Rocławski Bronisław - Zarys fonologii, fonetyki, fonotaktyki i fonostatystyki współczesnego języka polskiego.pdf

(9061 KB) Pobierz
48062457 UNPDF
NI\^lERsVTET
GDASKI
^l.rvptv trczelniane
BnONISAW BoCAvVsE(t
, ZARVS FONOLOGtrI, FONIE,TYKI,
FONOTAKTYKI I FONOSTATYSTVK{
WSpocZESNEGo
IZuKA potSKIEGC
t, Biblioteka Gwna
Gda skiego
llil
ililUUUUUil{Ulrlllllllillllilllllllil
GDANSK T976
Uniwersytetu
48062457.002.png
ffiiG
Recenzent:
Dr Jan l\[ai:ur
8p1a
trec1
Przedrnona
str"
oaa.a.o.a...
r...t.....aaa...aaaaaa
't
Rcdakcla:
zDzI'A 1
MI&IscE I RoIA wIEDzY FoNETYcznnl wp wspl,cznstrYl[
w:ecrr.............................. ......
1.1. Rozw J blstoqyczny badai{fonetycanycb.......
1.2. Zastoeowanle rrynlk w bada fonetycznycb ....
1.3. Przednlot t zadanla bad.awoze scyplln fone.
tycznycb . .... o. ........... ...... . . .... . o...
R,cnata AugustYnrak
9
r6
ra
i.3.1. Praeilnlot 1 zadanLa badawcze fonety-
k1 ... ..o.........
1.3.2, p326rlm'l 9t I zadaala badawcze f,onolo-
g11 ..........................
1.3,3. Przelniot l. zadanl'a bad'awcze fonotak-
tyki . ..o......... .......
1.3.4. Przedoiot i zadanla badawcze fonoeta-
tyetyll. ... .. .... . ' .
19
2C)
21
21
RozDzIA 2
UOW/IA PISMO .......
............
......
2?
2.1. Uragl watpne
2.2. Rozu1J rnovryw
2.3. Zalas dz1eJw
. a. a a o . aa a. a. a. a. a.
flio 1 ontogenezlo oooo
pf SniA ..............
2?
2S
2.3.1. Jak powstao piorno alr.abetyczne? ....
2.3.2. Z d.zLeJ6wpolekiego aLfabetu....,,..
2.4. Alfabety fonetyczne ...............o.
21
ltozDzlA 3 l,t.".'oDYI NRZDZIA 8ADllCf E NAuK ,.lo1iTYczji-'cit . '. .
3. 1. Metoda palatograflczno-llngnograficznc
3.2. Metode kino6raflczna .......................r
J.l. lletoda rentgenograficzna
'i i,
.....,.or.........r.
)
-" 1J
''4. ifetoda 1abio6raficzt16'......'
r.INlwl,)ltsY'l'll'f u ( II)ANSI<Il'l{
i()
\\,\,] ),\'}]I(.'l'W( ) lI( Zl.ll'N]ANl.]
r().0
l,,r),(.,.
()rr,.(
r nr r{l /r),1.1:l'1")'i'
"
,f,:
'" (lil
Atk
\vV'l
\VY,l.rrrlr
I NLlLl'Illlt0
,'.rrrrrr'\{'lr lll'
r!l
;'rl'
48062457.003.png
gtr.
38
39
41
atr.
3.5. MetodB LarynsoBkopotra .."""'o"'o""'c"'
1.6. Metoda eleHrcskuotycuno-elektronlczna ".."
3.?. Metoda aulytywna./odsuchowa/ ...............
3.8. Iionputer - narzrlzle badawcze nauk fonetycz-
wcb ..'... e ......}.........
5.4.6. Ponem
6.4.7. Fonem
6.4.8. Fonem
/ul
//
//
..4j...
.t 1t
.............................
117
...o...o
o.oi............'...120
o...o...........
4f
6.5. lonery ap goekowe
.....o....o.....123
6.5.1. tonen, /!/
,s 6.5.2. Eau.es /A/
.n 6.5.3. Eoaeu h/
6.5.4. Fonen /::./
6.5.5. Fonen /n/
.' 6.5.6..3oneo, /n/
; 6.5.?. Eones /it/
aaaaaa.aaaaaaaaaaa.a.a.a..a.
1?3
125'
130
13?
134
13s
139.
r 42.
145
145
149
1 51r
1 53r
153
RozDzIA 4 PoDsTAs'olvE wIADoMocl z emloull' PsycEorlzJotocrl
I FIZYKI UYTEIZNE YJseuDIAcE FoNETYc3tfYCH
.......
+4
taaa.aaaaaalaaaa.a.aa
a.a.a.a
aaaaaa.oaaa.aaaaaaar
44
50
55
62
aaaoaaaoaa.oaa
aaraaa.aaa.aaa
Buowa 1 funkcjoaowanie narzqdw lnorvy.......
Budowa 1 funkcJonowanl.e ngrz.lu sucbu ......
FunkcJonowanj.e ukalu nel:rvowego a.a..aaa.aaaa
Strublura fa1l gosoweJ o.
4.1.
4.2.
4,3.
4.4.
aaaaaaaa.a.a.aaaaa.a.a!aa.a.
ao.taa.aaa.aaaaa
.
6.5.9. Foneo //,...'
71
BozDuIAl 5 n,AslT'IICAc.'l'GpsEK
71
71
77
-
6.5.1 1. Fqnen /z/'
6.5.12, Foneo //
6.5.13. Fone //
aaaaa.a.aaa.
5.1.
5.2.
Uwagl wstpD6 oo.. .... . o ....... . . ..... . .. ... .
Arbykuj'acyJna klasyfikacJa gosek .......o...
Akustyczna klasyflkacJa gosek ......
Audytyvrna klasyflkacJa gosek ...............
l'uni{cjonalna klaeyfi.kacJa 6osek ...
aoaaaaaaaaaaaa.oaaaaaaaa..a
6.5.14.
6.s.15.
6.5.16.
6.5. l?.
6.5.19.
6.5,19.
6.5.?0.
6.5.21.
6.r.22.
6.5.23.
6.5.24.
'6.5.25.
Fonen /y'
Fonen //
Foaeo /x/
toneu, /c/
Foneu /5/
Eonea //
For.eat /t/
s'oneo /d/
rotea /l/
onea /k/
82
83
aaaaaoaaaaaa.a.aaa.aaa.
aaaa
5.4.
5.5.
aaaaaaaaaaaa.aa.aaaaaaaa.aa
aaaaa.aaaaraaaaoaa.aaaaaaaa
15e
't60
162
'l6 4
1u.l'
16?
16?
'l7o '
17 3,
17-1
i n.?
rl I
17?
1(),1
181
184
184
?'I?'b?A6 slslr:u lsNoIoGIczlY wsPczEsna' Polsfczlz,NY. '. . . .
aaaaaaoaaaoaaaaetaaaaaaa.ao
92
aaa.aaaaa.a.a.aa
a.o
aaaaaac,
6.1. U';ragi tistgpne ......'.""""" ""r"
6.2. Pcd.sta.;;oile wiad^clloci z fonologll ... . . .... . .
,l1,""
,
97
a a a a la a a a a a a . a a a a a . a . a a a a . a
aaaa.aaaaa.a.a.aar.aa
aaaaaaaaaa
aaaaaaaaa..a.aaaa
:. Cn"ral*tcr.;vetylrn kategorii fonologlczlych.
" "
aaaaaaaaataaoaaaaaaoaaaaaaa
6.3.1. Iiategorla
6,),2. tsategoria
6.3.l. i.etegcrj-a nogoYJoci
d.wicznocl.. .
97
rrikkocl ......
......
98
101
......
u 6.5,26.
u 5,5.27.
'6.5.28.
" 6.5,29. Fonen ./V
. 6.5.30. Fonem,/g,/
6.5,31. Fonern ,/{*/
6.4,1. ?orrea //
6.4.2, ?cnea /t/
6,4,3. ?orien' / e/
6.4.4. Fonm/a/
6.,5. Tonen /o/
........
1O4
aataaaaaaaaa
10?
IlC'
t12
r r/
48062457.004.png
atr.
P.QilDLIA7 zJAwIs(A }EozoDyczNE lDtry ......
..........."'
|d6
. 7.1. Uwagi rstpne .... ....... o. ........ o.. l
?.?.]r]:aczaedwik
.-.
ta.lann
. ...
186
i'.Tzedinovrr.t
snory........................186
.,I.3. ponono
gosek ...................
o......... 187
1BB
?.4. AkceBt t"t"""""'o'oo'o'o"""""o""'
. 7.5. lEelodla tloffJ o""t"""t"'o'o"o""ttttttt
189
:/,lr1.irdnicnia f orrtijlczrrc $tanouiq "anJ' d.ais} ',,
j.ed'zy j zykoznav.,czej
l't.:',(:li/l2.yV.lanej
striden.;oln i{j.rL]nk(iv,,
fi1o1ogiczn"Yche Z wj.ed'zy tej ko.
8 FoNRlYczrA oncAI{IzAcJA wYlo$/IDzI ........ ......... 191
l.;..yl;
l,irjrr clzi rv,:nj.e stt,ldencj. 5.nrglch* n:iefi1ologiczr1yclr kierunk'1;;
ll|'Ilr|icjw. i.iaintu na myli p!"zede rtszystkim studentYJ peda8ogiki sFe-
...)
El}zi)l!,T.^
8. 1" Uwagt wetpne ... o. o.....................
.... o
191
191
193
194
19'
lrIlli:.j i nauczania poczq.iko.fiego. zagad,ni-eni fonetyczne l'ykada 3i
l,ltk:,'tl lt szkoach teatallch..
|.l)ds;av/o[4 1ekturg d.o stud.iov;ania fonetyki po1skieJ stanoi'',i jes?*
|.'iL, ui.]dostpna d'zi tl ksiggarniach, }'onetyka opisoria jzyka pole.
kl.cgo T"Berul.tego czy'.?onetyka polska ld"DuskeJ . C'x.az, czcieJ si.*
1,.'t si;:ed'nak d'o plac'ff'!1'j.erzc}rol.lskej Tiynorra polel.o czy opls foe-
LycznJ ;l zykc poleklego. Dru'ga praca B.lTj.erzchowsk1.ej jest na lnkrr
tiieos:.q6:a1na. obylr'lie te prace s Jednak cba za trudne d.la stuceir*
tdw kie:'unkvl niefilologicznych, a i d'le t.i1o1oga pol.onisty zal'll.era.
J zbyt du'o szczeg6'o.'vego materiau z zakresu foneiyki artykulacyJ.
neJ i akustycznej. ,[.{ pracy clydaktycznej siga si r6.*nie do zaged.-
nleri fonetyczrych v,yoonych t grauatykach. Jed.nak Jest tL.|iBczsto
materie prezentujcy, tak Jak praca T.Benniego, poziom vliedzy forte.
tycznej z poczqtku XX w1eku. niki ciekelvych bada prowad'zonych vi
ostatni 20-leciu nie doczekay sig jeszcze penego ujgcte na uyteh
dydaktyki. Yl pracach B.l7ierzcholvskieJ znalazy si rvynlki bad'ari fone-
tyczwch ostatnich lat, ale pralvie poninito w nich zagadnJ.enia fono.
loglczne i fonostatystyczne, o co I1ie mona n"i.e pretensji d"o Au.ior.*
ki' gdy przelnlotera oplsu w niniejszych pracacb s przeci'e Yj6zystkli]i
zJarvieka z fonet;;ki ertykulacyjneJ
g.2. feket, fraza, syrau t Eotfeot syleba ""'o""
8.3. AatycypacJa I pe:rseweracJa artykulacyJna
""'
S. 4 .,; UpoCobni enia . . ' ' ' ' ' ' ' ' ' o ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '
8.5. Uproefcz,er!a grup spgooko*ycb .............
-cz,z,.,-
9
TBAJ{SKRYPEJA FONETYCZilA I FONOI'OCICZNA TEKSTU ""'
197
9. 1. Uwegi sBtpne . o........ .....'....'..........
9.2. tranekrypcJa fonetyczna tokEtu """""""'
9.3. TranskrapcJa fonolcglczaa tekstu
"""
19?
198
198
l-.l::iurf
UJUI
. o . r. . '
199
I akustye:nej.
Trudno nie zapoznavla dzl sludenta z zagad'nieniami fonologiczny-
!0i' skoro Ju vl progranach rt5chov;ania przed'szko1nego n:dl,li si a
ksztacenlu suchu f oneroaty czne8o,/fono l o giezneg't / . utorzy nal ncl.i-
szych eJ.ernentaruy v przewodnikach netod.}czq'ch posugujq si poj.
cieo |'fonenll. Prel.;dopo<lobaie trzeba bd,ale z tyni zagarrnienia:ti za.
poznawa uczni6w etarszych k1as przyszej dzieslclolatkl.
'; tej ey-
tu.cji trudno poralnd n1lczenlen zagadnlenla fono1ogiczne na $Tka-
dacb z gral*tyki oplsortej dla studentw f11o1ogr5w. Zegadnlenia te sg
48062457.005.png
:
LY.:9:.i |' l:Le::.;''.. !''oifiiE1,.O,iane -\ p,ropoz.1"cjach prog:.::no. Jcii
j{1ri1sters-
'.:,io.l.;.:' .i;',;;l:.ego n ]iauki i Teci:nikl" Jest j egze j edna' bo.
...,.::'
f;:',,7c
iai :zy :1i:| r.]] jt"*ilJ.t'-ji,&' ; tzyc..;:ina - trudno dzi w cg6ie n6vl1 o
lljaviskeic}i |cr)etyc7,n.Ych bez 1,t!,lzg1ti.::!'en1a
tsog{zia
aagaiinie{ fr:no1ogicznych.
i,z'','i'-^czes|'a vliei::'* f ori: l,;lczlla obej&uJ e sxyn zasig1ero rrymi"enione
6iJ.'iu:Lizaga<rnienia:fonetycznerfonci-a6iczneofonotaktycznelfono-
:1;at3. e ,."vczn e. lioina byoby v,ic poca nastpujcy tytu wykadul Za-
:i;.s f ol:et3 }.i wspczeane6o j zyka poiskiego. r:oniewa takie widzenie
rr-cbie:riatl'ki f onet-;crr]ej :^iie ; cst cizi':i povitzecbne' d1a lepszego za-
gij:12:ixcr"lani zeY,.artoci nirilej szegc skryptu uyto w tytule
MI&IscE l RoI.A ffIEDz} lo}JETYcu}I' lgE .*sPbczEsl{Yil .
nazv'l
|.1 oaw6J b.iatoicang badarl fonetyozaycb
czT erech d;.scyP]"n forrei;czn;ch.
Er.a]lilaT,1!.1,;xsj.6a:'silin1ite::aturiloogtuiiio';laniazagadnie
?'
r:suk foleijcrn;.,6y |igpfczesnj polszcryzy J est bezporedniq
;::zJcz:inq poi..s^Lania ni:liej szeBo r. jJptu. Jest j eszcze dnrga pt'yczy.
n' ktljra si.:onia autcra dc nap1sania ninteJ szeJ pracy , to ch po.
izie1enj.asi.zCzyteini,kie:vlasnyrri.,liiezairJszeJeszczeopubl1ko'a-
nJ,ni'pc8iqoa:i:inaniektd:eJil'odz!oyskr-lto.raneza3adr'ieniafone.
iy cz",e.
ri ro'F/oJu nauk hungnletyczyclr ogroru ro1 od'eg:,a11 b:dacl:U (!{,]l
roytal. sauka europeJeka ksztatorrgB stg przez lugie *lek1 na Wl(|
dt,y st8roytnycb Orekdr 1 Bzyalan. 0i1&ryc1a oyw1l1zacJ1 Dalek1 ep-c,
tscbodu pzyazta pdn1aJ. GJtwlllaacJs tB zsaokowas EuropeJczyk'iw
ntgdzy tnyml rozlegocl wleozy JzykozaawczcJ. Hind'rral. 11 urt...
trznm.l oplau zJerlsk Jzykowych syncbrnnlczaych, cechowaa lcb o5r'rtlrr-
na' wpro.t uateoatyczns' plecyzJa ryraanla sqd6w. f neukacb fonot,1.p1'
rlycb bylt oirl prekursoranl fonologltn naukl, ktdre na g{xlncle orrr-o-
pcJekln zroilzla al doplerc pod' kor1ec XII wleku. Z TJI w1eku p.n,,,"
oocnodib e19 to naoaycb cgag w praca fonotyka gunakg pt. P.lg-Vodtr-
Prdt16ka,.r
'abresu
subj.ekti'T,1lJ9qdautortsoniel.tychprob1einachskon1povlinien
.)z1ltelnlka do krgt;scznego prz:jJmolvanla sqdw zav;artych i w lnnyclr
;::lcecb.?Tacetapowinnauait'l1takiekrTtyczne9poJrzen1enapro.
::ie;;',polakiejfonetyk!.Czyte1nikvlybaczyautororviraiaoetaiiu
::,arlltktre do povlszechnie akceptot'Jane pogJ.dy.
ktdrpJ g*erTy Jeet op1a fonetyczny eaoekrytu.
Staroytuyn Grekon aandzlczajt uywon d'zl praw'8 powozeeiln1rr
toru1no1ogl foaetyczn oreu kl'asyflkacJ goeek. ywo lnter'coo,r;tll I
iraganinie;szaniejeetpozbal'.'ionausterek'jednakzaubog3re.
:? i1u6irac j. pr.az lrie r.;ini ry1ko autora. Krytyczne opinle' o
::i]j:,e60r"qcoprc;iautor'co.'Jcfceirrnychkr'cstj.i'ul
er zagalnlen{aol' powetaweni'a .dwlk
w mou,y. 0r1 nlcb. poch'o<lz p1r,r'.
o1vJj.VJprzy.
lga6 .gply artykulator
vr /norzddr morvy/'
erc'-joi r',1'ca:.:ecziea znaczne d.oskonar ezego.
f, ozasaob zaetoJu rozs?cJu rt'elay ftrnetyozneJ r Europle /od I w.p.
n.r. do otlr:odzenla,1 zadztwleJco rysok1 pozt.om l1erlay fo'notycz.rr,r.| 1.,,
prozentuJ e1badacze a?abs.-ry.
Pooztk1 novoytrqyclr ba.iari folr.lt):cznyeh pr:zyparlal ii''r tlkr.t ir l., ; lr
ttzonlan Jako p-tor'vle;r" 6i:bsze r:trrrjll: llad' blrdop nar?,.{di r*ol.,y1 wy -
twrlrznl en 8onu przepr'owarlz|.[ wB;:'tlchgt'.cnnlo rrzrlcl.l-nil.}{y' Wyb1LllJ |,
of,onJ$ u:t''lfr].,io o'r.t:lil'tl.!.:i,
k\..lnlr{'r,ul..tor.t
rze'..!ltarz
w.-ts}iJ. I,tontrl:ltl lllr
VI nc,l' / I n.;i\-\5,l' /,"
48062457.001.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin