KONFRONTACJA NARODOWYCH MITÓW W „WESELU”
Każdy naród tworzy mity związane z miejscami, wydarzeniami i bohaterami.
MITY to tzw. wyidealizowane wydarzenia, które urosły do rangi legendy. Tendencja tworzenia legend o bohaterach i wydarzeniach jest ściśle związana z historią narodu.
S. Wyspiański obala większość narodowych mitów, tylko nieliczne wciąż żyją w świadomości narodu.
MITY:
1) MIT WSI SPOKOJNEJ, WSI WESOŁEJ (AKRADYJSKI)
Wieś - obszar piękny, nieskażony cywilizacją, oaza spokoju, azyl bezpieczeństwa - taki obraz wsi reprezentowała literatura renesansowa (J. Kochanowski: „Pieśni XI”, M. Rej: „Żywot człowieka poczciwego”). Prawda o wsi była prawdą ziemiańską. Poeci nie dostrzegali problemów wsi i polskiego chłopa (do XVI w.). Taki obraz wsi ma inteligencja, nie dostrzega prawdziwych znojów chłopów.
Rekwizyty są związane z kolorowym folklorem: piękne sukmanny, bogate zapaski, pawie pióra przy czepach.
Mit ulega załamaniu – wieś jest obszarem, który kojarzony może być nie tylko z pięknym krajobrazem, ale przede wszystkim z ciężką pracą. Zachwyt nad wsią jest powierzchowny. Inteligencja nie rozumie charakteru chłopa, nie dostrzega problemów tego społeczeństwa.
2) MIT CHŁOPA-PIASTA
Za czasów Piasta Polska była krainą „mlekiem i miodem płynącą”. Piast był wzorem chłopa.
Chłop jest szczery, całkowicie oddany swojej pracy, silny, uczciwy, religijny, spokojny, nie przezywa problemów egzystencjalnych i chaosu politycznego.
Mit żyje, chłop w „Weselu” jest przedstawiony w pozytywnym świetle: jest pracowity, chce się rozwijać, ma ambicje.
Symbolem ciężkiej pracy jest pług.
3) MIT CHŁOPA-KOSYNIERA (RACŁAWICKI)
1794 r. – zwycięska bitwa pod Racławicami (jednak powstanie upadło). Dała jednak chłopom pierwszeństwo w walce o wolność. Chłopi stanowili podstawową siłę. Wspólnymi siłami (inteligencja i chłopi) są w stanie wygrać.
Mit jest inspirowany nadzieją na odzyskanie niepodległości, żyje w świadomości chłopów, którzy są gotowi do walki, jednak nie mają odpowiedniego przywódcy.
Mit walki chłopów z panami uległ załamaniu.
Rekwizyt – kosa postawiona na sztorc.
4) MIT RABACYJNY (JAKUBA SZELI)
Inteligencja nie zapomniała ów wydarzeń (Pan Młody nazywa chłopów biorących udział w rabacji galicyjskiej psami). Szela uosabia nienawiść chłopów do szlachty (rzeź galicyjska). Mit jest wciąż żywy w świadomości ludzi, o prawdziwym pojednaniu nie może być mowy, ponieważ dawne krzywdy nie zostały jeszcze zapomniane.
5) MIT PRZYWÓDCZEJ ROLI INTELIGENCJI
Związany jest z przeświadczeniem, że to właśnie inteligencja powinna stać na czele narodu i kierować ruchami niepodległościowymi.
Mit ulega wyraźnemu załamaniu – inteligencja nie dojrzała do roli przywódcy narodu, nie chce wziąć odpowiedzialności za losy państwa.
Z tym mitem związany jest MIT WERNYHORY – legendarnego kozaka z XVIII w. – proroka, który głosił odrodzenie Polski. To rzecznik wspólnej sprawy chłopów i inteligencji.
6) MIT NARODOWY (ROMANTYCZNEGO, CUDOWNEGO ZMARTWYCHWSTANIA NARODU)
Okres zniewolenia nie może tyle trwać. Polacy wciąż marzą o odzyskaniu niepodległości, zwycięskiej wojnie o ojczyznę.
Wyspiański pyta o przyczyny upadku Polski – wskazuje jej sprawców, zastanawia się, czy marzenia o wolności są realne.
aramanda