ubezpieczenia transakcji i ryzyko z nimi związane.doc

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

&

Temat: Ubezpieczenia transakcji i ryzyko z nimi związane.

&

1.        Ryzyko a działalność gospodarcza.

2.       Historia ubezpieczeń transakcji  eksportowych w Polsce.

3.      Ubezpieczenie ryzyka handlowego.

4.       Ubezpieczenie ryzyka niehandlowego.

5.      Gwarancje.

6.      Fundusz rezerwowy na nieuregulowane roszczenia.

7.        Reasekuracja.

8.      Ocena systemu ubezpieczenia transakcji w Polsce.

Przez ryzyko w handlu rozumiemy możliwość niepowodzenia, a w szczególności zdarzeń niezależnych od podmiotu działającego, których nie może on dokładnie przewidzieć i którym nie może w pełni zapobiec, a które- przez zmniejszenie wyników, użytecznych i/lub zwiększenie nakładów- odbierają działaniu zupełnie lub częściowo cechę skuteczności, korzystności  lub ekonomicznośći.

J. Zieleniewski, S. Szczypiorski

1.        Ryzyko a działalność gospodarcza.

Podmioty prowadzące działalność gospodarczą podejmują szereg decyzji odnoszących się do przyszłości nie będąc przy tym pewnymi wyników, a zatem podejmują ryzyko.  Ryzyko można określić jako ocenę prawdopodobnych korzyści, które można utracić lub strat, które można ponieść w wyniku określonego przedsięwzięcia. Jest ono swoistą luką pomiędzy tym, co jest znane a tym, co powinno być poznane do podjęcia prawidłowej decyzji. Z podanym pojęciem ryzyka związana jest niezbicie nie tylko sama świadomość niebezpieczeństwa, ale również przyjęcie na siebie odpowiedzialności za konsekwencje podjętych decyzji. Dążeniem każdego podmiotu powinno być likwidowanie przyczyn powodujących stwarzanie sytuacji ryzykogennych, jak również tworzenie rezerw finansowych lub rzeczowych, służących pokryciu przyszłych strat wynikłych z zaistniałego ryzyka. W tym celu niezbędne jest umiejętne zarządzanie ryzykiem w procesie podejmowania i realizacji decyzji ekonomicznych.

ETAPY SKUTECZNEGO ZARZĄDZANIA RYZYKIEM:

Ponieważ pełne unikanie ryzyka oznaczałoby w praktyce zaniechanie wszelkich działań i sytuacji ryzykogennych, a stosowanie pozostałych działań zapobiegania ryzyka ma ograniczony zasięg, do  uprawiania działalności gospodarczej w pełnym zakresie i w sposób zgodny z celami przedsiębiorstwa należy dążyć do przeniesienia ryzyka na inne podmioty.

Rozwiązania, które dają możliwość przeniesienia ryzyka:

§         hedging

§         porozumienia kontraktowe

§         formę organizacyjno- prawna firmy

§         ubezpieczenie

Najszersze i najpełniejsze możliwości w zakresie przeniesienia ryzyka na inną osobę niż podmiot je podejmujący stwarzają zabezpieczenia o charakterze gwarancji  w ramach porozumień umownych (kontraktowych), a zwłaszcza ubezpieczenie ryzyka. W ostatnim przypadku, ubezpieczenie rozkłada ciężar ekonomiczny strat, na jakie narażone są podmioty o podobnym stopniu zagrożenia identycznym ryzykiem, poprzez wykorzystanie wniesionego przez nie specjalnego funduszu.

1.1.               Ryzyko a międzynarodowy obrót handlowy.

RODZAJE RYZYKA W OBROCIE ZAGRANICZNYM

KRYTERIA KLASYFIKACJI

                                              PRZEDMIOT RYZYKA                                        PRZYCZYNA RYZYKA

                             RYZYKO EKONOMICZNE                                               RYZYKO POZAEKONOMICZNE

RYZYKO TOWAROWE                    RYZYKO HANDLOWE                       *ryzyko polityczne (krajowe)

*ryzyko składowania towarów        *ryzyko rynkowe                                           *ryzyko techniczne

*ryzyko transportowe                    *ryzyko transakcyjne                               *ryzyko osobowe

                                                                                                                   *ryzyko wystąpienia katastrof

Firma nie działa jedynie na płaszczyźnie krajowej, lecz międzynarodowej, gdzie zarówno poziom, jak i intensywność występowania ryzyka  są znacznie większe. Renata Blajer przedstawia następujący podział ryzyka:

§         ryzyko towarowe- polega na niebezpieczeństwie utraty lub uszkodzenia towaru, zmiany ilości, jakości i kondycji handlowej. Występuje w obszarach składowania i transportu (ryzyko: transportowe; ubytków naturalnych; jakości, ilości i kondycji towaru; opakowania towaru)

§         ryzyko handlowe- jest związane z rynkiem i rodzajem transakcji w obrocie zagranicznym, występuje przy klasycznych transakcjach ( kontrakty z dewizowym rozliczeniem) oraz specyficznych (kontrakty przy: obrocie licencyjnym,  uszlachetniającym; inwestycjach bezpośrednich  za granicą; kooperacji; transakcjach wymiennych). Ryzyko rynkowe jest związane z sytuacją na rynku, a ryzyko transakcyjne jest bezpośrednio związane z zawartą transakcją.

§         ryzyko polityczne- związane jest z wybuchem działań wojennych, zamieszek, strajków, itp. (destabilizacja polityczna i ekonomiczna państwa) oraz z decyzjami władz dotyczącymi: moratorium płatniczego, zakazem lub wstrzymaniem transferu należności, zawieszeniem lub zakazem realizacji kontraktu, konfiskaty, nacjonalizacji lub wywłaszczenia, itp.

§         ryzyko osobowe- następstwo działania ludzkiego o charakterze przestępczym, niezamierzonej winy, konfliktów społecznych, niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań

§         ryzyko techniczne- jest rezultatem utraty pierwotnie zagwarantowanych rynków zbytu, embarga technologicznego,        utraty patentu, itd.

§         ryzyko wystąpienia katastrof- jest konsekwencją skutków działania sił przyrody: trzęsień ziemi, pożarów, itd.

RYZYKO HANDLOWE

klasyfikacja z punktu widzenia:

Ryzyko zbytu polega na trudności sprzedaży danego towaru lub niemożności zbytu na skutek: niekorzystnej sytuacji popytowo- sprzedażowej, zastosowania instrumentów protekcjonistycznych i aktów władzy itp. Ryzyko cen występuje w związku z sytuacją, gdy w czasie między zawarciem kontraktu a jego wykonaniem zmienia się  niekorzystnie cena towaru. Ryzyko kursowe polega na możliwości wzrostu lub spadku kursu walut zagranicznych w okresie między zawarciem kontraktu a zapłatą za towar.

              Nieco inny podział ryzyka obejmuje: ryzyko handlowe (faktycznie lub prawnie stwierdzonej niewypłacalności zwłoki w zapłacie przez dłużnika lub gwaranta  jednostronnego odstąpienia od kontraktu przez dłużnika) i ryzyko niehandlowe. Do ryzyka niehandlowego zaliczamy: ryzyko polityczne, ryzyko katastrofalne i ryzyko przewlekłej zwłoki.

Ryzyko polityczne obejmuje w szczególności:
1. ogłoszenie powszechnego moratorium płatniczego przez rząd państwa dłużnika lub państwa uczestniczącego w regulowaniu należności

2. wydanie lub zmianę aktów prawnych lub decyzji rządu bądź innego organu państwowego państwa dłużnika lub państwa trzeciego, które uczestniczy w realizacji kontraktu, uniemożliwiających wykonanie kontraktu lub świadczenie zamówionych usług

3. niemożność lub opóźnienie w dokonaniu przez dłużnika transferu należności w walucie płatności spowodowane wydarzeniami politycznymi, trudnościami gospodarczymi albo aktami prawnymi lub decyzjami administracyjnymi władz w kraju dłużnika

4. odmowę dokonania zapłaty z przyczyn nie związanych z wykonaniem kontraktu, gdy dłużnikiem jest państwo, dłużnik publiczny lub inny dłużnik, za którego poręczyło państwo lub dłużnik publiczny

5. wydanie przepisów prawnych lub decyzji przez rząd RP w zakresie handlu zagranicznego, które uniemożliwiają realizację kontraktu lub świadczenie zamówionych usług

6. wybuch poza granicami RP działań wojennych, powstania, rewolucji, zamieszek, przewlekłych masowych strajków

7. ogłoszenie aktów nacjonalizacji

Jako ryzyko katastrofalne traktuje się wystąpienie klęsk żywiołowych, szczególnie takich, jak: trzęsienie ziemi, wybuch wulkanu, cyklon, tajfun, powódź, gwałtowny przypływ morski czy pożar w rozmiarach katastrofalnych.

Ryzyko przewlekłej zwłoki oznacza opóźnienie w zapłacie przez kontrahenta zagranicznego, wynoszące co najmniej dwa miesiące od upływu ustalonego w kontrakcie terminu płatności.

              Możliwość przeciwdziałania negatywnym skutkom ryzyka zaistniałego w obrocie zagranicznym mogą polegać na:

§         unikaniu ryzyka- brak działalności w obrocie zagranicznym

§         ponoszenie ryzyka- w bezpiecznym zakresie

§         ograniczanie skutków ryzyka- umiejętne zarządzanie ryzykiem

§         przenoszenie ryzyka na inne osoby- np. banki i towarzystwa ubezpieczeniowe

Najbardziej efektywnym sposobem przeciwdziałania skutkom ryzyka  jest przenoszenie ryzyka na osoby trzecie, czyli głównie na banki i towarzystwa ubezpieczeniowe. W ten sposób dane przedsiębiorstwo przenosi znaczną część lub całkowitą wręcz odpowiedzialność na osobę trzecią, będącą gwarantem wykonania zobowiązań za pośrednictwem takich instrumentów jak: gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe. Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela jest określony w umowie ubezpieczeniowej.

2.   Historia ubezpieczeń transakcji eksportowych w Polsce.

              Pierwsze próby podjęcia działalności ubezpieczeniowej w tym zakresie były podejmowane w okresie międzywojennym. Opracowano wtedy dwa projekty, które nie zostały zrealizowane:

§         powołania Krajowej Instytucji Ubezpieczenia Kredytu

§         utworzenia Polskiego Towarzystwa Ubezpieczeń Kredytu (wspólnie z niemieckim HERMESEM)

              W latach 50- tych problematyką ubezpieczeń kredytów eksportowych zajął się PZU. Jednak w wyniku zmian organizacyjnych w roku 1959 działalność tą przejęło Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji WARTA  S.A. w Warszawie.