopularniejszych multime-

dialnych dystrybucji jest ReHMuDi (prze-

znaczona dla systemów Red Hat i kom-

patybilnych). Stanowi ona część pro-

jektu AGNULA ( A GNU/Linux Audio

distribution ). Przed jej zainstalowa-

niem będziemy musieli ściągnąć ( http://

download.agnula.org/rehmudi/ ) odpo-

wiedni obraz płyty. Zawiera on tylko

pakiety multimedialne - sam system Red

Hat (obecnie Fedora Core) trzeba zainsta-

lować osobno.

Na potrzeby tego artykułu zainstalo-

wałem - na istniejącym systemie Aurox

Linux 9.0 - dystrybucję ReHMuDi 2.0.

Dostępny na stronach internetowych pro-

jektu AGNULA obraz płyty CD zawiera

wprawdzie pakiety przeznaczone dla dys-

trybucji Fedora Core 1, ale ze względu na

popularność Auroksa w Polsce zdecydo-

wałem się skorzystać właśnie z tego sys-

temu. Mimo kilku komunikatów o błę-

dach (głównie dotyczących wykorzysta-

nia starszej wersji kompilatora gcc ) insta-

lacja jądra systemu i aplikacji zakończyła

się sukcesem.

Jeśli na dysku twardym znajduje się

już Aurox 9.x lub Fedora Core, to możemy

Serwer JACK

Po zainstalowaniu ReHMuDi 2.0, na

dysku komputera znajdują się już naj-

lepsze muzyczne aplikacje dla Linuksa.

Ponadto, system jest odpowiednio skon-

figurowany i przystosowany do pracy

z niskimi opóźnieniami. Pozostaje nam

jeszcze uruchomienie serwera JACK .

Możemy to uczynić wprost z linii pole-

ceń: jackstart -d alsa.

Jeżeli chcemy precyzyjnie określić

parametry pracy serwera (co jest zde-

cydowanie zalecane), a wolimy uniknąć

wydawania skomplikowanych komend

z linii poleceń, skorzystajmy z graficz-

nej nakładki - programu Qjackctl . Nie

wchodzi on w skład dystrybucji ReHMu-

www.lpmagazine.org

multimedia

Di - będziemy musieli go ściągnąć ( http://

qjackctl.sourceforge.net/ ) i zainstalo-

wać oddzielnie. Kompilacja programu

trwa bardzo krótko i nie powinna spra-

wić problemów. Po jej zakończeniu i uru-

chomieniu programu, możemy w wygod-

ny sposób dostosować ustawienia ser-

wera JACK do naszych potrzeb (przycisk

Setup... ). Zmniejszając rozmiar bufora,

możemy znacząco obniżyć opóźnienia.

Pamiętajmy jednak, aby nie przesadzić.

Jeżeli po uruchomieniu serwera w okien-

ku Status pojawiają się informacje o błę-

dach xrun , to znaczy, że nasz system nie

jest w stanie pracować z ustalonym przez

użytkownika opóźnieniem. Może to być

efektem małej mocy obliczeniowej kom-

putera lub błędnej konfiguracji systemu.

Niskie wartości opóźnień są potrzeb-

ne głównie w czasie występów na żywo

oraz podczas nagrywania materiału

dźwiękowego. W innych przypadkach

niski rozmiar bufora spowalnia tylko

pracę systemu operacyjnego, więc nie

warto obniżać standardowych wartości

opóźnień, jeśli w danej chwili zamierza-

my jedynie odtwarzać pliki dźwiękowe.

wego. W efekcie możliwe zakłócenia tylko

w niewielkim stopniu zmniejszają odstęp

sygnału od szumu.

Rozwiązaniem idealnym jest wykorzy-

stanie konwertera analogowo-cyfrowego.

Zamienia on sygnał płynący z mikrofo-

nu na dane cyfrowe, które nie podlegają

żadnym zakłóceniom wewnątrz kompu-

tera. Jest to rozwiązanie najlepsze, ale nie

zawsze konieczne.

Sam profesjonalny sprzęt nie zagwa-

rantuje nam dobrych nagrań. Jeśli usta-

wimy mikrofon w pobliżu kompute-

ra, to hałas wentylatora lub głośnego

dysku twardego może znacznie obniżyć

jakość rejestrowanego dźwięku. Jakie-

kolwiek inne odgłosy dobiegające z oto-

czenia również są niepożądane. Przystę-

pując do nagrywania dźwięku powinni-

śmy zadbać o wszystkie szczegóły – tylko

wtedy uzyskamy materiał audio o zado-

walającej jakości.

Sekwencje instrumentalne możemy

nagrać przy pomocy klawiatur i synteza-

torów MIDI. Istnieją trzy sposoby podłą-

czania tego typu instrumentów do kom-

putera. W zależności od rodzaju wyjść

znajdujących się w obudowie urządzeń

MIDI, możemy je podpiąć do portu USB,

szeregowego lub do interfejsu MIDI.

W dwóch pierwszych przypadkach

będzie jeszcze konieczna instalacja odpo-

wiednich sterowników.

Przykładowe konfiguracje podłącza-

nia urządzeń muzycznych do kompute-

ra są przedstawione w ramce Podłącza-

nie urządzeń i instrumentów do kompu-

tera . Zasady są takie same dla wszystkich

systemów operacyjnych - jeżeli wcześniej

nagrywaliśmy już materiał muzyczny, to

nie natrafimy na żadne problemy.

Powinniśmy jeszcze pamiętać

o wybraniu w systemie operacyjnym tego

wejścia karty, z którego będzie nagrywa-

Instalacja wtyczek VST

Aby skorzystać z wtyczek VST, bardzo

popularnych wśród użytkowników MS

Windows, trzeba zainstalować emulator

Wine (załączony do większości dystrybu-

cji) oraz programy Vstserver i Ladspavst

( http://www.notam02.no/arkiv/src/ ).

Wszystkie wtyczki VST, z których

chcemy skorzystać, powinny znajdować się

w jednym katalogu, na który będzie wska-

zywać zmienna środowiskowa VST_PATH .

Zdeiniujemy ją w następujący sposób:

czek VST tak samo, jak z wtyczek LADSPA.

Kompilacja jest bardzo prosta – wystarczy-

wykonać make . Otrzymany plik vst.so prze-

kopiujmy do katalogu, w którym znajdują

się wtyczki LADSPA. W przypadku ReH-

MuDi jest to /usr/lib/ladspa . Pozostało nam

jedynie uruchomić program VSTServer .

Z linii poleceń wykonajmy vstserver & .

W oknie terminala powinniśmy zobaczyć

nazwę i numer wersji aplikacji, a także

informację Waiting for requests . Jeżeli

po uruchomieniu jakiegokolwiek edyto-

ra audio obsługującego wtyczki LADSPA

pojawią się komunikaty o błędach,

to zapewne któraś z zainstalowanych

przez nas wtyczek VST nie jest

obsługiwana w Linuksie. Na początku

najlepiej jest kopiować po jednej wtyczce

– dzięki temu szybko wykryjemy przyczy-

ny błędów.

Przed zainstalowaniem wtyczek warto

zapoznać się z:

Nagrywanie dźwięku

Stabilnie działający serwer JACK pozwo-

li nam na rozpoczęcie właściwej pracy

z dźwiękiem. Na początek spróbuj-

my nagrać ścieżkę audio z dowolnego

zewnętrznego źródła. Jeżeli będzie nim

mikrofon, to powinniśmy wybrać jeden

z kilku możliwych sposobów podłącze-

nia go do komputera. Na karcie dźwię-

kowej znajduje się wejście mikrofonowe

(oznaczone przeważnie kolorem czer-

wonym), ale nie gwarantuje ono dobrej

jakości materiału audio. Przyjmuje ono

dane w postaci prądu o niskim napię-

ciu, w wyniku czego dźwięk jest podat-

ny na zakłócenia powstające wewnątrz

i w pobliżu komputera. Rozwiąza-

niem problemu może być wykorzysta-

nie przedwzmacniacza mikrofonowe-

go lub przetwornika analogowo-cyfro-

wego. Pierwszy z nich znacznie zmniej-

szy zakłócenia powstające na obwodach

karty dźwiękowej, a drugi wyeliminuje je

całkowicie.

Przedwzmacniacz pozwoli nam na

podłączenie mikrofonu wprost do wej-

ścia liniowego ( Line In ) karty dźwię-

kowej, zazwyczaj oznaczonego kolo-

rem niebieskim. Przyjmuje ono dane

w postaci napięcia kilkaset razy większe-

go niż w przypadku wejścia mikrofono-

export VST_PATH=/home/pawelw/vst

To polecenie warto wpisać do któregoś

z plików wykonywanych podczas urucha-

miania powłoki Bash (np. ~/.bash_proile ).

W przeciwnym przypadku będziemy musie-

li je wykonywać po każdym uruchomieniu

systemu.

W przeciwieństwie do emulatora Wine ,

programy VSTServer i Ladspavst skom-

pilujemy samodzielnie. Po rozpakowaniu

źródeł pierwszego z nich, otwórzmy plik

makeile . W pierwszej linijce znajdziemy

ścieżkę dostępu do Wine ( WINEPATH=/

usr/local ). Jeśli to konieczne, to poprawmy

ją, a następnie zapiszmy plik.

Teraz możemy już skompilować VST-

Server . W katalogu ze źródłami wykonaj-

my po kolei:

• artykułem Using VST Plugins In Linux:

http://www.djcj.org/LAU/quicktoots/

toots/vst-plugins/

• instalacją wtyczek VST w Linuksie

– polskojęzyczny artykuł:

http://linux-muzyka.ixion.pl/

tekst.php?id=25031

• Linux Vst Compatibility Page – stroną

opisującą działanie konkretnych

wtyczek VST w Linuksie:

http://www.djcj.org/LAU/ladspavst/

make

make install

Zainstalujemy jeszcze bibliotekę Ladspavst .

Dzięki niej będziemy mogli korzystać z wty-

34 czerwiec 2004

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: