W – 1

Teoria funkcjonowania rynku.

I. Miejsce rynków w procesie gospodarowania.

II. Rynek dóbr.

III. Rynek pracy.

IV. Rynek pieniądza.

V. Rynek międzynarodowy.

VI. Współzależności występujące na rynku.

I. MIEJSCE RYNKÓW W PROCESIE GOSPODAROWANIA.

Typy podmiotu gospodarczego:

W procesie gospodarowania mamy do czynienia z obiegiem dobra ekonomicznego. Pierwszym w procesie gospodarowania jest przedsiębiorstwo, które te dobra wytwarza, reprodukuje. Następne jest gospodarstwo domowe, które te dobra konsumuje dla zaspokojenia swoich potrzeb. Jest pośredni podmiot - instytucja.

W procesie gospodarowania jakim jest gospodarka narodowa mamy do czynienia z 4 składnikami:

1)Wytwarzanie.

Przedsiębiorstwo wytwarza dobro, ma swój początek w procesie wytwarzania, jego cykl kończy się w momencie konsumowania. Żeby wytwarzać dobro przedsiębiorstwo musi mieć kapitał stały i żywy, czyli pracę. Pracę dostarczają do przedsiębiorstwa gospodarstwa domowe, jest to specyficzny rodzaj dobra. Przedsiębiorstwa za pracę płaci pieniądz jako ekwiwalent za pracę. Ta wymiana odbywa się na rynku pracy, który współcześnie jest rynkiem wirtualnym. Jest to relacja między podażą pracy a popytem na pracę, czyli to czego potrzebują przedsiębiorstwa, mają zapotrzebowanie na pracę, tworzą popyt. Podaż tworzą gospodarstwa domowe chcące pracować. Celem przedsiębiorstwa jest zysk z wytworzenia, wytwarzanie jest drogą do realizacji celu.

2)Wymiana.

Dobro ekonomiczne, które jest wytwarzane musi być wymienione na rynku dóbr ekonomicznych za środki pieniężne, które gospodarstwa domowe uzyskują jako dochód za pracę. Gospodarstwa domowe kupują, żeby zaspokoić swoje potrzeby, skonsumować, zakupują dobra, które są użyteczne. Każde dobro musi posiadać tą cechę. Dobro nieużyteczne nie zostanie sprzedane i nie przyniesie zysku. Celem wytworzenia jest maksymalizacja zysku, celem gospodarstw domowych jest maksymalizacja użyteczności z zakupionych dóbr. Miarą tej wartości jest pieniądz. Na rynku dóbr podaż dobra tworzą przedsiębiorstwa, popyt - gospodarstwa domowe. Między rynkami pracy i dóbr z punktu widzenia wektora jest odwrotność.

3)Spożycie dobra ekonomicznego może mieć 2 cechy:

a)można je konsumować w gospodarstwie domowym;

b)dobra użyteczności zbiorowej.

Dobra indywidualne kupuje się na rynku, publiczne są dostarczane bezpośrednio ze źródeł publicznych.

4)Podział - nie ma jednego miejsca.

a) pierwotny - pierwszy (pierwotny) - dotyczy podziału w przedsiębiorstwie nowo wytworzonej wartości obejmująca wartość pracy i wartość dodaną. Nowo wytworzona wartość – PKB - dzielimy na pracodawcę i pracownika, który żąda za wkład pracy zapłaty. W gospodarstwach narodowych nową wytworzoną wartość mierzymy za pomocą produktu PKB. Wartość dodana zamienia się w zysk, jest to transformoza.

b)podział wtórny - podział przez budżet państwa w postaci transfera wartości, trafia do państwa i w postaci podatku.

c)podział noty - mając dochód osobisty duży, większy niż wydatki, nadwyżka jest oszczędnością, która jest przekazywana do instytucji pośredniczącej - banku, a ten z kolei może przeznaczyć na kredyty dla przedsiębiorstw na zwiększanie produkcji, na inwestycje, tworzy się rynek pieniądza. Podaż pieniądza na rynku pieniężnym tworzą gospodarstwa domowe, popyt powstaje po stronie przedsiębiorstw. Część wytworzonych dóbr jest przedmiotem eksportu, może to być towar, usługa, praca, kapitał. Za eksport otrzymujemy zapłatę. Wymiana z zagranicą tworzy kolejny rynek - międzynarodowy.

Podejście klasyczne w gospodarce - wykształciło się ok. 200tyś. lat temu, zależność między ceną a ilością.

Cena                                       Rynek dóbr                
wskaźnik

                                                                      podaż (produkcja)

cena równowagi

                                                                             popyt (konsumpcja)
                                                                            popyt globalny Pg = K+I+G +-En

                           PKB=I+K+G +-En                                     ilość dóbr

          Płaca                                       Rynek pracy

                                                          wykwalifikowana

                                                                                         Podaż (pracownik)   

                                                                                                     niekwalifikowana 

                                                                                   Popyt (pracodawca)      

                                                                                                 Ilość pracy

Stopa %                                     Rynek pieniądza

                                                                                    Oszczędność podaż Os

stopa rynkowa

                                                                                 popyt I - inwestycje

                                                      Os = I                              Ilość      

Kurs walutowy                    Rynek międzynarodowy

                                                                                     Ex (przedsiębiorstwa)

kurs równowagi

                                                                                 Im (gospodarstw domowych)

                                                          EX = I                             Ilość   

W – 2

Na rynkach współczesnych jest inaczej niż na neoklasycznych. Mamy niekorzystne zasoby, bezrobocie.

Rynek dóbr - odgrywa coraz mniejsze znaczenie w gospodarce rynkowej.

Rodzaje rynków dóbr:

Są to rynki strukturalne, charakteryzujące się odmiennymi cechami. Teoretycznie jest ich 9 rodzajów.

Cechy rynku konkurencyjnego (9):

- podmioty są autonomiczne - sprzedają i kupują jednorodne produkty, ważną rolę odgrywa cena.

- przejrzystość, jasność, publiczne transakcje, transparentność.

- mobilność, czynnik przestrzenny przestaje odgrywać rolę

Konkurencja doskonała:

- producent stosuje kryterium maksymalizacji zysku

- konsument - maksymalizacja użyteczności

Konkurencja niedoskonała:

- po jednej lub drugiej stronie jest przywództwo cenowe, narzucanie ceny

- 2 rodzaje dób: dobra pośrednie - produkcyjne, dobra finalne - zaspokaja potrzeby

Dobra finalne dzielą się na:

- dobra podstawowe

a) żywność

b) ubrania

c) dom

- dobra wyższego rzędu

a) wiedza

b) kultura

c)wypoczynek

- dobra ekonomiczne

a) materialne, towary

b) niematerialne

Dobra pośrednie - produkcyjne.

- zasób, kapitał, praca, innowacja - czynniki produkcji.

Między rynkiem pieniężnym i dóbr istnieje powiązanie.

Dobra pośrednie:

- zasób

- wyposażenie inwestycyjne

Są one niekonkurujące z dobrami finalnymi.

Rynek dóbr pośrednich:

-          rynek dóbr wyłącznie produkcyjnych

-          rynek dóbr produkcyjnych i konsumpcyjnych np. mydło

-          rynek dóbr konsumpcyjnych

Rynek dóbr – uczestniczy tu również państwo jako podmiot. Wynika to z:

-          państwo ma obowiązek zakupów na rynku dóbr

-          państwo jest podmiotem władzy politycznej i wpływa na regulacje rynku.

Państwo chce kupić dobra jak najtaniej, ale też nie może powodować zagrożeń związanych z równowagą.

Konkurencja doskonała – powinna występować na rynku dóbr, powstaje gdy producent uzyskuje maksymalizację zysku poprzez zapewnienie maksymalnego zadowolenia konsumenta. Wynika to z ceny. Maksymalizacja zysku i użyteczności występuje gdy ............................................. dobra przy optimum ekonomicznym. Cel rynku realizowany przy optimum.

Równowaga na rynku dóbr oznacza, że zarówno podaż dóbr równa się popytowi na te dobra, nadwyżka naszych oszczędności przekształciła się w nakłady inwestycyjne i przedsiębiorstwa.

Prawa rynków Warlosa:

Pg = PKB  popyt = podaż

Os = I  oszczędności przekształcają się w nakład.

W – 3

Rynek pieniężny współczesny jest rynkiem rozbudowującym się. W skład tego rynku wchodzą instrumenty:

-          transakcje pieniężne

-          transakcje walutowe

-          transakcje obligacyjne

-          transakcje akcyjne

Są to instrumenty podstawowe.

Jest rynek instrumentów pochodnych. Rozróżniamy:

-          kontrakt terminowy

-          kontrakt opcyjny (wybór)

Rynek pieniężny to rynek finansowy obejmujący te 6 instrumentów. Uczestniczymy na rynku przez chęć zarobienia, zysku, ten kto uczestniczy nazywa się inwestorem typu finansowego.

Rynek finansowy składa się z:

-          uczestników (inwestorów)

-          z instytucji rynku finansowego, są one niezbędne do funkcjonowania rynku, są to pośrednicy transakcji

Głównymi instrumentami pośredniczącymi są:

-          banki

-          oraz organizacje grupujące tzw. obrót grupowy

każdy bank jest pośrednikiem na rynku pieniężnym, banki komercyjne są głównymi pośrednikami w obrocie pieniądza, waluty, obligacji, nie uczestniczą w zasadzie w obrocie akcjami.

Do obrotów akcjami jest giełda. Giełda oznacza obrót hurtowy. Dzieli się na:

-          towarowe

-          walutowe – dwa typy: walutowe typu kontynentalnego, typu anglosaskiego o charakterze międzynarodowym

-          kapitałowe – uczestniczy w wymianie akcji przedsiębiorstw, może uczestniczyć w innych usługach

Instrumenty finansowe – co jest przedmiotem wymiany:

-          pieniądz - dokonujemy transakcji, podaż pieniądza jest wprost proporcjonalna do zapotrzebowania na pieniądz. Pieniądz w celach spekulacyjnych – poprzez zmiany kursów i na akcjach.

-          walutowy – wymiana, istnieje gdy waluta jest wymienialna, są 3 typy wymienialności:
a) niewymienialna
b) częściowo
c) całkowicie
Kurs walutowy odbywa się na giełdzie walutowej.

-          obligacyjny – zobowiązań
Są trzy źródła pieniądza:
a) pożyczyć – kredyt w banku
b) zobowiązanie płatnicze sprzedaje na rynku płatniczym – obligacje

Obligacje dzielą się:

-          sprzedawane przez władze publiczne

-          przedsiębiorstwa

-          osoby prywatne

Główne obligacje na rynku ogrywają obligacje publiczne. Głównym powodem dla którego władze wystawia to jest to ,żeby poprzez sprzedaż obligacji załatać deficyt w budżecie.

Dzielą się one na:

-          obligacje Skarbu Państwa

-          obligacje władz samorządowych 

Obligacje Skarbu Państw...