Sztuke ruska dzieli sie na trzy glowne okresu.
I – od najstarszych poczatkow (Wojslaw Mole zalozyl, ze wiemy kiedy to) do roku 1240, czyli zajecia kijowa przez batyja – najazd tatarski. Poza nowogrodem cala rus pod jarzmem mongolskim. Jest to tzw epoka przedmongolska. Po niej nastepuje okres tatarszczyzny. Rozmach kulturalny, oswiatowy, artystyczny. Pojawia sie problem stosunku sztuki rusi kijowskiej do wzorow obcych, zwl bizantynskich.
WZORY BIZANTYNSKIE SA PUNKTEM WYJSCIA SZTUKI CHRZESCIJANSKIEJ RUSI KIJOWSKIEJ I W OGOLE STARORUSKIEJ.
ALE pojawiaja sie juz od poczatku odmiany od wzorow bizantynskich.
- sobor sofijski w kijowie
- sobor sofijski w nowogrodzie, nawiazujacy do kijowskiego.
Duze znaczenie wzorow architektury dawnej – drewnianej.
Ale ta pierwsza przewaga kijowa nie trwa dlugo. Rozdrobnienie feudalne i inne pierdoly, Kijow upada w XII wieku. Powstaja drobniejsze centra tworcze.
- nowogrod nad wolchowem
- ksiestwo halicko wolynskie
- ksiestwo wlodzimiersko suzdalskie.
pozniejszy okres przedmongolski, XII-XIII wiek. Zanika znaczenie wzorow obcych.
Cala sztuka sakralna i monumentalna wyszla poczatkowo z kijowa i „poludnia”, lecz w poszczegolnych centrach ksiazacych przybiera ona jednak rysy coraz bardziej swoiste.
- nowogrod
- wlodzimierz suzdalski – szcegolnie ostro rysuje sie tutaj zagadnienie swoistego „Romanizmu”, dowodzacego przejecia pewnych elementow sztuki romanskiej. Ale elementy te podporzadkowane sa tradycjom i koncepcjom poludniowo-rusko-kijowskim w ich przeksztalceniu miejscowym. Rzezbiarstwo i zdobnictwo na pozor tylko jest bliskie romanizmowi. Ikonografia z najrozmaitszych zrodel, ale nowa plaszczyzna ideowa i nowe ujecie formalne.
W tych obu w warunkach podbudowy ustrojowej. W nowogrodzie republikanskiej, w wlodzimierzu ksiazaco feudalnej.
Przyklady:
- cerkiew dziesiecinna w kijowie
- sobor spasko prieobrażeński (przemienienia zbawiciela?) w Czernihowie
- sobór sofijski w Kijowie
- sobor sw Sofii w Połocku
- sobór sw sofii w Nowogrodzie
- cerkiew Piatnicka w Czernihowie
- sobór Uspieński w Haliczu
- cerkiew michala archaniola w smoleńsku
- cerkiew klasztoru Spasa Eufrozyny w Połocku
- sobór Gieorgijewski klasztoru Juriewskiego w Nowogrodzie
- Nieriedica w Nowogrodzie
- sobór Spasa w Pskowie
Szkola wlodzimiersko suzdalska – najbardziej ruska, swoista. Nawiazywaly do srodowiska kijowskiego. Dzieje sztuki zaczynaja sie tutaj za jerzego dołgorukiego
- cerkiew w perejasławiu zaleskim
- cerkiew w kidekszy pod suzdalem
- cerkiew sw jerzego we wlodzimierzu
Za andrzeja bogolubskiego – sobor zasniecia matki boskiej we wlodzimierzu, tzw uspieński.
Książe Wsiewołod funduje cerkiew sw dymitra we wlodzimierzu.
Jurij wsiewołodicz buduje w 1222 cerkie narodzenia matki boskiej w suzdalu
Swiatoslaw buduje sobor juriewski w juriewie polskim.
Charakterystyczne cechy tej szkoly:
- miejscowy kamien bialy
- fryzy slepych arkadek romanskich
- prostota
Typ architektoniczny, wywodzi sie z biznajcum, przeszedl przez filtr kijowski, przez odmiane czernihowska i halicka, gdzie polaczono go z romanskim.
Czterofilarowa cerkiew krzyzowo-kopulowa.
W XIV wieku cerkwie maleją.
Szkoła moskiewska
Przejeto typ wlodzimirsko suzdalski.
Generalnie mamy cerkiew pomnikowe, przejete z architektury drewnianej. Dachy murowane w ksztalcie kamiennego namiotu przypominaja piramidalne namioty cerkwi drewnianych. Np. cerkiew wniebowstapienia w kołomienskoje albo cerkiew wasylego w Moskwe (tu konstrukcja jest jakby zlozona z osobnych basztowo-namiotowych cerkiewek. Wokol budynku ktory jest baszta namiotowa mamy cztery mniejsze i cztery wieksze cerkiewki o cebuylastych kopulach.
II okres (MOSKWA)– po najezdzie tatarskim. Poza zasiegiem mongolsim jest tylko polnoc – nowogrod i pskow. W nowogrodzie bogaty rozkwit malarstwa w XIV wieku.
Ale rownoczesnie wszedzie jest faza prymitywizmu. W malarstwie ikonowym widac wplywy ludowe.
Sztuka okresu moskiewskiego, szkola moskiewska, XIII, XIV wiek. 1380, ksiaze moskiewski odnosi zwyciestwo nad tatarami na kulikowym polu. Rozgromila nowogrod w 1478. staje sie pierwsza i jedyna stolica wielkiego ksiestwa moskiewskiego.
- rozmaite fazy
- kontynuuje tradycje dawnego ksiestwa wlodzimiersko – suzdalskiego
- ikona MB Wlodzimierskiej zostaje wtedy tutaj przeniesiona.
- przejmuje tez sztuke nowogrodzka i z pskowa.
- swego rodzaju wzor dla rusi
- zwlaszcza od XV do polowy XVI, artysci wloscy wznosza na kremlu nowe budowle i warowne siedziby ksiazat.
- obok nich sa tez budowniczowie ruscy – sobor Błagowieszczński, mistrzowie pskowscy.
- cerkiew Wasilija Błogosławionego – Wasilij Błażennyj – Moskwa, cerkiew pomnikowa typu basztowego z dachem namiotowym.
XVII wiek, szereg kryzysow wojennych, zewnetrznych i wewnetrznych. Powstania chlopskie. Okres Wielkiej Smuty L po nim wzmacnia sie gospodarka i reszta. Wielka reforma cerkiewna patriarchy Nikona. Przylaczenie ukrainy do rosji w 1654
W zwiazku z tym zmienia sie sztuka.
W XVII wieku, coraz wyrazniejsze zeswiecczenie. Takze w sztuce sakralnej. Nowa ikonografia z Iwana Groznego. Dążność do szerokiej epickosci przedsatwianych scen. To wszystko (ponoć) prowadzi do tego, ze ikona coraz wyrazniej zatraca swoj dawny sens ideowy i przeznaczenie. Proby pogodzenia tradycjnego malarstwa ikon z iluzjinostycznym malarstwem obrazowym w stylu sztuki zachodnio i srodkowo europejskiej.
Taka barokowa sie robi sztuka. Nie taka jak na zachodzie, ale spokrewniona.
MALARSTWO I RZEZBA
Mozaiki i freski kijowskie
Sobor sofijski:
- komunia sw apostolow
- ojcowie kosciola
Sobor michała
Sobor dymitra we wlodzimierzu, sad ostateczny
NOWOGROD I NIERIEDICA
Sobor sw zofii w nowogrodzie, sw helena namalowana
Cerkiew w Arkażach
Nieriedica, chrzest w jordanie
Ikona mb wlodzimierskiej.
Zawistowanie ikona z ustiuga
Acheiropoietos z dwustronnej ikony nowogrodzkiej
Ikona z jarosławia, mb orantka
Ikona narodzenia bogurodzicy
Ewangeliarz ostromira
RZEZBA
Relief z XI-XII wieku, sobor sw michala w kijowie
Rzezby kapitelu z czernihowa
Naszyjnij z kamiennego brodu
MALATRSTWO RUSKIE OD XIII DO XV WIEKU. NOWE ELEMENTY.
- ikonopstas w kaplicy narodzenia MB w soborze sw sofii w nowogrodzie
- zwiastowanie w cerkwi fiodora stratilata w nowogrodzie
- boze narodzenie z cerkwi zasniecia w wołotowym polu w nowogrodzie
TEOFAN GREK
Ikona jana chrzciciela, z ikonostasu soboru błagowieszczenskiego w Moskwie, 1405 rok.
Matka boska, ikona z ikonostaso tegoz samego soboru, 1405
Inne ikony nie wiem czyje
Ikona czterodzielna z muzeum w petersburgu
Ikona z muzeum nowogrodzkiego, bitwa miedzy nowogrodzianami a suzdalcami
Moskwa i rosja srodkowa w XV i XVI wieku
Andriej rublew - trojca swieta
Archaniol z grupy deesis, ikona z ikonostasu w zwienigrodzie
Mistrz dionizy, malowidla w klasztorze fieraponta
XVI wiek, ikona z wjazdem do jerozolimy
Koniec. Spac.
Po wiecej odsylam do
http://picasaweb.google.com/WojciechRobertOrlik
iskierka_1986