Pedagogika ogólna.rtf

Słowo pedagogika wywodzi się z języka greckiego:

paidos- dziecko, chłopiec

ago- prowadzę

agagos- prowadzący

Paidagogos miał za zadanie doprowadzić dziecko na miejsce ćwiczeń fizycznych, nauczyć go czytać, pisać i recytować. Całość czynności paidagogosa nazwano paidagogija (współcześnie pedagogia czyli zespół czynności wychowawczych)

Źródła pedagogiczne według MARIANA NOWAKA:

·                      źródła praktyczne- to sytuacje i zdarzenia, które występują w praktyce i wynikają z praktyki wychowawczej.

·                      źródła naukowe- to wyniki badań nad wychowaniem prowadzone w pedagogice i dziedzinach pokrewnych, np. psychologia, biologia, socjologia.

PEDAGOGIKA- to nauka zajmująca się wychowaniem człowieka.

Związki między wiedzą potoczną a naukową:

wiedza potoczna:

·                      nieostrość i niedokładność terminów

·                      język potoczny jest wieloznaczny

·                      twierdzenia i sądy nie stanowią spójnego systemu, mogą być oparte o autorytet osobisty

wiedza naukowa:

·                      rozwija nasze potoczne wyobrażenie o świecie

·                      cechuje się jednoznacznością terminów

·                      język jest ścisły

·                      twierdzenia muszą być sprawdzalne, powinny stanowić spójny system, powinny być logiczne i racjonalne, powinny być żródłem nowej wiedzy

·                      wiedza naukowa nie jest dogmatyczna, teorie i systemy się zmieniają, różne teorie mogą być zastępowane przez inne, lepsze

Dwa kierunki pedagogiki:

·                      nowoczesny (oświeceniowy)- tradycjonalizm i racjonalizm

·                      postmodernistyczny- wielość i różnorodność.

ANTYPEDAGOGIKA- to koncepcja przeciwstawiająca się pedagogice ( nie być wychowawcą, być przyjacielem).

NAUKA- to część wiedzy wyrażana w formie twierdzeń i hipotez uzasadnionych i usystematyzowanych za pomocą związków logicznych i rzeczowych.

TWIERDZENIE- to zdanie ogólne, mówiące o klasie zjawisk i o związkach między nimi. Twierdzenia dzielą się na:

·                      prawa- mają charakter bezwyjątkowy, są nieograniczone od czasu i przestrzeni ( nauki ścisłe)

·                      generalizacje- czyli prawa probabidystyczne, są to prawidłowości, statystyki, mowią o zjawiskach, które zachodzą z jakimś prawdopodobieństwem.

HIPOTEZA- to nieudowodnione stwierdzenie, zapewnia rozwój nauce.

UZASADNIENIE- przyjmuje argumentację rzeczową.

SPRAWDZENIE- za pomocą badań empirycznych (na bazie zmysłowej), których celem jest falsyfikacja (wskazanie fałszywości), albo konfirmacja (potwierdzenie prawdziwości).

PARADYGMATY- to uznane za prawdziwe, słuszne, udowodnione teorie naukowe.

REWOLUCJE NAUKOWE- prowadzą do obalenia paradygmatów.

TEORIE- to systemy twierdzeń pełniące funkcje wyjaśniające. Funkcja wyjaśniająca pociąga za sobą funkcję prognostyczną. W pedagogice występują przede wszystkim teorie empiryczne.

R. WÓJCICKI charakteryzował teorie empiryczne za pomocą:

·                      zakresu teorii (dziedzina, przedmiot)- wszystko co wiąże się z procesami wychowawczymi.

·                      aksjomatów- to przyjęte z góry twierdzenia ogólne, przyjęte jako pewniki, ich nie udowadniamy.

·                      języka- to zbiór terminów specyficznych, odnoszących się do wychowania, orazterminów matematycznych.

·                      rodzajów wnioskowań- wnioskowanie dedukcyjne, indukcyjne i redukcyjne.

·                      pomiarów- to metody badań empirycznych, zastosowane do sformułowania teorii. Zaliczamy do nich: obserwację, analizę dokumentów, wywiady, eksperymenty.

RYSUNEK PROJEKCYJNY- często pokazuje przemoc, do której rodzice się nie przyznająoraz relacje jakie są między rodzeństwem.

MIECZYSŁAW ŁOBOCKI i HELIODOR.........twierdzą, że teorie pedagogiczne powinny pełnić funkcje praktyczne.

MUSZYŃSKI uważa, że teorie nie muszą pełnić funkcji wyjaśniających.

STANISŁAW PALKA twierdzi, że nie ma nowoczesnej wizji teorii pedagogicznej a przyczyny tkwią w kilku źródłach. Uważa, że zbyt wąsko ujmowano problemy pedagogiczne. Uważa, że funkcja praktyczna dominowała przy budowaniu teorii, zbyt chaotycznie prowadzono badania empiryczne. Dla niego teoria pedagogiczna to uporządkowany zbiór twierdzeń odnoszących się do dziedzin pedagogiki i pełniący funkcje wyjaśniające.

Struktura teorii pedagogicznej według Palki:

·                     teorie szerokiego zasięgu- to zbiór twierdzeń odnoszących się do dziedziny pedagogiki i pełniących funkcje wyjaśniające.

·                     teorie średniego zasięgu:

              - wychowanie i kształcenie- rozumiane jako oddziaływanie bezpośrednie i pośrednie człowieka na człowieka w ciągu całego życia.

              - samowychowanie i samokształcenie a także autokreacja (tworzenie siebie jako osoby) w ciągu całego życia.

·                     teorie wąskie (najniższego szczebla)- odnoszą się do działań wychowawczych:

              - intencjonalnych i świadomych- podejmowanych celowo, świadomie w instytucjach wychowawczych.

              - incydentalnych i nieświadomych- podejmowanych przypadkowo,nieświadomie.

FUNKCJE NAUKI I PEDAGOGIKI JAKO NAUKI O WYCHOWANIU:

Wyróżniamy dwa rodzaje funkcji:

·                     funkcje poznawcze

·                     funkcje praktyczne

Pedagogika jest nauką stosowaną więc pełni obydwie funkcje.

PRAWDA- jest naczelną wartością poznawczą nauk. Prawda według ARYSTOTELESA to zgodność faktów.

Wyróżniamy dwa rodzaje poznania:

·                     potoczne

·                     naukowe

Poznanie jako czynność to poznawanie.

Do funkcji poznawczych należą:

·                     opis

·                     wyjaśnianie

·                     prognozowanie,

które są wynikiem czynności poznawania.

Funkcja opisowa- opisując odpowiadamy na pytania: jak jest?, co jest?, itd. Opisywanie jako czynność to rejestrowanie wyniku obserwacji, spostrzeżeń.Opis jest tekstem, zbiorem zdań w sensie logicznym.

T. CZEŻOWSKI wyróżnia dwa rodzaje opisów:

·                     klasyfikacyjny (rodzajowy)- służy do opisywania zbioru (np. klasa), gdy opisujemy zbiór skupiamy się na cechach wspólnych.

·                     idiograficzny (szeregujący)- służy do opisywania jednostek, gdy opisujemy jednostkę skupiamy się na cechach typowych tylko dla niej.

W nauce chodzi o opis obiektywny- niezależny od badacza.

Opis nigdy nie jest fotografią faktów.

Jeśli badamy procesy wychowawcze skupiamy się na relacjach rodziców z dziećmi.

Jaki jest opis zależy od tego jakim językiem dysponujemy, oraz od narzędzi badawczych.

Funkcja wyjaśniająca- wyjaśnienie jest zawsze odpowiedzią na pytanie: dlaczego?, jaką pełni rolę?, po co?.

Wyjaśnienie jako czynność opiera się na rozumowaniu reducyjnym, w tórym poszukujemy przesłanek uzasadniających stan rzeczy, przyczyny.

Kiedy mówimy o wyniku czynności wyjaśniającej mamy na myśli tekst, który składa się z dwóch części:

·                     eksplanandum- to co wyjaśniamy (zawiera się w pytaniu).

·                     eksplanans- to zbiór przesłanek wyjaśniających.

Taka budowa zależy od typu wyjaśnienia.

Typy wyjaśnień:

·                     nomologiczno-dedukcyjne (wśród przesłanek wyjaśniających jest prawo w eksplanansie, wyjaśnienie to opiera się na prawie).

·                     propabilistyczne- oparte jest na prawdopodobieństwie. Składa się z eksplanandum i eksplanansu, w którym jest prawidłowość statystyczna. Takie wyjaśnienie spotykamy w naukach społecznych.

·                     funkcjonalne- nie ma klasycznej budowy związane jest ze strukturą eksplanansu. Występują w nim pytania: jaką ma rolę?, do czego służy?, które pełnią funkcję eksplanandum, natomiast rolę eksplanansu pełni tekst.

Prognozowanie- to odpowiedź na pytanie: co będzie?. Możemy mówić o prognozowaniu jako czynności poznania i o prognozie jako wyniku czynności prognozowania.

Kiedy prognozujemy posługujemy się rozumowaniem przez analogię. Trafne prognozy możemy formułować kiedy znamy prawa i prawidłowości.

Mówiąc o postgnozie pytamy: co mogło być?. Prognozowanie w pedagogice ma duże znaczenie w momencie gdy formułujemy program oświaty.

Funkcje praktyczne można stosować dopiero po zastosowaniu funkcji poznawczych.

PEDAGOGIKA WŚRÓD NAUK I WYODRĘBNIANIE SIĘ DZIEDZIN WIEDZY PEDAGOGICZNEJ:

Uporządkowanie nauk według PLATONA:

·                     dziedzina poznania umysłowego:

              - poznanie o charakterze dyskursywnym (matematyka, geometria, astronomia)

              - poznanie o charakterze dialektycznym (filozofia)

·                     dziedzina poznania zmysłowego (prawdopodobnego)

·                     dziedzina umiejętności praktyczno-technicznych.

ARYSTOTELES podzielił nauki ze względu na cel i stopień wyabstrachowania od przedmiotu. Wuróżnił:

·                     wiedzę teoretyczną (spekulatywną)- człowiek dąży do poznania prawdy dla niej samej. wyróżnia tu nauki teoretyczne:

              - nauki fizykalne- przyrodoznastwo, filozofia, przyroda, są to nauki o pierwszym stopniu abstrakcji.

              - nauki matematyczne- to nauki o drugim stopniu abstrakcji

              - filozofia (metafizyka)- zajmuje się bytem. Metafizyka to podstawa wszystkich nauk.

·                     wiedzę praktyczną- człowiek zmierza do poznania tego co jest dobre by właściwie kierowano poznaniem. Zalicza tu: etykę i politykę. A nauki pomocnicze dla polityki to: ekonomika, strategia i retoryka.

·                     wiedzę pojetyczną (wytwórczą)- ma ona za zadanie poznanie po to, by tworzyć rzeczy piękne i użyteczne. Zalicza tu: poetykę i sztuki.

Podział nauk według STANISŁAWA KAMIŃSKIEGO:

                            nauka

teologia                                                        wiedza przyrodzona

                                          filozofia                            nauki szczegółowe

...