Zagadnienia prawo finansowe 2009
1. Proszę podać definicję prawa finansowego
- ogół norm prawnofinansowych w danym państwie i w danym czasi
- reguluje działalność finansową podmiotów publicznych w drodze norm prawnofinansowych (określają one uprawnienia i obowiązki związane z działalnością finansową)
- normuje gospodarkę finansową państwa i reguluje następujące kwestie:
* przygotowanie i uchwalanie budżetu
* finansowanie działalności państwa w jej różnych formach
* zagadnienia podatkowe dotyczące osób fizycznych i prawnych
- prawo finansowe sensu largo - gałąź prawa, która reguluje wszelkie kwestie ustrojowe,
materialnoprawne, proceduralne. W tym ujęciu w ramach prawa finansowego znajduje się pr.
Budżetowe, daninowe, publiczne prawo bankowe, dewizowe, systemu ubezpieczeń
społecznych i wynagrodzeń sfery budżetowej, zasad funkcjonowania różnych
podmiotów należących do sektora finansów publicznych.
- prawo finansowe sensu stricto należy zaliczyć regulacje, które bezpośrednio
dotyczą finansów państwa i samorządu terytorialnego, czyli odnoszą się do
publicznej działalności finansowej.
2. Proszę wymienić cechy charakterystyczne dla zjawisk finansowych.
- bezzwrotne – podatki, opłaty, cła- zwrotne – pożyczki, kredyty- przymusowe – podatki, wykorzystać aparat przymusu- dobrowolne – nabycie obligacji, udzielenie kredytu, pożyczki, darowizny- zasadnicze – dostarczyć podatki finalne władzom publicznym- uboczne – grzywny, kary, mandaty- ogólne – pobierane od ogółu jednostek- indywidualne – odnoszą się do konkretnej jednostki- odpłatne i nieodpłatne (ekwiwaletność) – czy trzeba spełnić kontrświadczenie czy też nie.
Klasyfikacja:
1. Przychody i wydatki materialne i osobowe(Są one również często nazywane przychodami, przepływami ekwiwalentnymi lub rynkowymi).Cechy charakterystyczne przychodów i wydatków materialnych:
* Ruchowi środków pieniężnych towarzyszy równoczesny ruch wartości materialnej (usługi, dobra)
* Są one regulowane głównie przez mechanizm rynkowy zgodnie z relacjami podaży i popytu.
* Czasami mogą podlegać innym wpływom (opodatkowanie towarów, ustawowe określenie płacy minimalnej)
2. Przychody i wydatki redystrybucyjne(są też nazywane transferami, płatnościami transferowymi)Cechy charakterystyczne przychodów i wydatków redystrybucyjnych:
* Występują wtedy, gdy ruchowi pieniądza nie towarzyszy ruch wartości materialnej.
* Nie podlegają regułom rynkowym, lecz są regulowane przez prawo finansowe.
* Charakteryzuje je brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu gospodarczego, otrzymującego środki pieniężne od innego podmiotu.
* Do typowych transferów należą: np. podatki, opłaty, zasiłki, emerytury, renty, dotacje, subwencje, darowizny.
3. Przychody i wydatki kredytoweCechy charakterystyczne przychodów i wydatków kredytowych:
* Związane są z działalnością gospodarczą banków
* Funkcje kredytowe spełniają przede wszystkim banki komercyjne
* Poza kredytem bankowym występuje również kredyt towarowy.
Dla banku udzielenie kredytu nie jest wydatkiem pieniężnym (nie pomniejsza on własnych zasobów pieniężnych), natomiast kreuje nowy zasób pieniądza kredytowego.Spłata kredytu przez pożyczkobiorców nie jest przychodem pieniężnym (nie powiększa to zasobów banku, wykreowane wcześniej dla dłużnika zasoby ulegają likwidacji).4. Przychody i wydatki ubezpieczenioweWyróżniamy dwa rodzaje ubezpieczeń: społeczne i gospodarcze.Ubezpieczenia społeczne - cechy charakterystyczne:
* Są najczęściej obowiązkowe i powszechne
* Mają chronić przed niedostatkiem, zapewnić niezbędne minimum
* Najczęściej są to ubezpieczenia na koszt pracodawcy i państwa
Ubezpieczenia gospodarcze- cechy charakterystyczne:
* Mają charakter ubezpieczeń osobowych i majątkowych
* Zawierane są dobrowolnie i na koszt pracownika
* Suma ubezpieczeń oraz inne elementy ustalone są na wniosek ubezpieczającego.
* Częściowo występuje brak ekwiwalentności tych płatności oraz brak ich związkuz rynkowym mechanizmem podziału i wymiany.
3. Jakie procesy ustawa o finansach publicznych określa jako „finanse publiczne”?
Art. 3.
Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych
oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:
1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych;
2) wydatkowanie środków publicznych;
3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;
4) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
5) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne;
6) zarządzanie środkami publicznymi;
7) zarządzanie długiem publicznym;
8) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.
4. Proszę wskazać główne źródła prawa finansowego.
- Konstytucja RP
- ustawa o finansach publicznych
- Ustawa budżetowa- Umowy międzynarodowe (ratyfikowane przez polski parlament)- Akty finansowe (indywidualne)- Uchwały organów samorządowych (np. uchwały Rad Gmin, Powiatu i Sejmiku Wojewódzki).
5. Jakie materie ustawowe z zakresu finansów publicznych zostały unormowane w Konstytucji RP?
Finansom publicznym jest poświęcony dziesiąty rozdział konstytucji (artykuły od 216 do 227). Rozdział ten normuje finanse publiczne wypełniając światowe standardy konstytucyjne i wymogi stawiane w prawie europejskim. Obejmuje on:
- Określenie sposobu gromadzenia w wydatkowania środków finansowych na cele publiczne
- Uchwalanie budżetu państwa i jego zmiany lub prowizorium budżetowego
- Stanowienie podatków i innych ciężarów publicznych
- Określenie warunków i form korzystania z kredytu publicznego oraz udzielania gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo, ratyfikacji umów międzynarodowych przewidujących znaczne obciążenia państwa pod względem finansowym
- Określenie organizacji i zasad działania NBP
- Określenie zasad i trybu nabywania, zbywania i obciążenia nieruchomości, udziałów i akcji oraz emisji papierów wartościowych przez Skarb Państwa, NBP lub inne osoby prawne
- Określenie organizacji Skarbu Państwa oraz sposobu zarządzania majątkiem Skarbu Państwa
- Określenie organizacji systemu kontroli państwowej (w tym kontroli finansowej i budżetowej) np.NIK
- Ustanowienia monopoli
- Finanse samorządu terytorialnego
6. Jakie materie są przedmiotem regulacji ustawy o finansach publicznych?
Art. 1 Ustawa określa:
1) zasady i sposoby zapewnienia jawności i przejrzystości finansów publicznych;
2) formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych;
3) zasady planowania i dysponowania środkami publicznymi;
4) zasady kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych;
5) zasady zarządzania państwowym długiem publicznym oraz procedury ostrożnościowe i sanacyjne wprowadzane w razie nadmiernego zadłużenia;
6) sposób finansowania deficytu i zasady operacji finansowych dokonywanych przez jednostki sektora finansów publicznych;
7) zakres projektowanych i uchwalanych budżetów opartych na dochodach publicznych;
8) zasady opracowywania projektów i uchwalania budżetów;
9) zasady i tryb wykonywania budżetów;
10) zasady i tryb gospodarowania środkami pochodzącymi z:
a) budżetu Unii Europejskiej,
b) innych źródeł zagranicznych niepodlegającymi zwrotowi.
7. Co należy rozumieć pod pojęciem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa?
Art. 8.
Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się zapotrzebowanie na środki
finansowe niezbędne do:
1) sfinansowania deficytu budżetu państwa;
2) spłat wcześniej zaciągniętych zobowiązań;
3) sfinansowania udzielanych przez Skarb Państwa pożyczek;
4) wykonywania innych operacji finansowych związanych z długiem Skarbu
Państwa.
8. Jakie kategorie tworzą potrzeby pożyczkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego?
Art. 9.Przez potrzeby pożyczkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się
zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do:
1) sfinansowania deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
3) wykonywania innych operacji finansowych związanych z długiem jednostki
samorządu terytorialnego;
4) sfinansowania udzielonych przez jednostkę samorządu terytorialnego
pożyczek;
5) prefinansowania zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z
budżetu Unii Europejskiej;
6) przeprowadzenia postępowania ostrożnościowego lub naprawczego, realizowanych
na podstawie odrębnych przepisów.
9. Proszę wskazać kategorie zaliczane do środków publicznych.
art.5 . Środkami publicznymi są:
1) dochody publiczne;
2) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej;
3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, inne
niż wymienione w pkt 2;
4) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego
oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące:
a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych,
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu
terytorialnego,
c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,
d) z otrzymanych pożyczek i kredytów;
5) przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące
z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.
10. Proszę podać kategorie tworzące dochody publiczne.
art. 5 ust 2. Dochodami publicznymi są:
1) daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty oraz inne
świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa,
jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw niż ustawa
budżetowa, zwanych dalej „odrębnymi ustawami”;
2) inne dochody należne, na podstawie odrębnych ustaw, budżetowi państwa, jednostkom
samorządu terytorialnego oraz innym jednostkom sektora finansów
publicznych;
3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora
finansów publicznych;
4) dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza
się w szczególności:
a) wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze,
b) odsetki od środków na rachunkach bankowych,
c) odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych,
d) dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych;
5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora
6) odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych;
7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu
udzielonych poręczeń i gwarancji;
8) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w
rozumieniu ust. 1 pkt 4 lit. a i b;
9) inne dochody należne jednostkom sektora finansów publicznych określone
w odrębnych przepisach lub umowach międzynarodowych.
11. Jakie źródła przychodów i rozchodów budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego określone zostały w ustawie o finansach publicznych?
Przychody budżetu państwa pochodzą ze:
1) sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym;
2) kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych;
3) pożyczek;
4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;
5) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych.
Rozchodami budżetu państwa są:
1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów;
2) wykup papierów wartościowych;
3) udzielone pożyczki;
4) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego;
5) pożyczki udzielone na finansowanie przejściowe zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej „prefinansowaniem”;
6) inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym i płynnością.
Przychody budżetów j.s.t. pochodzą ze:
1) sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego;
2) kredytów;
4) prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego;
5) nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych;
6) wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym wynikających z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.
Rozchodami budżetów j.s.t. są:
1) spłaty otrzymanych kredytów i pożyczek;
2) wykup papierów wartościowych i inne operacje finansowe
3) udz...
medelene