Mikrokontrolery to takie proste cz.15.pdf

Też to potrafisz

W dzisiejszym odcinku traktującym

o mikrokontrolerach 8051/52 zapoz−

namy się z możliwościami i sposo−

bami obsługi i programowania tych

wersji kostek które posiadają we−

wnętrzną pamięć programu typu

EPROM. Ze względu na to, że

wostatnich latach, cena układów

wtakich wersjach bardzo spadła,

nawet kilkanaście razy, oraz pojawi−

ło się wiele mutacji procesorów

C51/52 z pamięcią reprogramowal−

ną typu „Flash” EEPROM, stały się

one dostępne dla większości hob−

bystów – amatorów techniki mikro−

procesorowej. Jeżeli nawet nie za−

mierzasz wkrótce korzystać z dobro−

dziejstw procesora w wersji z we−

wnętrzną, reprogramowalną pamię−

cią programu, to przedstawiona

wartykule garść informacji z pew−

nością, przyczyni się do większego

oswojenia się z popularną ‘51−ką.

Mikrokontrolery?

To takie proste...

Część 15

Procesor 8051/2 – obsługa i praca

z wewnętrzną pamięcią programu

Pamiętam jeszcze czasy, a było to prawie dekadę temu, kie−

dy to cena procesora 87C51 była tak duża, że aby go zdobyć,

musiałem sporo odkładać ze studenckiego stypendium. Kiedy

wreszcie udało mi się kupić wymarzoną kostkę, środków ost−

rożności nie było nigdy za wiele. A to nosiło się układ w folii alu−

miniowej, a przed wyjęciem wyrównywało się swój – ludzki po−

tencjał dotykając kaloryfera lub rury wodociągowej, a to spraw−

dzało się zmontowaną płytkę drukowaną przed włożeniem dro−

gocennego układu kilka razy. Wszystko po to aby przypadkiem

nie uszkodzić delikatnej struktury mikroprocesora. Dla przykła−

du podam, że wówczas przy cenie procesora 87C51 równej

około 500 tys. złotych (50,− nowych złotych), wersja bez pamię−

ci EPROM lub wersje z pamięcią stałą ROM, kosztowały około

20...30 tys. (2...3 nowe złote), czyli około 20 razy mniej. Nie

wspominam tutaj o procesora takich jak np. 87C52 z wewnętr−

zną pamięcią EEPROM, których zdobycie było nie lada trudnoś−

cią, a jeżeli już były to trzeba było za nie zapłacić ponad milion

starych złotych, czyli prawie 1/3 ówczesnej przeciętnej pensji!

Tabella 1

Teraz, kiedy na rynku aż roi się od mik−

roprocesorów w różnych wersjach, ceny

układów znacznie spadły. Obecnie za

kwotę 15 zł można kupić popularną ‘51−kę

z pamięcią EEPROM „Flash”, a kostki

tzw. „ROM less”, czyli bez wewnętrznej

pamięci programu lub z fabrycznym

ROMem, spotka się za kilka złotych.

I właśnie ze względu na to, że różnica po−

między cenami układów jest taka mała,

warto zainteresować się takim właśnie

wersjami tych jakże popularnych kostek.

W jednym z pierwszych odcinków

szkoły mikroprocesorowej, opisywałem

kilka najpopularniejszych obecnie wersji

procesorów oraz ich przybliżone ceny.

Ponieważ było to ponad rok temu, obec−

ne ceny tych układów są jeszcze niższe.

Dla przypomnienia zamieszczam infor−

macje dotyczące najpopularniejszych

obecnie mikrokontrolerów serii MCS−51

(patrz tabella 1).

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/98

Też to potrafisz

Zanim przejdę do omówienia sposobów programowania

i weryfikacji pamięci wewnętrznej programu mikrokontrolerów

‘51, powinienem Ci uzmysłowić drogi Czytelniku, że do wyko−

nania tej operacji będzie potrzebny, oprócz dobrej woli, także

„programator”, w dodatku nie byle jaki, bo potrafiący progra−

mować procesory rodziny MCS−51.

Na rodzimym rynku można znaleźć sporo urządzeń tego typu,

kosztujących od kilkuset złotych do kilkudziesięciu! Nie oznacza

to że aby zaprogramować procesor trzeba wybrać urządzenie

najdroższe, chodzi o to aby znaleźć te tańsze, potrafiące jednak

bez żadnych przystawek, fachowo nazywanych adaptera−

mi, programować chociaż podstawowe procesowy z rodziny

MCS−51, a więc: 87C51, 87C52, 98C51, 98C52. Na szczęście

większość amatorskich programatorów oferowanych przez

drobnych rodzimych wytwórców, spełnia te wymagania, a ich

cena nie zwala z nóg przeciętnego „zjadacza chleba” który in−

teresuje się techniką mikroprocesorową i chce dokształcić się

w tej jakże interesującej dziedzinie wiedzy.

Obsługa pamięci programu

W tym miejscu powinienem wyjaśnić że w tytule tej części

artykułu chodziło mi o wspominaną wcześniej sprawę progra−

mowania pamięci wewnętrznej procesora. Ale na samym pro−

gramowaniu się nie kończy, bowiem po tej operacji trzeba zapi−

saną pamięć sprawdzić – czyli fachowo mówiąc „zwery−

fikować”. Istnieje jeszcze kilka dodatkowych operacji, które jed−

nak omówię w dalszej części artykułu.

Zanim przejdę do omówienia sposobów programowania pa−

mięci programu, poinformować niektórych z Was, drodzy Czy−

telnicy, że w zasadzie podane niżej informacje nie są niezbędne

do posługiwania się kontrolerami z wbudowaną pamięcią pro−

gramu i korzystania z programatorów tych kostek. Jednak aby

w pełni zrozumieć zasadę działania i dodatkowe funkcje proce−

sora, warto znać te wiadomości, a praktyka przyniesie z pew−

nością mniej niemiłych niespodzianek.

Oto kilka informacji, które pozwolą zrozumieć Ci wstępnie

w jaki sposób można zaprogramować wewnętrzną pamięć pro−

gramu procesora.

Niestety chęć ujarzmienia kostek z wewnętrzna pamięcią

programu, oprócz posiadania programatora, wymaga także

posiadania komputera PC. Tak więc „ręczniakom” należą się

w tym miejscu przeprosiny, lecz musicie zdawać sobie spra−

wę drodzy koledzy, że aby posiąść stosowną wiedzę, każdy

z nas jest zdolny do wielu wyrzeczeń. Tak też było w moim

przypadku, aczkolwiek jeszcze kilka ładnych lat temu, kiedy

królowały komputery PC typu XT oraz AT, kupno jednego

z nich było nie lada wysiłkiem dla całej mojej rodziny. W chwi−

li obecnej komputer PC wystarczający do obsługi programato−

ra procesorów nawet w najmniejszej konfiguracji powinien

mieć procesor co najmniej 80286, 1MB pamięci RAM, oraz ja−

kikolwiek twardy dysk z wolnymi ok. 2,5MB przestrzeni. Takiej

konfiguracji praktycznie nie spotka my już na rynku, z pomocą

przyjść musza więc giełdy, gdzie proponowany zestaw w nie−

co lepszej (z procesorem 80386) konfiguracji można nabyć na

200..300 zł. Do tego należy dokupić jeszcze używany monitor

mono za około 50 zł i można zabrać się do programowania.

Ważne jest aby przy takiej konfiguracji komputera program ob−

sługi wybranego przez Ciebie programatora potrafił pracować

w trybie tekstowym, bowiem zainstalowanie systemu Win−

dows tylko dla celów programowania ‘51−ek na tym etapie

wiedzy nie ma za bardzo sensu.

Na szczęście większość oprogramowania na dostępne na na−

szym rynku programatory pracuje w środowisku tekstowym

MS−DOS, i posiada bardzo ograniczone wymagania sprzętowe

co do komputera, toteż z instalacją nabytego urządzenia nie po−

winno być większych problemów.

1. Wiesz, już w jaki sposób procesor wykonuje swój program,

i że do tego z jakiej pamięci (zewnętrznej czy wewnętrznej)

odczytywany jest program, służy końcówka /EA (pin 31).

W przypadku kiedy wyprowadzeni to jest zwarte do masy

procesor pobiera rozkazy z zewnętrznej pamięci programu

o adresach 0000h...FFFFh, czyli maksymalnie z 64kB (65536

bajtów). W przypadku kiedy zewrzemy to wyprowadzenie

do plusa zasilania (+5V) uaktywniona zostanie wewnętrzna

pamięć programu (w kostkach 87C51, 89C51 lub podob−

nych) i kolejne rozkazy będą pobierane właśnie z niej.

2. Fizycznie wewnętrzną pamięć programu można wyobrazić

sobie jako wbudowany w procesor układ reprogramowalnej

pamięci EPROM (87C51) lub EEPROM (np. 89C51), który

za pośrednictwem zewnętrznych końcówek procesora mo−

że być zaprogramowany przez urządzenie zewnętrzne –

programator.

3. Ponieważ procesor posiada te same i niezmienne wyprowa−

dzenia (40 dla omawianych kostek 8051/C51,87C51,

89C51/C52) programowanie i weryfikacja wewnętrznej pa−

mięci programu odbywa się z wykorzystaniem tych samych

wyprowadzeń, tylko że w tzw. „trybie programowania”.

W trybie tym procesor znajduje się poza układem macierzys−

tym (tym w którym ma pracować) a umieszczony jest w pro−

Rys.. 1.. Ogóllny sposób na programowaniie procesora

Na pocieszenie pragnę poinformować, że w ofercie handlo−

wej AVT znajduje się idealny do naszych potrzeb programator

przeznaczony specjalnie dla rodziny procesorów MCS−51. Urzą−

dzenie posiada kod handlowy AVT−320 i sprzedawane jest w po−

staci zestawu do samodzielnego montażu (wersja /B) lub jako

zmontowane (wersja /C). Bardziej zaawansowani i wytrwali

elektronicy mogą też nabyć samą płytkę drukowaną wraz z kil−

koma układami scalonymi opracowanymi specjalnie dla potrzeb

tego urządzenia (zestaw /A). Dołączona do zestawu dyskietka

zawiera prosty ale funkcjonalny program obsługi programatora.

Urządzenie współpracuje z komputerem typu PC (począwszy

od poczciwego XT na szybkich Pentiumach skończywszy) po−

przez port szeregowy RS232C.

Wszystkich zainteresowanych zachęcam do lektury artykułu

na ten temat, który ukazał się z naszym bratnim piśmie –

„Elektronice Praktycznej” w numerach 9,10 i 11/97, a jest au−

torstwa niżej podpisanego.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/98

Też to potrafisz

gramatorze, który w odpowiedni sposób sterując pewnymi

wyprowadzeniami kostki wprowadza ją w ten właśnie tryb.

4. Skoro powiedziałem o tym że wewnętrzną pamięć programu

można wyobrazić sobie jako wbudowany chip pamięci EP−

ROM/EEPROM, to oznacza to że do „dobrania się” do niej

muszą służyć:

· linie adresowe, których liczba zależy od wielkości pamięci

programu

· linie danych : w procesorach takich jak MCS−51 będzie ich

oczywiście 8

· dodatkowe linie konfiguracyjne – sterujące zapisem i od−

czytem tej pamięci. Obrazowo pokazano to na rysunku 1

5. Wśród tych ostatnich – linii sterujących znajduje się także

tzw. linia Vpp – czyli linia napięcia programującego. Z regu−

ły napięcie to jest wyższe od napięcia zasilania procesora

i wynosi:

· 12,75 V dla większości układów z pamięcią EPROM, np.

87C51/2

· 12V dla większości układów z pamięciami EEPROM (Flash

EEPROM), np. 89C51/2. Istnieją także wersje programo−

wane napięciem 5V (np. procesory Atmela o oznaczeniach

89C51−XX−5, gdzie XX oznacza maksymalną częstotliwość

pracy układu w MHz).

W zamierzchłych czasach istniały także wersje procesorów

8751 które programowano napięciem 21V, podobnie jak pa−

mięci EPROM wykonywane kiedyś w technologii MOS

(obecnie CMOS), ale to przeszłość i takich wersji układów

na rynku się nie spotyka.

6. Dzięki stosownemu wysterowaniu wspomnianych końcó−

wek procesora w trybie programowania, a następnie po−

przez podanie napięcia programującego Vpp stosowna zaad−

resowana przez programator komórka w wewnętrznej pa−

mięci programu zostaje zaprogramowana. Po obniżeniu na−

pięci Vpp do wartości napięcia zasilającego Vcc (+5V) pro−

gramator może zweryfikować zapisany bajt. Tak z grubsza

odbywa się każdy cykl zapisu i sprawdzenia poprawności za−

programowanej komórki.

7. Do prawidłowego programowania procesora potrzebny jest

także dołączony do końcówek XTAL1 i XTAL2 rezonator

kwarcowy, tak aby procesor mógł „oddychać” podczas pro−

gramowania. Już wiesz przecież że bez sygnału zegarowego

procesor jest „martwy” jak człowiek bez krwi. Wartość

częstotliwości rezonansowej kwarcu nie jest w tym przy−

padku istotna, ważne jest aby zawierała się ona w następu−

jących granicach:

· 4...6 MHz dla układów z pamięcią EPROM (87C51/C52)

· 4...20 MHz dla układów z pamięcią EEPROM/ Flash

(89C51/C52)

8. Ktoś może w tym momencie zapytać: „...No dobrze, proce−

sor pracując w trybie z zewnętrzną pamięcią programu mo−

że czytać rozkazy spod adresów 0000h...FFFFh, a ile jest tej

pamięci wewnętrznej programu?...”, a no tyle ile podałem

w tabeli 1.

I tak dla poszczególnych kostek :

· 87C51, 89C51 jest to 4kB (4096 bajtów), adresy

0000h...0FFFh

· 87C52, 89C52 jest to 8kB (8192 bajty), adresy

0000h...1FFFh

9. Inne pytanie – „...a co się stanie, kiedy to np. pracując

w trybie z wewnętrzną pamięcią programu (końcówka /E−

A zwarta do Vcc) program dojdzie do końca obszaru we−

wnętrznej pamięci programu (np. do adresu 0FFFh dla

kostki 87C51), co będzie wtedy, skąd będą pobierane dal−

sze rozkazy?...”. Jeżeli tak się stanie i procesor dojdzie do

końca tej pamięci to dalsze rozkazy będą pobierane z ze−

wnętrznej pamięci programu dołączonej do procesora

w tradycyjny (jak w naszym komputerku edukacyjnym

AVT−2250) sposób.

· Na rysunku 2 pokazano sposób dołączenia sygnałów : ad−

resowych, danych i sterujących w tym napięcia Vpp pod−

czas programowania wewnętrznej pamięci programu kos−

tek. W przypadku programowania procesorów w wersji

z pamięci programu EEPROM „Flash” typu 89C51 /C52 na

rysunku będą pewne różnice, a mianowicie: rezonator

kwarcowy może być z zakresu 4...20 MHz

· W przypadku układów 87C52 i 89C52 adres komórki do za−

programowania podawany jest na linie portów : P1 – LSB

adresu oraz P2.0 – P2.4 : MSB adresu

· Przy programowaniu układów 87C51/52 na wejście sterują−

ce /PROG (końcówka ALE) podczas programowania danej

komórki pamięci podaje się 25 impulsów ujemnych (od Vcc

do masy) o czasie trwania min. 100µs i przerwie ok. 10µs.

· Przy programowaniu

kostek 89C51 i 89C52

na wejście /PROG wy−

starczy podać 1 impuls

ujemny o czasie trwania

ok. 100µs, to wystarczy

aby zaprogramować bajt

w wewnętrznej pamięci

programu tej kostki

10. Warto wiedzieć, że

zapisaną, wewnętrzną

pamięć programu moż−

na zabezpieczyć przed

odczytem przez osoby

niepowołane. Służą te−

mu tzw. „Security Bits”,

czyli bity zabezpieczają−

ce, których odpowied−

nie „przepalenie” unie−

możliwia odczytanie

zawartości pamięci (nie

bójcie się, nie robi się

tego „zapalniczką”, cho−

dzi mi tu o ich zaprogra−

Rys.. 2.. Sposób dołłączeniia sygnałłów sterujjących podczas programowaniia ii weryfiikacjjii ukłładów 87C51//52..

Uwaga *): W przypadku kostki 87C52, wykorzystana jest dodatkowa linia adresowa – końcówka P2.4, ze względu na

większą – 8kB pamięć programu.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/98

Też to potrafisz

mowanie). Zabezpieczenia zawartości

programu może być często użyteczne,

kiedy np. mamy zamiar oferować osobom

drugim swój zaprogramowany mikropro−

cesor pracujący w mniej lub bardziej wy−

myślnym urządzeniu, sprzedając go i nie

chcąc jednocześnie aby ktoś skopiował

nasz pomysł i powielił w setkach tysięcy

egzemplarzy.

I tu kryje się istotna zaleta procesorów

z wewnętrzną pamięcią programu. Otóż

zauważmy, że w przypadku umieszczenia

programu w zewnętrznej pamięci EP−

ROM, praktycznie każdy ma do niej do−

stęp, i może korzystając z programatora

pamięci EPROM odczytać jej zawartość,

w celu późniejszego skopiowania. Takie

postępowanie jest oczywiście niezgodne

z prawem, ale kto jest w stanie dochodzić

swoich praw, szczególnie, że program

może zostać sprytnie zmodyfikowany

przez programistę−pirata w sposób unie−

możliwiający późniejsze udowodnienie

mu jego winy. Najistotniejsze jest to że

w takich sytuacjach nasz, często opraco−

wywany miesiącami pomysł zostanie

błyskawicznie skradziony i powielony!

11. I tu z pomocą przychodzi wewnętrzna pa−

mięć programu i bity ją zabezpieczające.

Otóż raz zapisany i zabezpieczony pro−

gram w procesorze jest nie do odczyta−

nia! Nie ma sposobu aby program taki od−

czytać jak ze zwykłej pamięci EPROM. Je−

żeli ty właśnie jesteś autorem tego progra−

mu, to i tak wszystko w porządku, bo prze−

chowujesz gdzieś, zapewne w kompute−

rze, kopię programu oraz listing źródłowy.

A potencjalny pirat? – ten musi obejść się smakiem, bo i tak

nic nie wskóra, a program będzie zabezpieczony przed jego

ingerencją.

12. Pytanie: „...No tak, ale skoro zabezpieczymy już ten pro−

gram, to jak go potem usunąć? Zwyczajnie. W układach

Tabella 2

Uwagi:

a) 0* oznacza że należy podać 25 impulsów ujemnych o czasie trwania ok. 100µs

i czasie przerwy min. 10µs

b) Vpp = 12,75 V ± 0,25V

c) Vcc = 5V ± 10% (dla programowania i weryfikacji)

Tabella 3

Uwaga:

a) 0* oznacza że należy podać 1 impuls ujemny o czasie trwania ok. 100µs

b) Vpp = 12 V ± 0,25V lub 5V ± 0,25V dla wersji 89C51/C52 – XX – 5 (patrz tekst)

c) procedura kasowania pamięci wymaga podania impulsu na wejście /PROG

o czasie trwania 10 ms.

z pamięcią EEPROM robi się to tak jak w przypadku pamię−

ci EPROM, korzystając z kwarcowego, przezroczystego

okienka. Procesor umieszcza się po prostu w kasowniku ul−

trafioletowym i po około 15 minutach jest po wszystkim,

kostka jest „czysta” i gotowa do ponownego zaprogramo−

wania i użycia.

Inaczej jest w przypad−

ku nowocześniejszych

układów z pamięcią

EEPROM „Flash”. Tu−

taj nie jest potrzebne

promieniowanie ultra−

fioletowe. Kasowanie

wewnętrznej pamięci

programu odbywa się

w programatorze. Wy−

sterowując końcówki

sterujące, podając na−

pięcie Vpp (patrz tabe−

lla 3) oraz impuls ujem−

ny o czasie trwania ok.

10 ms, powodujemy

skasowanie całej za−

wartości pamięci pro−

gramu. Po takiej opera−

cji układ jest gotowy do

ponownego zaprogra−

mowania i użycia.

Rys.. 3.. Zalleżnościi czasowe podczas programowaniia proceseów a pamiięciią EPROM (87C51,, 87C52))..

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/98

Też to potrafisz

W zależności od usta−

wienia sygnałów sterują−

cych oznaczonych na

rysunku 2 jako CF1...CF4

oraz dodatkowych ALE

i EA, RST i PSEN można

uzyskać kilka funkcji pro−

gramowania lub weryfi−

kacji wewnętrznej pa−

mięci programu. Wszyst−

kie dozwolone kombina−

cje przedstawiają:

· dla kostek 87C51/ C52

– tabella 2

· dla kostek 89C51/ C52

– tabella 3

Rys.. 4.. Zalleżnościi czasowe podczas programowaniia procesorów a pamiięciią EEPROM//Fllash (89C51,, 89C52))..

W dalszej części artyku−

łu dokładnie objaśnię zna−

czenie poszczególnych

pozycji tabel 2 i 3 podczas

operacji programowania

wewnętrznej pamięci

mikrokontrolerów.

13. Wątpliwość: „... No tak ale przecież istnieje w liście rozka−

zów procesora instrukcja MOVC A,@A+DPTR, dzięki której

możliwe jest odczytanie każdego bajtu z wewnętrznej czy

zewnętrznej pamięci programu, co wtedy...? Odpowiadam:

i na to jest rada. Otóż producenci procesorów umieścili do−

datkowy bit zabezpieczający, którego „przepalenie” (zapro−

gramowanie) powoduje zablokowanie tej instrukcji, w wy−

padku kiedy ktoś próbuje wykonać ją z obszaru zewnętrznej

pamięci programu – zastanów się dlaczego jest to dobry

sposób na zabezpieczenie?

14. I na koniec jeszcze jedna informacja o zabezpieczeniach.

Otóż niektórzy producenci procesorów rodziny MCS−51, pra−

wie wszyscy produkujący układy w wersji z pamięcią EP−

ROM stosują dodatkowe zabezpieczenia w postaci tzw. tab−

licy szyfrującej (ang. Encryption Table). Fizycznie jest to wy−

dzielona część pamięci EPROM, o rozmiarze przeważnie

równym 1, 2 lub 4 krotności 16 bajtów. Zaprogramowanie ta−

beli szyfrującej sekwencją 16, 32 lub 64 bajtów (zależnie od

wersji układu) po uprzednim zaprogramowaniu wewnętrznej

pamięci programu, powoduje, to, że w przypadku nie zabez−

pieczenia procesora bitami zabezpieczającymi, odczytywany

przez potencjalnego hackera każdy bajt programu będzie wy−

nikiem operacji EXNOR (“Exclusive NOR”) faktycznego baj−

tu programu z kolejnym (modulo wielkość tabeli szyfrującej)

bajtem tabeli szyfrującej. Dzięki temu bez znajomości zawar−

tości tabeli enkrypcji (która po zaprogramowaniu nie jest do−

stępna) nie jest praktycznie możliwe roz−

kodowanie programu przez osobę nie

mającą dostępu do zawartości tabeli

szyfrującej. Oczywiście autor programu

posiada takową kopię i wie co trzeba zro−

bić z odczytanym programem aby dopro−

wadzić go do stanu „używalności”.

W ostatnich czasach, ze względu na nie−

potrzebną często komplikację, więk−

szość producentów procesorów rodziny

MCS−51 odeszła od koncepcji stosowa−

nia tabeli szyfrującej i stosuje dodatkowe

bity zabezpieczające, które pokrótce opi−

szę w dalszej części artykułu.

Na rysunku 3 i 4 przedstawiłem zależności czasowe pomiędzy

sygnałami sterującymi podczas programowania procesorów

z pamięciami EPROM (87C51/C52) i EEPROM „Flash”

(89C51/C52).

Charakterystyka pamięci EPROM/EEPROM

procesorów

Układy 87C51/C52 wyposażone są w pamięć EPROM wyko−

naną w technologii CMOS, programowana tzw. algorytmem

szybkim „Quick−Pulse Programming”. Algorytm ten polega na

podaniu napięcia Vpp o wysokości 12,75V ( na wejście EA/Vpp)

a następnie podanie na wejście ALE procesora serii 25 impul−

sów ujemnych o czasie trwania 100µs (stan L) i przerwie min.

10µs (stan H).

W wypadku procesorów 89C51/ C52 napięcie Vpp może

mieć jedną z dwóch wartości: 12V i 5V w zależności od wersji

procesora (patrz tekst wyżej).

Mikrokontrolery posiadają tzw. sygnatury, dzięki którym moż−

liwa jest autoidentyfikacja układu przez obsługujący programa−

tor. Fizycznie są to pojedyncze komórki ROM wbudowane

w procesor z zapisanymi bajtami mówiącymi o producencie

układu, jego typie oraz wersji wykonania. Są to:

a) dla układów z pamięcią EPROM

· (adres: 030h) = 15h, oznacza producenta (w tym wypadku

jest to Philips)

Tabella 4

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/98

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: