Bernardo Belotto zwany Canaletto.doc

Bernardo Belotto zwany Canaletto

Włoski malarz, autor wedut i fantazji architektonicznych, działający we Włoszech,                w Dreźnie na dworze Augusta III Wettina oraz w Warszawie na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1767-80), znacząco wpłynął na rozwój malarstwa polskiego. Urodzony w 1721 w Wenecji, zmarł w 1780 w Warszawie.

              Bellotto, był siostrzeńcem i uczniem słynnego weneckiego wedutysty Antonia Canale (1697-1768). Obydwaj nosili przydomek Canaletto, co często prowadzi do pomyłek. Bernardo znalazł się w Warszawie, wraz ze swym synem Lorenzo (1742-1770),                       także malarzem - w drodze na dwór carycy Katarzyny II. Uzyskał od króla polskiego Stanisława Augusta tak korzystne propozycje pracy, że zdecydował się pozostać w Polsce. Od 1768 był malarzem nadwornym. Pracował początkowo przy dekoracji malarskiej Zamku Ujazdowskiego (1767-70), z tych prac zachował się jedynie "Projekt plafonu" (w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie), pozostałe (krajobrazy i malowidła ornamentalne) uległy zniszczeniu w r. 1784 przy przebudowie zamku na koszary. W 1769 malarz (wespół           z synem) wykonał dla króla czternaście widoków Rzymu, antycznego i papieskiego, wzorowanych na akwafortach Piranesiego "Vedute di Roma". Zespół ten uległ rozproszeniu w początku XIX w., cztery obrazy znajdują się w muzeach rosyjskich: "Forum Romanum widoczne z Kapitolu ku południowemu wschodowi" i "Piazza Della Rotonda z Panteonem" (Muzeum Sztuk Plastycznych w Moskwie), "Widok Piazza Navona" (Państwowe Muzeum           w Gorkij), "Widok S. Maria Maggiore" (Muzeum Sztuki w Chabarowsku), inne pojawiały   się w zbiorach prywatnych oraz w handlu antykwarycznym.

Głównym warszawskim dziełem Bellotta jest, wykonany na zamówienie królewskie, cykl 26 wedut z widokami miasta powstałych w latach 1770-80, do Zamku Królewskiego w Warszawie, do specjalnie nań przeznaczonej sali zwanej salą Prospektową, (później salą Canaletta).               Do naszych czasów zachowały się                    24 obrazy, 22 z nich znajdują się w Zamku Królewskim, we wspomnianej sali: "Krakowskie Przedmieście od strony Bramy Krakowskiej" (1767-68), "Kolumna Zygmunta III od strony zejścia do Wisły" (1767-70), "Widok Warszawy od strony Pragi" (1770), "Widok Warszawy z Pałacem Ordynackim" (1772), "Krakowskie Przedmieście w stronę Placu Zamkowego" (1774), "Widok Łąk Wilanowskich" (1775), "Widok Pałacu Wilanowskiego od strony podjazdu" (1776), "Widok Pałacu Wilanowskiego od strony parku" (1776), "Widok Pałacu Wilanowskiego od strony południowej" (1777), "Widok Pałacu Wilanowskiego od strony północno-wschodniej" (1777), "Ulica Długa" (1777), "Ulica Miodowa" (1777), "Kościół Brygidek i Arsenał" (1778), "Kościół Sakramentek" (1778), "Plac Krasińskich" (1778), "Krakowskie Przedmieście od strony Nowego Światu" (1778), "Pałac Błękitny" (1779), "Kościół Reformatów" (1779), "Pałac Mniszchów" (1779), "Plac Żelaznej Bramy" (1779), "Kościół Karmelitów" (1780), "Kościół Wizytek" (1780); dwa obrazy w Muzeum Narodowym w Warszawie: "Widok Warszawy z tarasu Zamku Królewskiego" (1773)               oraz "Widok Ujazdowa i Łazienek" (1776). Dwa widoki z tej serii zaginęły: "Kolumna Zygmunta III od strony zejścia do Wisły z królem wizytującym spalone w 1767 skrzydło Zamku" (1771), oraz "Plac Żelaznej Bramy" od strony koszar Mirowskich.

              Do sporządzenia rysunków przygotowawczych z natury Bellotto, tak jak wszyscy twórcy wedut w XVIII w., używał przyrządu optycznego zw. camera obscura,                      który umożliwiał bezbłędne zarejestrowanie proporcji budynków oraz perspektywy. Widok był malowany i wykańczany w pracowni. Po II wojnie światowej według Bellotta odtworzono w stolicy wygląd wielu zniszczonych pałaców. Weduty warszawskie odróżnia od jego wcześniejszych obrazów artysty z Wenecji, Florencji, Turynu, Werony, Pirny, Wiednia                   i Monachium i Drezna to, że większą niż dotąd uwagą obdarzył mieszkańców miasta.                    Ich postacie ujął niemal z zacięciem portrecisty i malarza scen rodzajowych. Ulice i place przed kościołami tętnią życiem, zapełnione tłumem, szlachty, kleru, rzemieślników, wieśniaków, handlarzy, Żydów, pałacowej służby.

              Bellotto był także autorem dwóch scen historycznych. Dla króla namalował ogromną kompozycję przedstawiającą "Elekcję Stanisława Augusta" (oryginał z 1776 w Muzeum Narodowym w Poznaniu; replika z 1778 w Zamku Królewskim w Warszawie), a dla Józefa Ossolińskiego "Wjazd Jerzego Ossolińskiego do Rzymu w roku 1633" (1779, Muzeum Narodowe we Wrocławiu). Obie kompozycje wypełnia tłum portretowo potraktowanych postaci, podczas gdy widziana w perspektywie architektura jest dla nich jedynie tłem.

              Bernardo Bellotto zmarł w Warszawie, jego nagrobek w kościele Kapucynów                 nie zachował się do naszych czasów.

              Polski, ostatni okres twórczości artysty oceniany jest jako odmienny                                 od wcześniejszych etapów. Podkreśla się bezpośredniość obserwacji, dążność do rodzajowego potraktowania sztafażu oraz widoczne przemiany formalne jego malarstwa. Staje się ono bardziej barwne, częściej użyte są kontrastowe zestawienia barw, ogólna tonacja kolorystyczna jest cieplejsza.. W Polsce po raz pierwszy podjął sie tematów historycznych. Malarstwo Bellotta przyczyniło się do powstania polskiego malarstwa historycznego                 oraz malarstwa widoków miejskich, które kontynuowali Zygmunt Vogel i Marcin Zaleski.

Widok Ujazdowa i Łazienek, 1776, olej na płótnie, 146 x 243 cm, Muzeum Narodowe, Warszawa

Widok Warszawy z tarasu Zamku Królewskiego w Warszawie, 1773, olej na płótnie, Muzeum Narodowe, Warszawa

Ulica Miodowa w Warszawie, olej, płótno; Muzeum Narodowe, Warszawa

Krakowskie Przedmieście od strony bramy krakowskiej, olej, płótno; Muzeum Narodowe, Warszawa

Ulica Długa, olej, płótno; Muzeum Narodowe, Warszawa

Krakowskie Przedmieście w stronę Kolumny Zygmunta, olej, płótno; Muzeum Narodowe, Warszawa

Ulica Senatorska z kościołem Reformatorów, 1779, olej, płótno, 85 x 107 cm, Muzeum Narodowe, Warszawa

Barokowy kościół reformatów zbudowany został w latach 1671-78 (spalony w 1944, odbudowany w latach 1948-50). ten obraz Canaletta służył jako jedno ze źródeł do jego odbudowy.

3