JAK ODŻYWIAĆ W DOMU DZIECI ODDAWANE DO ŻŁOBKA I DO PRZEDSZKOLA?
Matki powinny znać jadłospis dziecka zarówno w żłob- ku, jak i w przedszkolu, a poza tym interesować się, czy dziecko zjadło danego dnia przewidziane dla siebie po- karmy. Ścisła współpraca i wzajemna kontrola odżywia- nia jest konieczna, gdyż w przeciwnym razie mogą pow- stać niedobory szkodliwe dla zdrowia dziecka i jego nor- malnego rozwoju. Tylko współpraca i uczciwe wzajemne informowanie się rodziców i personelu żłobka może dać dobre rezul- taty. Zdarza się bowiem, że dziecko przychodzi do żłob- ka czy przedszkola według relacji rodziców bez śniadania, a faktycznie jest po śniadaniu. W efekcie — niepokój personelu ześrodkowany wokoło dziecka, wywieranie na- cisku, żeby koniecznie jadło — a wszystko to jest zupeł- nie niepotrzebne. Dziecko, które zjadło śniadanie, nie może zjeść więcej ponad swoje możliwości. W innych przypadkach znowu rodzice błędnie oceniają wartość tego, co dziecko zjada w domu. Dziewczynka uczęszczająca do jednego przedszkola stałe nie chce tam jeść śniadania, a jeśli je, to bardzo niewiele; matka za- pytana informuje personel, że dziecko nie je w domu śniadania, aż wreszcie kiedyś wyjaśnia, że dziewczynka „nie je", a tylko pije przed wTyjściem kubek kakao na mleku z dodatkiem 2 żółtek. Jeśli obliczymy wartość odżywczą przyrządzonego kakao, to równa się ona pra- wie wartości kalorycznej całego śniadania przewidziane- go dla dziecka w wieku przedszkolnym. W takim przy- padku wystarczy dodać niewielką ilość pieczywa z ma- słem, aby uzyskać pełną wartość śniadania. Dzieci uczęszczające do żłobka dziennego i 9-godzin- nego przedszkola otrzymują w domu zasadniczo tylko kolację (a w niektórych przypadkach pierwsze śniadanie), należy się więc zastanowić, z czego ma się składać do- mowa kolacja dziecka i jak należy odżywiać je w nie- dzielę. Ponieważ dzieci uczęszczając do żłobka i przedszkola nie otrzymują zazwyczaj pełnej dziennej normy mleka, jaj, owoców, a niekiedy także warzyw i mięsa, produkty te powinny wchodzić w skład kolacji dziecka (a także, dodatkowego podwieczorku), uzupełnione niewielką iloś- cią pieczywa z masłem, kaszą, albo też świeżymi ziemnia- kami do mleka. Musimy przy tym pamiętać, że kolacja ma być po- żywna, ale lekko strawna. Jako uzupełnienie podwie- czorku (po wyjściu dziecka ze żłobka lub przedszkola) przewidujemy owoce i pewne ilości słodyczy. Za odpowiednie kolacje dla dzieci należy uważać, zależnie od pory roku, na przykład takie: 1. Kluski lane na mleku, Owoce z cukrem, np. truskawki, ja- gody, maliny itp., jabłko, lub owoce w kompocie z bardzo małą ilością syropu (dla dzieci starszych ewentualnie kromka chleba z masłem). 2. Kalafior lub ziemniaki świeżo gotowane z jajecznicą na parze (z dodatkiem 1 łyżki mleka na jajo). Mleko zsiadłe lub słodkie, owoce sezonowe. 3. Kakao, bułka z masłem i twarogiem. Owoce. 4. Sałatka z pomidorów z cebulą lub szczypiorkiem (bez octu), chleb z masłem i siekaną chudą szynką. Kawa z mlekiem lub kompot z owoców gotowanych — ciepły. 5. Chleb z masłem, twarogiem, rzodkiewkami i szczypiorkiem. Kaszka manna na mleku z sokiem Ona gęsto, jak krem). Heroafea do popicia. 6. Fasolka szparagowa z masłem lub kapusta włoska ugotowa- na na sposób kalafiorów. Chleb z masłem i serem żółtym (dla młodszych dzieci ser utrzeć). Mleko. Ponieważ nie zawsze w żłobku i przedszkolu otrzy- mują dzieci pełną, dzienną normę warzyw, dlatego też powinny choćby od czasu do czasu otrzymać warzywa gotowane na kolację (specjalnie zalecamy te, których przyrządzanie nie wymaga dużo czasu, zakres jednak może być o wiele szerszy od podanego w jadłospisie — będzie to z korzyścią dla zdrowia dziecka). W niedzielę dziecko powinno w domu otrzymać nor- malne posiłki, dostosowane do wieku, w granicach zale- canych dziennych norm żywienia. Przekarmianie dziec- ka w niedzielę, jak to się niestety zdarza, jest szkodliwe i może być powodem zaburzeń w trawieniu, co z kolei nastręcza wiele trudności personelowi żłobka, a także sa- mej matce.
POŻYWIENIE DZIECKA POWINNO BYĆ UROZMAICONE
Analizując kolejne składniki odżywcze produktów i ich rolę w żywieniu, musimy pamiętać, że zagadnienia odży- wiania nie można ujmować z punktu widzenia wartości pojedynczych składników, czy nawet grup; należy ujmo- wać je zawsze jako jednolitą całość. Poszczególne skła- dniki cdżywcze jako elementy składowe pożywienia są bardzo ważne dla ustroju dziecka, ale dopiero zharmoni- zowany zespół wszystkich składników pozwala na właści- we ich działanie. Z tego też względu nie możemy oceniać wartości diety dziennej wyłącznie według ilości podawa- nych witamin, soli mineralnych czy białka, lecz według pełnego udziału wszystkich niezbędnych składników. Za- gadnienie to wiąże się ściśle ze sprawą urozmaicenia po- siłków i wykorzystywania w pełni produktów sezono- wych. Sprawę tę szczegółowo omówimy przy planowaniu posiłków. Podane w tabeli 1 (str. 30) fizjologiczne normy żywie- nia wskazują nam, jakie składniki odżywcze i w jakich ilościach powinno otrzymywać dziennie dziecko w róż- nych okresach swego życia i rozwoju, a więc zależnie od wieku, wagi, wzrostu, płci i szybkości przemiany materii. Ponieważ codzienne kontrolowanie pożywienia dziecka 27 na podstawie norm fizjologicznych jest w warunkach domowych niemożliwe (wymaga specjalnego przygotowa- nia fachowego i czasu), podane normy składników zostały przeliczone na produkty żywnościowe dla poszczególnych grup wieku. Przy ustalaniu dziennych norm produktów należy pa- miętać, że normy fizjologiczne dają nam te ilości skład- ników, które faktycznie powinny być spożyte w pokar- mach już przygotowanych, dlatego też należy przewidzieć nadwyżki na odpadki, a także na straty wynikające za- równo z przechowywania produktów, jak i ze sposobu przyrządzania (np. ziemniaki zaraz po zbiorze mają około 30 mg wit. C w 100 g produktu, a na wiosnę już tylko około 8 mg). Nie jest także bez znaczenia dla wartości ziemniaków sposób obierania i ilość odpadków, a także to, czy po ugotowaniu spożywamy je łącznie z wywarem, czy też nie. Nadwyżki te dla różnych składników są różne i wahają się w bardzo szerokich granicach, od 20% do 100%; ta ostatnia liczba odnosi się zwłaszcza do wit. C, która podczas przechowywania czy przyrządzania po- traw może ulec całkowitemu zniszczeniu. Przy interpretacji norm fizjologicznych należy również pamiętać, że podane ilości przewidziane są dła średniej grupy wieku, np. norma dla dzieci w wieku 1 do 3 lat przewidziana jest dla dziecka 2-letniego; norma dla wieku 4 do 6 lat ■— dla dziecka 5-letniego itd. Dzienne ilości produktów przewidzianych dla dzieci (patrz str. 114, 153, 163) zostały tak zestawione, aby po- krywały — zgodnie z podanymi normami — zapotrzebo- wanie dziecka na: białko, wapń, żelazo, witaminy A, B;, Bs i na witaminę C oraz, na inne składniki, nie podane w powyższej tabeli, jak tłuszcze, węglowodany. Osiąg- nięcie tego zależy w dużej mierze od jakości surowców i metod przyrządzania potraw. 28
k2891