obuwie normy.pdf

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 12/2007

dr in¿. WIES£AWA KAMIÑSKA

Centralny Instytut Ochrony Pracy

– Pañstwowy Instytut Badawczy

Środki ochrony

indywidualnej – obuwie

Wymagania aktualnych norm

W artykule omówiono stan prac normalizacyjnych w zakresie wymagañ dla obuwia bezpiecznego, ochron-

nego i zawodowego oraz metod badania jego w³aściwości ochronnych i u¿ytkowych. Ustosunkowano siê

do najbardziej znacz¹cych zmian wprowadzonych do norm po ich ostatniej aktualizacji oraz zmian, które

bêd¹ wprowadzone wkrótce. Dokonano przegl¹du nowych norm dotycz¹cych obuwia przeznaczonego

do u¿ytkowania przy wykonywaniu specjalnych zawodów.

Personal protective equipment – footwear. The requirements of current standards

This paper discusses standardization in the scope of the requirements for safety, protective and occupational

footwear and methods for testing its protective and functional properties. The most significant changes intro-

duced into the standards, following their latest revision and the changes, which will be introduced soon are

presented. The paper also reviews new standards for specific job-related footwear.

konywane metod¹ wtryskow¹ i inne), wypo-

sa¿eniem w dodatkowe elementy ochronne

itp. Tak du¿a z³o¿onośæ i ró¿norodnośæ kon-

strukcji obuwia sprawia, ¿e zakres wymagañ

dotycz¹cych obuwia i metod jego badania

jest bardzo szeroki i obejmuje wskaźniki

określaj¹ce w³aściwości ochronne, trwa³ośæ

obuwia i poszczególnych jego elementów

oraz po³¹czeñ miêdzy nimi, nieszkodliwośæ

dla u¿ytkowników oraz komfort i higienê

u¿ytkowania.

Wprowadzenie

Wykonywanie pracy zawodowej na ró¿-

nych stanowiskach pracy wi¹¿e siê najczê-

ściej z określonymi zagro¿eniami dla zdrowia,

a nawet ¿ycia pracowników. W sytuacjach,

gdy nie mo¿na wyeliminowaæ zagro¿eñ lub

ich ograniczyæ w wyniku podjêtych dzia³añ

technicznych lub organizacyjnych, powinny

byæ stosowane środki ochrony indywidual-

nej, dobrane odpowiednio do wystêpuj¹cych

zagro¿eñ, wykonywanych czynności i wa-

runków środowiska pracy. Niejednokrotnie

stanowi¹ one jedyn¹ mo¿liw¹ formê ochrony

pracownika przed czynnikami niebezpiecz-

nymi i szkodliwymi w środowisku pracy.

Dlatego te¿ powinny one zapewniaæ wysok¹

skutecznośæ ochronn¹, stanowi¹c przy tym

mo¿liwie jak najmniejsze źród³o uci¹¿liwości

dla pracownika. Dotyczy to szczególnie obu-

wia, które oprócz określonych w³aściwości

ochronnych powinno zapewniaæ prawid³o-

we funkcjonowanie stopy cz³owieka.

W odniesieniu do środków ochrony

indywidualnej obowi¹zuj¹ w krajach Unii

Europejskiej dwie dyrektywy. W dyrektywie

89/686/EWG [1], która jest dyrektyw¹ no-

wego podejścia określono zasadnicze wyma-

gania, jakie musz¹ spe³niaæ środki ochrony

indywidualnej, aby zapewnia³y bezpieczeñ-

stwo u¿ytkowników i ochronê zdrowia oraz

warunki ich wprowadzania na wspólny

rynek Unii Europejskiej. Z kolei dyrektywa

89/656/EWG [2] dotyczy minimalnych wy-

magañ w zakresie bezpieczeñstwa i ochrony

pracowników stosuj¹cych środki ochrony

indywidualnej w miejscu pracy.

Pierwsza z wymienionych dyrektyw na-

k³ada obowi¹zki na producentów środków

ochrony indywidualnej, a druga na praco-

dawców.

Wykazanie, ¿e dany wyrób spe³nia wy-

magania dyrektywy 89/686/EWG wi¹¿e siê

z konieczności¹ wykonania badañ laborato-

ryjnych i przeprowadzenia oceny zgodności

wed³ug metod i kryteriów zawartych w tech-

nicznych dokumentach zharmonizowanych

z dyrektyw¹, w tym g³ównie normach

europejskich. Normy te zawieraj¹ uszczegó-

³owienie wymagañ podanych w dyrektywie

w odniesieniu do konkretnych wyrobów.

Ich stosowanie jest dobrowolne, jakkolwiek

stanowi¹ one po¿yteczne narzêdzie poma-

gaj¹ce w spe³nieniu wymagañ dyrektywy.

Daj¹ one bowiem domniemanie zgodności

z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy.

Praca na wielu stanowiskach wi¹¿e siê

z konieczności¹ ochrony koñczyn dolnych,

a zw³aszcza stóp przed zagro¿eniami wy-

stêpuj¹cymi w środowisku pracy. Ochronê

tê mo¿e zapewniæ przede wszystkim obu-

wie o odpowiednich cechach ochronnych.

Produkowane wzory obuwia, przeznaczo-

ne najczêściej do ochrony przed kilkoma

zagro¿eniami jednocześnie, charakteryzuj¹

siê na ogó³ z³o¿on¹ konstrukcj¹ i ró¿ni¹

siê miêdzy sob¹ rodzajem zastosowanych

surowców i materia³ów (obuwie skórzane,

ca³ogumowe i ca³otworzywowe), modelem

(pó³buty, trzewiki, buty do po³owy ³ydki lub

do kolana, buty z przed³u¿on¹ cholewk¹),

systemem monta¿u (obuwie klejone,

przeszywano-klejone, wulkanizowane, wy-

Stan prac normalizacyjnych

w zakresie wymagañ oraz metod

badania

Zobowi¹zania wynikaj¹ce z przyst¹pie-

nia Polski do Unii Europejskiej nak³adaj¹

na nasz kraj obowi¹zek prowadzenia oceny

zgodności środków ochrony indywidualnej

z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy

89/686/EWG. W wiêkszości przypadków

podstaw¹ badañ i oceny tych środków,

w tym obuwia bezpiecznego, ochronnego

i zawodowego, s¹ polskie normy PN-EN i PN-

-EN ISO ustanowione w wyniku t³umaczenia

norm europejskich zharmonizowanych

z dyrektyw¹. Czêśæ norm EN i EN ISO, które

nie zosta³y jeszcze przet³umaczone na jêzyk

polski, przyjêto do stosowania w Polsce jako

normy tzw. uznaniowe. Bêd¹ one t³umaczo-

ne sukcesywnie na jêzyk polski.

Z ci¹g³ym doskonaleniem środków ochro-

ny indywidualnej wi¹¿e siê koniecznośæ sta³ej

aktualizacji norm. Szczególnie gruntownym

zmianom poddano w ostatnim czasie cykl

norm dotycz¹cych obuwia bezpiecznego,

ochronnego i zawodowego, poczynaj¹c

od zmiany dotychczasowych numerów

i tytu³ów norm, a koñcz¹c na wprowadzeniu

wymagañ w odniesieniu do w³aściwości

obuwia nie uwzglêdnianych do tej pory oraz

określeniu metod ich badania. Zaktualizo-

wane normy, które zosta³y opublikowane

jednocześnie przez CEN i ISO w sierpniu

2004 r. zast¹pi³y normy funkcjonuj¹ce

dotychczas w krajach Unii Europejskiej.

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 12/2007

Tabela 1

WYKAZ NORM ZHARMONIZOWANYCH Z DYREKTYW¥

89/686/EWG DOTYCZ¥CYCH OBUWIA O CECHACH

OCHRONNYCH

A list of standards harmonized with Directive 89/686/

EEC concerning footwear with protective features

chroni¹cych u¿ytkownika przed zagro¿eniami

wystêpuj¹cymi równie¿ poza miejscem pracy

(np. obuwia o cechach ochronnych przezna-

czonego do u¿ytku sportowego).

W normach PN-EN ISO 20345:2007,

PN-EN ISO 20346:2007 i PN-EN ISO

20347:2007 podano terminy i definicje

zwi¹zane z obuwiem oraz określono wy-

magania dotycz¹ce odpowiednio obuwia

bezpiecznego, ochronnego i zawodowego

z wy³¹czeniem obuwia specjalistycznego,

dla którego ju¿ opracowano lub aktualnie

opracowuje siê normy przedmiotowe. Zgod-

nie z norm¹ PN-EN ISO 20345:2007 obuwie

bezpieczne definiuje siê jako obuwie maj¹ce

cechy ochronne, przeznaczone do ochrony

u¿ytkownika przed urazami, które mog³yby

powstaæ podczas wypadków, wyposa¿one

w podnoski zaprojektowane tak, aby za-

pewnia³y ochronê przed uderzeniem pod-

czas badania z energi¹ równ¹ co najmniej

200 J i przed ściskaniem podczas badania

pod obci¹¿eniem ściskaj¹cym równym co naj-

mniej 15 kN. Podobnie definiuje siê obuwie

ochronne, które jest równie¿ wyposa¿one

w podnoski, z tym jednak, ¿e ich odpornośæ

na uderzenie i ściskanie jest odpowiednio

mniejsza (100 J i 10 kN). Obuwiem zawodo-

wym nazywa siê obuwie o cechach ochron-

nych, które nie jest wyposa¿one w podnoski

spe³niaj¹ce podane wy¿ej wymagania. Obu-

wie zawodowe jest przeznaczone do ochrony

u¿ytkownika przed urazami, które mog³yby

powstaæ podczas wypadków, z wy³¹czeniem

jednak ochrony przed wiêkszości¹ zagro¿eñ

mechanicznych. Z uwagi na brak podnosków

bezpiecznych lub ochronnych, nie montuje siê

w obuwiu zawodowym elementów ochrony

śródstopia i nie wyposa¿a siê go w specjalne

uk³ady materia³ów chroni¹ce przed prze-

ciêciem. Obuwie zawodowe wyposa¿a siê

natomiast we wk³adkê chroni¹c¹ stopê przed

przebiciem.

W wyniku nowelizacji norm zmieni³ siê

poziom dotychczasowych wymagañ w od-

niesieniu do niektórych wskaźników określa-

j¹cych w³aściwości obuwia. Jak wspomniano,

wprowadzono równie¿ wymagania dotycz¹-

ce cech obuwia, do których nie odnoszono siê

dotychczas. Do najwa¿niejszych zmian nale¿y

sprecyzowanie wymagañ dotycz¹cych

w³aściwości ergonomicznych obuwia.

Dotycz¹ one wyeliminowania wewn¹trz

obuwia szorstkich, ostrych lub twardych

powierzchni oraz uwierania przez podnosek

lub pokrycie krawêdzi podnoska, mo¿liwości

wyregulowania zamkniêæ, braku trudności

w chodzeniu, wchodzeniu po schodach,

klêkaniu i kucaniu.

Uwagê zwraca obni¿enie wymaganej

wartości pH ekstraktu wodnego z elementów

skórzanych obuwia z 3,6 do 3,2. Pozosta-

wienie jednak wymaganej wartości liczby

dyferencji na dotychczasowym poziomie

(<0,7) zabezpiecza przed stosowaniem skór,

które mog¹ zawieraæ wolne mocne kwasy.

Wprowadzona zmiana pozwala na szersze

stosowanie skór o grubościach od 1,8 mm

do 2,4 mm, a nawet 2,6 mm, które s¹ gar-

bowane w sposób zapewniaj¹cy bardzo du¿¹

odpornośæ na wodê [3]. Typowym przyk³adem

mog¹ byæ skóry na bazie ciê¿szego surowca

wet blue pochodz¹cego z Ameryki Pó³nocnej.

Wymagania w zakresie nieszkodliwości ma-

teria³ów obuwia rozszerzono o wymaganie

dotycz¹ce dopuszczalnej zawartości chromu

(VI) w materia³ach skórzanych obuwia.

Zgodnie z tym wymaganiem w ¿adnym

ze skórzanych elementów obuwia nie powi-

nien byæ wykrywalny chrom (VI), przy czym

przyjêto granicê wykrywalności równ¹

10 mg chromu (VI) na kg skóry . Chrom (VI)

ma w³aściwości rakotwórcze, a ponadto mo¿e

powodowaæ uczulenia skórne nawet w ma-

³ych stê¿eniach [4]. Do oznaczania zawartości

chromu (VI) w skórze zaproponowano me-

todê, która mo¿e byæ stosowana zarówno

do bezbarwnych lub s³abo zabarwionych

ekstraktów, jak równie¿ silnie zabarwionych

ekstraktów, których zabarwienie mo¿na

usun¹æ w wyniku ekstrakcji do fazy sta³ej,

co umo¿liwia wykonanie oznaczenia chromu

(VI) bez zak³óceñ. Zasada metody polega

na ekstrakcji chromu (VI) z próbki skóry

roztworem wodorofosforanu dipotasu przy

pH 7,5-8,0 w warunkach beztlenowych,

Lp.

Normy funkcjonuj¹ce do 2004 roku

PN-EN 344-1:1996 Obuwie bezpieczne,

ochronne i zawodowe do u¿ytku w pracy

– Czêśæ 1: Wymagania i metody badañ (iden-

tyczna z EN 344-1:1992)

PN-EN 344-2:1999 Obuwie bezpieczne,

ochronne i zawodowe do u¿ytku w pracy

– Czêśæ 2: Wymagania dodatkowe i metody

badañ (identyczna z EN 344-2:1996)

PN-EN 345-1:1996 Obuwie bezpieczne do u¿yt-

ku w pracy – Czêśæ 1: Wymagania (identyczna

z EN 345-1:1992)

PN-EN 346-1:1996 Obuwie ochronne do u¿ytku

w pracy – Czêśæ 1: Wymagania (identyczna

z EN 346-1:1992)

PN-EN 347-1:1996 Obuwie zawodowe do u¿yt-

ku w pracy – Czêśæ 1: Wymagania (identyczna

z EN 347-1:1992)

PN-EN 345-2:1999 Obuwie bezpieczne do u¿yt-

ku w pracy – Czêśæ 2: Wymagania dodatkowe

(identyczna z EN 345-2:1996)

PN-EN 346-2:1999 Obuwie ochronne do u¿yt-

ku w pracy – Czêśæ 2: Wymagania dodatkowe

(identyczna z EN 346-2:1996)

PN-EN 347-2:1999 Obuwie zawodowe do u¿yt-

ku w pracy – Czêśæ 2: Wymagania dodatkowe

(identyczna z EN 347-2:1996)

Normy aktualne

PN-EN ISO 20344:2007 Środki ochrony indywi-

dualnej – Metody badania obuwia (identyczna

z EN ISO 20344:2004)

PN-EN ISO 20345:2007 Środki ochrony indywi-

dualnej – Obuwie bezpieczne (identyczna z EN

ISO 20345:2004)

PN-EN ISO 20346:2007 Środki ochrony indywi-

dualnej – Obuwie ochronne (identyczna z EN

ISO 20346:2004)

PN-EN ISO 20347:2007 Środki ochrony indywi-

dualnej – Obuwie zawodowe (identyczna z EN

ISO 20347:2004)

PN-EN 13287:2006 Środki ochrony indywidu-

alnej – Obuwie – Metoda badania odporności

na poślizg (identyczna z EN 13287:2004)

Polskie wersje znowelizowanych norm zo-

sta³y wydane w styczniu i lutym 2007 roku.

Wykaz norm funkcjonuj¹cych do roku

2004 i norm aktualnych podano w tabeli 1.

Nale¿y zwróciæ uwagê na fakt pominiêcia

w tytu³ach i treści nowych norm zapisów za-

wartych w dotychczasowych normach, które

wskazywa³y na to, ¿e dotycz¹ one wy³¹cznie

obuwia przeznaczonego do u¿ytku w pracy.

Oznacza to mo¿liwośæ stosowania zaktuali-

zowanych norm w odniesieniu do wyrobów

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 12/2007

a nastêpnie oznaczeniu absorbancji czer-

wono-fioletowego kompleksu, powsta³ego

w wyniku reakcji chromu (VI) z 1,5-difenylo-

karbazydem przy d³ugości fali 540 nm.

Nie zmieni³y siê wymagania dotycz¹ce

przepuszczalności pary wodnej. Obni¿eniu

uleg³a natomiast minimalna wartośæ

wspó³czynnika pary wodnej. Wspó³-

czynnik ten nie powinien byæ mniejszy ni¿

15 mg/cm 2 w przypadku wierzchu i 20 mg/

cm 2 w przypadku podszewki.

W miejsce statycznej metody wyznacza-

nia absorpcji wody przez podpodeszwy i wy-

śció³ki zaproponowano metodê dynamiczn¹.

Próbka materia³u po³o¿ona na wilgotnej,

szorstkowatej p³ycie jest poddawana po-

wtarzaj¹cemu siê zginaniu pod określonym

naciskiem. W zaproponowanym rozwi¹zaniu

urz¹dzenia starano siê odtworzyæ warunki,

w jakich znajduje siê podpodeszwa i wy-

śció³ka podczas chodzenia. Absorpcja wody

przez podpodeszwê i/lub wyśció³kê, wyzna-

czona metod¹ dynamiczn¹, nie powinna byæ

mniejsza ni¿ 70 mg /cm 2 . Desorpcja wody

po klimatyzacji próbki przez okres 24 h

nie powinna byæ mniejsza ni¿ 80%.

Podczas ostatniej nowelizacji norm

nie uwzglêdniono wymagañ dotycz¹cych

odporności obuwia na poślizg . Na wartośæ

tego wskaźnika wp³ywa wiele czynników,

spośród których do najwa¿niejszych nale¿¹

rodzaj materia³u podeszwy i jej konstruk-

cja, zw³aszcza wzór urzeźbienia bie¿nika.

Znaczenie urzeźbienia jest szczególnie du¿e

w przypadku poruszania siê po pod³o¿ach

zanieczyszczonych, gdy nale¿y mo¿liwie

jak najszybciej odprowadziæ środek smarny

i umo¿liwiæ bezpośredni kontakt podeszwy

z pod³o¿em. Wed³ug aktualnych norm

urzeźbienie podeszwy nie jest obligatoryj-

ne. Jeśli jednak cecha ta jest deklarowana,

to powinny byæ spe³nione wymagania w za-

kresie powierzchni urzeźbienia i wysokości

wystêpów. Zwrócono równie¿ uwagê na to,

¿e urzeźbienie powinno byæ otwarte

na boki . W przypadku niespe³nienia tych

wymagañ, podeszwy nale¿y traktowaæ jako

nieurzeźbione. Sformu³owanie wymagañ

dotycz¹cych samego urzeźbienia podeszew

obuwia nie rozwi¹zuje problemu zapewnie-

nia obuwiu odpowiedniej odporności na po-

ślizg. Maj¹c to na uwadze, Komitet Tech-

niczny CEN/TC 161 Foot and leg protectors

opracowa³ ostatnio projekty zmian do norm

EN ISO 20345:2004, EN ISO 20346:2004,

EN ISO 20347:2004 rozszerzaj¹ce zakres

dotychczasowych wymagañ dotycz¹cych

obuwia, o wymagania dotycz¹ce wartości

dynamicznego wspó³czynnika tarcia po-

deszwy na pod³o¿u stalowym pokrytym

roztworem glicerolu oraz pod³o¿u z p³ytki

ceramicznej, pokrytym roztworem laurylo-

siarczanu sodu [3, 5]. Z licznych opracowañ

literaturowych [6] wynika, ¿e dynamiczny

wspó³czynnik tarcia jest najlepszym i najczê-

ściej stosowanym wskaźnikiem odporności

podeszew na poślizg na pod³o¿ach zanie-

czyszczonych. Prace nad tymi zmianami

do norm s¹ obecnie w fazie koñcowej i na-

le¿y oczekiwaæ, ¿e zostan¹ one wkrótce opu-

blikowane. Ustalenie jednolitych kryteriów

oceny odporności obuwia na poślizg u³atwi

sprawdzenie podczas oceny zgodności,

czy zosta³o spe³nione jedno z zasadniczych

wymagañ dyrektywy 89/686/EWG, które

mówi o konieczności wyposa¿ania obuwia

w podeszwy „zapewniaj¹ce wystarczaj¹c¹

przyczepnośæ oraz tarcie z uwzglêdnieniem

rodzaju, a tak¿e stanu powierzchni” [1].

Metodê wyznaczania dynamicznego

wspó³czynnika tarcia obuwia opisano

w normie PN-EN 13287:2006. Metodê

tê opracowano na podstawie dok³adnych

studiów z zakresu biomechaniki chodu,

z uwzglêdnieniem warunków wystêpuj¹-

cych na styku obuwia z zanieczyszczon¹

powierzchni¹ pod³o¿a w chwili, gdy poślizg

jest najbardziej prawdopodobny. Informacje

uzupe³niaj¹ce do metody badania przedsta-

wiono w formie projektu zmiany do normy

EN ISO 20344:2004 [3, 5]. Obejmuj¹ one

opis wymaganych warunków badania

oraz opis procedury wzorcowania p³ytek

ceramicznych.

Na fotografii przedstawiono sterowane

komputerowo stanowisko do wyznaczania

odporności obuwia na poślizg zgodnie

z norm¹ PN-EN 13287:2006, znajduj¹ce

siê w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy

– Pañstwowym Instytucie Badawczym.

Przegl¹d norm przedmiotowych

dotycz¹cych obuwia

specjalistycznego

Obuwie specjalistyczne powinno spe³niaæ,

oprócz wymagañ ujêtych w normach PN-EN

ISO 20345:2007, PN-EN ISO 20346:2007,

PN-EN ISO 20347:2007, do których odwo³uj¹

siê normy przedmiotowe, równie¿ określone

wymagania wynikaj¹ce ze specyfiki wykony-

wanych czynności i warunków pracy

Podczas oceny tego obuwia mo¿na

obecnie pos³ugiwaæ siê normami przedmio-

towymi dotycz¹cymi obuwia bezpiecznego

chroni¹cego przed przeciêciem pilark¹

³añcuchow¹ przenośn¹, obuwia elektro-

izolacyjnego, obuwia dla motocyklistów

zawodowych, obuwia dla stra¿aków oraz

obuwia chroni¹cego przed chemikaliami,

których zestawienie podano w tabeli 2.

Norma PN-EN 17249:2006 powinna byæ

stosowana ³¹cznie z normami PN-EN ISO

20345:2007, PN-EN ISO 20344:2007 oraz

PN-EN 381-3:2000. W ostatniej wymienio-

nej normie określono procedurê badania

odporności obuwia na przeciêcie pilark¹

³añcuchow¹ przenośn¹. W normie PN-EN

17249:2006 znalaz³y siê zapisy o wykluczeniu

określonych modeli cholewki (dopuszczal-

ne s¹ tylko modele oznaczone literami C,

D i E, przy czym zwiêkszono wymagan¹,

minimaln¹ wysokośæ cholewki w modelu

C) i konieczności wyposa¿enia obuwia

w podnoski bezpieczne. W uzupe³nieniu

do normy PN-EN 381-3:2000 wprowadzono

tak¿e zapis dotycz¹cy czwartego poziomu

ochrony przed przeciêciem pilark¹ ³añcucho-

w¹. Ustanowienie czwartego, najwy¿szego

poziomu ochrony, odpowiadaj¹cego prêd-

kości ³añcucha równej 32 m/s, jest zwi¹zane

z obserwowanym obecnie, powszechnym

stosowaniem szybszych pilarek ³añcucho-

Tabela 2

WYKAZ NORM ZHARMONIZOWANYCH

Z DYREKTYW¥ 89/686/EWG DOTYCZ¥CYCH

OBUWIA PRZEZNACZONEGO DO SPECJALNYCH

ZAWODÓW

A list of standards harmonized with Directive 89/686/

EEC concerning footwear for specific jobs

Lp.

Normy europejskie/odpowiedniki

krajowe

PN-EN 17249:2006 Obuwie bezpieczne odpor-

ne na przeciêcie pi³¹ ³añcuchow¹ (identyczna

z EN ISO 17249:2004)

PN-EN 381-3:2000 Odzie¿ ochronna dla u¿yt-

kowników pilarek ³añcuchowych przenośnych

– Metoda badania obuwia (identyczna z EN

381-3:1996)

PN-EN 50321:2002 Obuwie elektroizolacyjne

do prac przy instalacjach niskiego napiêcia

(identyczna z EN 50321:1999)

PN-EN 13634:2005 Obuwie ochronne do profe-

sionalnej jazdy motocyklem – Wymagania i me-

tody badañ (identyczna z EN 13634:2002)

PN-EN 15090:2006 (U) Obuwie dla stra¿aków

(identyczna z EN 15090:2006)

PN-EN 13832-1:2006 (U) Obuwie chroni¹ce

przed środkami chemicznymi – Czêśæ 1:

Terminologia i metody badania (identyczna

z EN 13832-1:2006)

PN-EN 13832-2:2006 (U) Obuwie chroni¹ce

przed środkami chemicznymi – Czêśæ 2:

Wymagania dotycz¹ce obuwia odpornego

na środki chemiczne w warunkach laborato-

ryjnych (identyczna z EN 13832-2:2006)

PN-EN 13832-3:2006 (U) Obuwie chroni¹ce

przed środkami chemicznymi – Czêśæ 3:

Wymagania dotycz¹ce obuwia o podwy¿-

szonej odporności na środki chemiczne w wa-

runkach laboratoryjnych (identyczna z EN

13832-3:2006)

BEZPIECZEŃSTWO PRACY 12/2007

Fot. Stanowisko do badania odporności obuwia na poślizg zbudowane w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy

– Pañstwowym Instytucie Badawczym

Photo. A stand for testing footwear slip resistance constructed in teh Central Institute for Labour Protection

- National Research Institute

odpowiednich wymagañ w zakresie odpor-

ności na degradacjê chemiczn¹, spe³niaj¹

wymagania odpowiadaj¹ce co najmniej

pierwszemu spośród piêciu poziomów

skuteczności w zakresie odporności na prze-

nikanie dla co najmniej trzech wybranych

produktów chemicznych.

Wiele w¹tpliwości mo¿e obecnie po-

jawiaæ siê przy ocenie specjalistycznego

obuwia przeznaczonego dla hutników i spa-

waczy. W chwili obecnej ocena tego obuwia

jest prowadzona w krajach Unii Europejskiej

wed³ug niejednolitych kryteriów. Wychodz¹c

naprzeciw istniej¹cym potrzebom, Komitet

Techniczny CEN/TC161 zainicjowa³ w roku

2006 prace nad projektem normy zhar-

monizowanej z dyrektyw¹ 89/686/EWG,

w sprawie wymagañ dotycz¹cych obuwia

chroni¹cego przed rozpryskami stopionego

metalu oraz metod badania jego w³aściwości

ochronnych i u¿ytkowych [5]. Rozpoczêto

równie¿ prace nad projektem normy doty-

cz¹cej obuwia przeznaczonego dla przemy-

s³u spo¿ywczego [5].

PIŚMIENNICTWO

[1] Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich Nr 89/686/

EWG z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie ujednolicenia

przepisów prawnych pañstw cz³onkowskich dotycz¹-

cych środków ochrony indywidualnej. „Official Journal

of the European Communities”, L. 399, 30.12.1989 r.

[2] Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich Nr 89/656/

EWG z dnia 30 listopada 1989 r. o minimalnych wyma-

ganiach bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia dotycz¹cych

stosowania przez pracowników środków ochrony indy-

widualnej w miejscu pracy. Dyrektywy EWG dotycz¹ce

ochrony pracy. Tom II. Warszawa, CIOP 1992

[3] R. Turner Standards for safety footwear . “World

Footwear” 2005, 19(4), 30-31

[4] U. Bamberg EN 420 not yet mature: new test spe-

cifications for chromate await confirmation. KanBrief

2/05, 13, (www.kan.de)

[5] R. Turner Safety footwear standards update . “World

Footwear” 2007, 21(1), 19-21

[6] R. Grőnqvist, W.-R. Chang, T.K. Courtney, T.B.

Leamon, M.S. Redfern, L. Strandberg Measurement

of slipperiness: fundamental concepts and definitions.

Rozdzia³ w monografii Measuring Slipperiness – Human

Locomotion and Surface Factors , Editors: W.-R. Chang

& T.K. Courtney, 2003 Taylor & Francis, 1-16

[7] C. Aschan, M. Hirvonen, E. Rajamäki, T. Mannelin

Slip resistance of oil resistant and non - oil resistant

footwear outsoles in winter conditions. “Safety Scence”

2005, 43, 373-389

wych, maj¹cych coraz wiêksz¹ moc i d³u¿sz¹

prowadnicê (d³u¿szy ³añcuch) [5].

Zgodnie z norm¹ EN ISO 17249:2004,

która w ca³ości odwo³uje siê do normy EN

ISO 20345:2004, podeszwy obuwia dla

pilarzy powinny byæ olejoodporne. Cecha

olejoodporności ma w przypadku tego

rodzaju obuwia mniejsze znaczenie ni¿

zapewnienie dobrej odporności na poślizg,

zw³aszcza w warunkach zimowych. Kilka

krajów skandynawskich, zw³aszcza Finlandia

i Szwecja, zwróci³o uwagê, ¿e w klimacie

zimnym korzystniej zachowuj¹ siê pod

wzglêdem odporności na poślizg podeszwy

z materia³ów, które na ogó³ nie spe³niaj¹

wymagañ w zakresie olejoodporności [5, 7].

Komitet Techniczny CEN/TC 161 Foot and leg

protectors sk³ania siê ku temu, aby w przy-

padku obuwia odpornego na przeciêcie pilar-

k¹ ³añcuchow¹ przenośn¹ uchyliæ obowi¹zek

zapewnienia podeszwie olejoodporności,

co umo¿liwi³oby stosowanie podeszew

nie wykazuj¹cych tej cechy, a odznacza-

j¹cych siê dobr¹ odporności¹ na poślizg

w warunkach niskiej temperatury [3, 5].

Jednocześnie podj¹³ on decyzjê o wszczêciu

prac nad metod¹ oceny odporności obuwia

na poślizg na lodzie, bowiem obydwie kwe-

stie s¹ ze sob¹ ściśle zwi¹zane.

W normie EN 15090:2006 dotycz¹cej

obuwia dla stra¿aków, odwo³ano siê bezpo-

średnio do norm EN ISO 20344:2004 i EN

ISO 20345:2004, a ponadto uzupe³niono

wymagania i metody badañ o te, które dotycz¹

odporności obuwia na p³omieñ i ciep³o promie-

niowania. Ponadto odniesiono siê do kwestii

izolacyjności cieplnej obuwia w kontakcie

z gor¹cym pod³o¿em, proponuj¹c trzy poziomy

ochrony i wprowadzaj¹c dla nich odpowiednie

symbole do znakowania (HI 1 , HI 2 i HI 3 ). Zgodnie

z norm¹ EN 15090:2006 obuwie mo¿e byæ

zaklasyfikowane do jednego z trzech typów.

Typ 1. to obuwie przeznaczone do ogólnych

akcji ratowniczych i zwalczania ognia na polach

uprawnych i pastwiskach oraz w lasach. Typ 2.

obuwia jest odpowiedni podczas ratowniczych

akcji gaśniczych w budynkach i innych pomiesz-

czeniach zamkniêtych, w tym tak¿e pojazdach

i na statkach. Typ 3. to obuwie ca³ogumowe

i ca³otworzywowe przeznaczone g³ównie

do stosowania w sytuacjach zagro¿enia kon-

taktem z niebezpiecznymi materia³ami.

W roku 2006 opublikowano tak¿e cykl

trzech norm dotycz¹cych obuwia odpor-

nego na chemikalia W czêści 1. podano

terminologiê i opisano metody badañ,

natomiast w dwóch pozosta³ych zamiesz-

czono wymagania dotycz¹ce obuwia od-

pornego na chemikalia (czêśæ 2.) i obuwia

o zwiêkszonej odporności na chemikalia

(czêśæ 3.). Do wymienionej drugiej grupy

obuwia mo¿na zaliczyæ jedynie modele C, D

lub E w klasyfikacji II (obuwie ca³ogumowe

i ca³otworzywowe), które oprócz spe³nienia

Publikacja opracowana w ramach programu

wieloletniego pn. „Dostosowywanie wa-

runków pracy w Polsce do standardów Unii

Europejskiej”, dofinansowywanego w latach

2005-2007 w zakresie zadañ s³u¿b pañ-

stwowych przez Ministerstwo Pracy i Polityki

Spo³ecznej. G³ówny koordynator: Centralny

Instytut Ochrony Pracy – Pañstwowy Instytut

Badawczy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: