Poprawny oddech.doc

Poprawny oddech

1. Zasada poprawnego oddychania i podparcie oddechowe

A-      Oddech niepoprawny

B-      Oddech poprawny

Linia przerywana - wdech
Linia ciągła - bezdech
(na podst. "Uczymy się śpiewać",
H. Sobierajska, Warszawa, 1972)

Podstawą pięknego śpiewania jest m.in. poprawne oddychanie, potocznie zwane przeponowym. Wdech i wydech muszą się odbywać z wykorzystaniem nie tylko płuc, ale przede wszystkim przepony, czyli mięśnia płaskiego oddzielającego płuca od jamy brzusznej (umiejscowionego tuż pod żebrami), na pracę którego - niestety - nie mamy bezpośredniego wpływu. Odpowiednio sterować przeponą pozwalają mięśnie pracujących podczas oddechu żeber.

Rysunki przedstawiają oddech niepoprawny i oddech poprawny. Widzimy sylwetkę przed nabraniem powietrza (linia ciągła) i po zrobionym wdechu (linia przerywana).

Na pierwszym rysunku po nabraniu powietrza przepona lekko przesuwa się w górę, a powietrze wypełnia jedynie klatkę piersiową. Jest to oddech zbyt płytki, by uzyskać dobrze postawiony głos. Tak wygląda oddech nieszkolony – niewskazany podczas śpiewu.

Drugi rysunek przedstawia schemat poprawnego oddechu przeponowo-żebrowego. Można go podzielić na dwa etapy. W pierwszej kolejności powietrze powinno trafiać w głąb płuc, do samej przepony, popychać ją w dół, rozszerzać najniższe partie żeber (stąd nazwa) i lekko uwypuklać brzuch - I etap. Dopiero później ma ono delikatnie wypełnić klatkę piersiową, jednak w taki sposób, by nie powodować zbytniego jej uniesienia - II etap. Przepona pomaga kontrolować strumień powietrza wychodzący z organizmu i trafiający na struny głosowe – narząd odpowiedzialny za powstający dźwięk. Wypuszczając powietrze, w pierwszej kolejności należy opróżniać dolną część płuc, klatka piersiowa powinna pozostać szeroka w takiej samej pozycji jak po zrobionym wdechu,
w wydechu biorą udział przede wszystkim mięśnie żeber.

Aby zaobserwować poprawny sposób oddychania, wystarczy położyć się i wykonać kilka głębokich wdechówi wydechów, w tej pozycji naturalnie oddychamy przeponowo-żebrowo. Żeby jednak oddychać poprawnie również w pozycji stojącej, trzeba dużo ćwiczyć.

Podparciem oddechowym nazywamy odpowiednie opanowanie i regulację oddechu. Polega ono na świadomym wydłużonym wydechu przy możliwie najwolniejszym przesuwaniu się przepony ku górze (rozkurczaniu się), przy równoczesnym rozszerzeniu klatki piersiowej jak podczas wdechu. Jest to najtrudniejszy element podstaw wokalistyki, który trzeba sobie przede wszystkim uświadomić, a potem cierpliwie ćwiczyć, kiedy już zaczniemy odczuwać pracę żeber, brzucha, klatki piersiowej w trakcie wdechu i wydechu.

Nawet zawodowcy, chcąc utrzymać formę, poświęcają sporo czasu na ćwiczenia oddechu, które również rozluźniają i odstresowują. Podglądając gwiazdy, warto zwrócić uwagę, jak dyskretny jest oddech prawdziwych artystów scenicznych – nawet gdy śpiewają długiei skomplikowane frazy (linijki muzyczne), na ich twarzach nie widać żadnego wysiłku. Dowodem na używanie właśnie przepony jest to, że podczas nabierania powietrza wcale nie unoszą ramion – jak zwykli śmiertelnicy, którzy oddychają tylko płucami. Wielu gwiazdom w powiększaniu pojemności płuc pomaga unoszenie rąk do góry lub inne ekspresyjne ruchy ciała.

Bardzo trudno śpiewa się siedząc, pozwalają sobie na to tylko niektórzy artyści, zwykle w ten sposób prezentując ballady. Przepona w takiej sytuacji pracuje znacznie gorzej, bo ma mniejsze pole manewru. A poza tym – to chyba niezbyt efektowne...

Jak osiągnąć doskonałość? Wspomniano wcześniej, że na początku trzeba sobie uświadomić własny oddech: ułóż się na plecach na twardej powierzchni, jedną dłoń połóż na mostku (mniej więcej pośrodku klatki piersiowej), drugą na brzuchu powyżej pępka. Kiedy leżysz na plecach, twój organizm oddycha prawidłowo – przeponowo-żebrowo, bardzo głęboko. Inaczej niż w pozycji stojącej, gdy nieszkolony oddech jest płytki
i wypełnia jedynie górną partię płuc. Jest to pierwsze z ćwiczeń na poprawny oddech.

Pozostałe ćwiczenia oddechowe wykonujemy w pozycji stojącej, z jedną dłonią na brzuchu, drugą z boku na wysokości żeber. (zob. zdjęcie)

Kilkakrotnie powtórz wdech nosem i wydech ustami. Zaobserwuj trzy fazy. 1 – powietrze wędruje w głąb płuc (jak gdyby do brzucha), dłoń unosi się wraz z brzuchem. 2 – rozszerzają się dolne partie żeber. 3 – powietrze wypełnia klatkę piersiową, nieco unosząc ją do góry. Teraz na chwilę wstrzymaj oddech i powoli, bardzo równomiernie, wypuść powietrze ustami. Zwróć uwagę, aby przy wydechu powietrze uchodziło najpierw z dolnej części płuc (pomóż sobie dłonią spoczywającą na brzuchu, dociskając równomiernie brzuch popychasz przeponę ku górze). To kolejne bardzo ważne ćwiczenie. Poniżej znajdują się pozostałe. A więc ćwicz!

Uwaga! Najczęściej spotykanym błędem jest unoszenie ramion i wciąganie brzucha w fazie wdechu (dokładnie odwrotnie niż potrzeba:) ), a także nabieranie powietrza "do pełna", co niepotrzebnie napina mięśnie klatki piersiowej i usztywnia ciało, zarazem uniemożliwiając prawidłowe podparcie oddechowe.