Marian Mazur – Wikicytaty.pdf - Marian Mazur - obik1

Marian Mazur – Wikicytaty

http://pl.wikiquote.org/wiki/Marian_Mazur

Marian Mazur

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów

Marian Mazur (1909–1983) – polski naukowiec zajmujący się

elektrotermią i cybernetyką, współtwórca polskiej szkoły

cybernetycznej.

Różnice między naukowcami a

doktrynerami

Naukowców interesuje rzeczywistość, jaka jest. Doktrynerów

interesuje rzeczywistość, jaka powinna być.

Naukowcy chcą, żeby ich poglądy pasowały do rzeczywistości.

Doktrynerzy chcą, żeby rzeczywistość pasowała do ich

poglądów.

Stwierdziwszy niezgodność między poglądami a dowodami

naukowiec odrzuca poglądy. Stwierdziwszy niezgodność

między poglądami a dowodami doktryner odrzuca dowody.

Marian Mazur

Naukowiec uważa naukę za zawód, do której czuję on zamiłowanie. Doktryner uważa doktrynę za

misję, do której czuje on posłannictwo.

Naukowiec szuka „prawdy” i martwi się trudnościami w jej znajdowaniu. Doktryner zna „prawdę” i

cieszy się jej zupełnością.

Naukowiec ma mnóstwo wątpliwości, czy jest „prawdą” to, co mówi nauka. Doktryner nie ma

najmniejszych wątpliwości, że jest „prawdą” to, co mówi doktryna.

Naukowiec uważa to, co mówi nauka za bardzo nietrwałe. Doktryner uważa to, co mówi doktryna, za

wieczne.

Naukowcy dążą do uwydatniania różnic między nauką a doktryną. Doktrynerzy dążą do zacierania

różnic między nauką a doktryną.

Naukowiec nie chce, żeby mu przypisywano doktrynerstwo. Doktryner chce, żeby mu przypisywano

naukowość.

Naukowiec unika nawet pozorów doktrynerstwa. Doktryner zabiega choćby o pozory naukowości.

Naukowiec stara się obalać poglądy istniejące w nauce. Doktryner stara się przeciwdziałać obalaniu

poglądów istniejących w doktrynie.

Naukowiec uważa twórcę nowych poglądów za nowatora. Doktryner uważa twórcę odmiennych idei

za wroga.

Naukowiec uważa za postęp, gdy ktoś oderwie się od poglądów obowiązujących w nauce. Doktryner

uważa za zdrajcę, gdy ktoś oderwie się od poglądów obowiązujących w doktrynie.

Naukowiec uważa, że jeżeli coś nie jest nowe, to nie jest wartościowe dla nauki, a wobec tego nie

zasługuje na zainteresowanie. Doktryner uważa, że jeżeli coś jest nowe, to jest szkodliwe dla doktryny,

1 z 5

20110718 20:42

Marian Mazur – Wikicytaty

http://pl.wikiquote.org/wiki/Marian_Mazur

a wobec tego zasługuje na potępienie.

Naukowcy są dumni z tego, że w nauce w ciągu tak krótkiego czasu tak wiele się zmieniło.

Doktrynerzy są dumni z tego, że w doktrynie w ciągu tak długiego czasu nic się nie zmieniło.

Źródło: Marian Mazur, Cybernetyka i charakter , PIW, Warszawa 1976, s. 23–24.

O cybernetyce

Co lękliwsi adepci metod cybernetycznych na miejsce kłującego w oczy określenia „cybernetyczny”

wprowadzili bardziej neutralnie brzmiące określenie „systemowy”. Że to niby opierają się nie na

cybernetyce, lecz na czymś zupełnie innym, a mianowicie na „teorii systemów” w ślad za czym

rozpowszechniło się wyrażenie „podejście systemowe”. Wprowadziło to jedynie zamęt u

niezorientowanych, jaki zwykle powstaje, gdy o tym samym mówi się za pomocą dwóch różnych

nazw, wywołując przez to złudne wrażenie, że mówi się o dwóch różnych rzeczach. Tymczasem teoria

systemów jest jedną z teorii cybernetycznych, toteż przeciwstawianie jej cybernetyce ma tyleż sensu,

ile miałoby np. przeciwstawianie teorii kwantów fizyce. (s. 21)

„Cybernetyka jest to nauka o sterowaniu”.(...) Przytoczone zdanie jest tylko zwyczajową formą

zdania: „Naukę o sterowaniu nazwano cybernetyką.” Stanowi ono odpowiedź na pytanie: „Jak

nazwać naukę o sterowaniu?” (s. 26)

Cybernetyka jest najogólniejszą nauką konkretną. Ogólniejsze od cybernetyki są już tylko nauki

abstrakcyjne, ale to dlatego że nie odróżnia się w nich rzeczywistości od fikcji. (s. 15)

Cybernetyka jest nauką o wszelkim dzianiu się, a więc o całej rzeczywistości. (s. 11)

Cybernetyka umożliwia dostrzeganie i rozwiązywanie problemów ogólnych, jakie w poszczególnych

monodyscyplinach konkretnych, wskutek wąskiego ich zakresu, nie mogłyby być dostrzeżone bądź

byłyby dla nich nierozwiązalne. (s. 13)

Cybernetyka wprowadziła metody traktowania rzeczywistości nadające się do stosowania w każdej

monodyscyplinie konkretnej. Towarzyszącym temu wkładem cybernetyki do nauki jest wprowadzenie

ogólnej terminologii, umożliwiającej porozumiewanie się między specjalistami z różnych

monodyscyplin. (s. 11)

Cybernetyka wypełniła lukę między monodyscyplinami konkretnymi, z którymi łączy ją konkretność

problematyki, a dyscyplinami abstrakcyjnymi, z którymi łączy ją ogólność problematyki. (s. 11)

Do podstawowych osiągnięć cybernetyki należy stwierdzenie, że do rozróżnienia współzależności

między różnymi zjawiskami mogą wystarczyć liczby. Po prostu liczby, bez żadnego przy nich miana

(tzn. nie są to liczby „czegoś”). (s. 11–12)

Dzięki swojej ogólności cybernetyka pozwala w wielu problemach dojść do rozwiązania znacznie

szybciej, niżby to było możliwe w poszczególnych monodyscyplinach konkretnych. (s. 12)

Mogą być tysiące i miliony rzeczy różnych, ale różnych współzależności między tymi różnymi

rzeczami może być niewiele. Dzięki temu można się wypowiadać o całej rzeczywistości, jak długa i

szeroka, za pomocą bardzo skąpego repertuaru pojęć mogących odnosić się do wszystkiego. Nic

dziwnego, że do ujmowania różnych rzeczy musiało powstać mnóstwo różnych monodyscyplin,

natomiast do ujmowania różnych współzależności między tymi różnymi rzeczami wystarcza jedna

interdyscyplina. Z tego punktu widzenia można więc mówić, że cybernetyka przywraca jedność

zatomizowanej nauki. (s. 12)

Nie wszystko, co się przedstawia jako cybernetyczne, jest na jednakowym poziomie. Traktując sprawę

z grubsza można by wyróżnić następujące cztery poziomy wartości: Na zerowym poziomie jest

2 z 5

20110718 20:42

Marian Mazur – Wikicytaty

http://pl.wikiquote.org/wiki/Marian_Mazur

cybernetyka pseudonaukowa, pseudocybernetyka, polegająca na przedstawianiu spraw niejasnych

środkami cybernetycznymi, np. schematami, mającymi stwarzać pozory, że dzięki „ujęciu

cybernetycznemu” sprawy zostały wyjaśnione. Rzecz jasna, takie uprawianie cybernetyki jest

pozbawione wartości. Czym innym jest natomiast cybernetyka dydaktyczna, polegająca na

przedstawianiu spraw jasnych środkami cybernetycznymi. Wprawdzie wiedzy przez to nie przybywa,

ale ścisłość, zwięzłość i wyrazistość środków cybernetycznych znacznie ułatwiają przyswajanie

wiedzy istniejącej, co ma duże zadanie w działalności oświatowej. Jednakże nawet najdoskonalsze

przedstawienie wiedzy istniejącej nie wystarcza do działalności naukowej, polegającej przecież na

rozszerzaniu wiedzy przez wnoszenie nowych informacji. Dotyczy to również cybernetyki, przy czym

nowe informacje powinny być wskazane i udowodnione na gruncie teoretycznym samej cybernetyki.

Tego rodzaju wymagania spełnia cybernetyka formalna, w której do nowych informacji dochodzi się w

wyniku zastosowania operacji formalnych.(...) Przy swoich zaletach cybernetyka formalna ma też

pewien niedostatek polegający na tym, że pozwala ona na stwierdzenie możliwości – ale jeżeli coś

może być, to niekoniecznie jest. Niedostatek ten usuwa dopiero cybernetyka fizyczna, w której oprócz

formalnych związków logicznych, bierze się pod uwagę prawa fizyczne. Cybernetyka fizyczna

ujawnia więc konieczności. Stwierdzenie konieczności jest zarazem stwierdzeniem rzeczywistości –

jeżeli coś musi być, to jest. (s. 22)

Prostotę zawdzięcza cybernetyka abstrahowaniu od właściwości tworzywa. W cybernetyce stawia się

pytania: „jak to działa?”, a nie „z czego to jest zrobione?”. W gruncie rzeczy właśnie różnice tworzyw

powodowały wyodrębnianie się różnych monodyscyplin. (s. 12)

Sukcesy cybernetyki są możliwe tylko w problemach o dostatecznej ogólności, do których (...)

monodyscypliny muszą się przedzierać przez gąszcz mozolnie gromadzonych szczegółów, podczas gdy

w cybernetyce wiedzie krótka droga z przeciwnej strony, tj. od twierdzeń najogólniejszych. Natomiast

w problemach szczegółowych monodyscypliny są niezastąpione. Mówiąc poglądowo, do miejsca

położonego wysoko na zboczu góry krótsza droga wiedzie od szczytu góry niż od jej podnóża, a do

miejsca nisko położonego – przeciwnie. (s. 19)

W świetle cybernetyki skomplikowana rzeczywistość przedstawia się prosto. Naukowcom z

zamierzchłych czasów także rzeczywistość przedstawiała się prosto. Tyle że dawniej było to wynikiem

ubóstwa nauki, obecnie zaś wynika z uchwycenia spraw istotnych. Jest to jak różnica między

prostactwem a prostotą. (s. 12)

Źródło: Marian Mazur, Cybernetyka i charakter , PIW, Warszawa 1976.

Różne

Charakter nie jest do kształtowania, lecz do doskonalenia, przez stwarzanie sytuacji zgodnych z

charakterem. (s. 359)

Decydowanie było nie problematyką lecz uprawnieniem.(...) Zrozumienie błędności takiego

postępowanie toruje sobie drogę z największym trudem – i dziś jeszcze ogromna większość

decydentów pojmuje decydowanie arbitralnie, jako przywilej i nagrodę za zasługi, a nie jako jeden z

rodzajów pracy polegający na rozwiązywaniu problemów decyzyjnych (z podaniem dowodu

trafności), nie gorszy, ale i nie lepszy od innych rodzajów pracy, a na pewno wymagający

odpowiednich kwalifikacji. (s. 8–9)

Do uzyskania mało użytecznego wyniku szczegółowego potrzeba ogromnie dużo czasu, a do uzyskania

równie mało użytecznego ogólnika wystarcza kilka minut, a więc do stanu optymalnego szybciej i

mniejszym trudem dochodzi się od nadmiernej ogólności niż od nadmiernej szczegółowości. (s. 16)

Miarą racjonalnego wykształcenia jest więc nie tyle znajomość szczegółów, ile znajomość związków

ogólnych i oparta na niej umiejętność wyrabiania sobie poglądów w poszczególnych sprawach. (s.

288)

3 z 5

20110718 20:42

Marian Mazur – Wikicytaty

http://pl.wikiquote.org/wiki/Marian_Mazur

Multidyscyplinarność staje się dla społeczeństw warunkiem istnienia. Zrozumienie tego jest coraz

bardziej widoczne na całym świecie. (s. 10)

Nauka tradycyjna stała się sumą odgraniczonych od siebie monodyscyplin, wytwarzających sobie

własną terminologię, własną metodologię i traktujących przypisany sobie zakres rzeczywistości jako

własny teren, poza który samemu się nie wychodzi i na który innych się nie wpuszcza. (s. 6)

Niemal aż do naszych czasów nauka zajmowała się wyłącznie problemami poznawczymi, i to tak

dalece, że poznawanie uważano za istotę nauki, zupełnie nie dostrzegając problemów decyzyjnych. (s.

Nie znaczy to, że podział na monodyscypliny nie powinien istnieć, lecz że nie powinien być

separatystyczny. W nauce tradycyjnej za wzorzec uchodzi specjalista posługujący się „klasycznymi”

problemami swojej monodyscypliny i rozwiązujący je „klasycznymi” jej metodami. W nauce

nowoczesnej na czoło wysuwa się typ specjalisty zachłannego, który do swojego arsenału badawczego

ściąga nowe metody i wynajduje nowe ich zastosowania – bynajmniej nie przestając być specjalistą.

Specjalistę bowiem określa problematyka, a nie metody ani obiekty. (s. 17)

Poleganie na zdrowym rozsądku, wystarczające w problemach monodyscyplinarnych jako dotyczące

konkretów fragmentarycznych, a więc na ogół łatwo dostępnych dla wyobraźni, nie jest wystarczające

w problemach interdyscyplinarnych. (...) Wymaga to posługiwania się ogólnymi pojęciami

teoretycznymi, a nie mogąc już w rozumowaniach nad nimi odwoływać się wyłącznie do zdrowego

rozsądku, trzeba zawierzyć operacjom formalnym.(...) Zdrowy rozsądek dochodzi do głosu dopiero

przy sprawdzaniu, czy rozmaite przykłady pozostają z tym wynikiem w zgodzie. (s. 13)

Po ukończeniu szkoły uczeń zapomina większości nabywanych w niej wiadomości, ale zapamiętuje

najsilniej, że wiedza dzieli się na przedmioty. Nic dziwnego, że potem uważa rzeczywistość za

składającą się z kawałków, a jako naukowiec obierze sobie zakres działalności, który będzie traktował

jako własne podwórko, nie interesując się całą resztą. (s. 16)

Rozpoczynając od szczegółów trzeba je zbierać wszystkie, z góry bowiem nie wiadomo, które okażą

się wartościowe, natomiast rozpoczynając od ogólników szuka się tylko szczegółów istotnych,

odpowiadających określonym kryteriom analizy. (s. 16)

Specjaliści z poszczególnych monodyscyplin są skłonni do wyobrażania sobie obiektów swoich badań,

a w większości wypadków mogą je nawet obserwować. Wskutek tego ogólne pojęcia, występujące w

cybernetyce, wydają się im nie jasne, co budzi ich niechęć. (s. 18)

W każdym problemie decyzyjnym, nawet uchodzącym za mały, występuje wiele nierozdzielnych

czynników naraz. Rozwiązanie problemu z pominięciem jakichś czynników jako należących do

podwórka innych specjalności nie jest żadnym rozwiązaniem. (s. 9)

W rozwiązywaniu problemów poznawczych naukowcy, aby uzyskiwać wyniki jednoznaczne i przez to

umożliwiające wykrywanie praw naukowych, dążyli do izolowania badanego wycinka rzeczywistości

od wszelkich okoliczności ubocznych.(...) W przeciwieństwie do tego problemy decyzyjne nie dają się

izolować wycinkowo. (s. 9)

W większym jeszcze stopniu niż ciągle wzrastająca liczba coraz to nowych specjalności do stanu

krytycznego doprowadziło naukę tradycyjną to, że dzieleniu nauki na poszczególne zakresy

towarzyszyło traktowanie badanej rzeczywistości, jak gdyby dzieliła się ona na odpowiadające im

poszczególne zakresy – atomizacja nauki pociągnęła za sobą atomizację rzeczywistości. (s. 6)

Znikomą użyteczność mają wyniki badań naukowych zarówno nadmiernie szczegółowe, jak i

nadmiernie ogólne, stan optymalny przypada gdzieś pośrodku. (s. 16)

Zrozumienie umożliwia zastąpienie nieracjonalnych działań lub bezradności przez działania racjonalne.

4 z 5

20110718 20:42

Marian Mazur – Wikicytaty

http://pl.wikiquote.org/wiki/Marian_Mazur

(s. 24)

Żadnej roli w nauce tradycyjnej nie odgrywała logika. Była ona uprawiana sama dla siebie, jako

„sztuka dla sztuki”. Wszelkie rozumowania w monodyscyplinach konkretnych opierały się nie na

logice, lecz na zdrowym rozsądku. Jeżeli był to rozsądek „zdrowy”, to oczywiście pozostawał w

zgodzie z logiką, ale nie logika była jego źródłem, lecz nawyki życiowego doświadczenia. Co więcej,

jeżeli specjalista z jakiejś monodyscypliny uznał za wskazane postudiować logikę, to słuszność jej

twierdzeń oceniał na podstawie swojego zdrowego rozsądku, a nie na odwrót. W nauce tradycyjnej

wiele konkretnych osiągnięć zawdzięczano dobrej znajomości matematyki, ale nie było chyba ani

jednego, które ktoś zawdzięczałby dobrej znajomości logiki. (s. 7)

Źródło: Marian Mazur, Cybernetyka i charakter , PIW, Warszawa 1976.

Źródło „http://pl.wikiquote.org/wiki/Marian_Mazur”

Kategorie: Polscy inżynierowie | Cybernetycy

Tę stronę ostatnio zmodyfikowano 13:19, 3 lip 2011.

Tekst udostępniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach, z

możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o warunkach

korzystania.

5 z 5

20110718 20:42

Marian Mazur – Wikicytaty.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: