EL_najczestsze_dolegliwosci_wieku_dzieciecego.pdf

Problemy zdrowotne noworodków i niemowląt w praktyce

lekarza rodzinnego

Dr n. med. Jolanta Pietrzak

III Katedra i Oddział Kliniczny Pediatrii Śl. AM w Bytomiu

Kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego: Dr hab. n. med. Anna Obuchowicz

Pierwsze dni, tygodnie, miesiące życia dziecka niosą wiele wzruszeń i radości

dla rodziców. Niosą też jednak niepokoje i troski związane ze zdrowiem ich pociechy. Każdy

lekarz opiekujący się dziećmi powinien mieć w pamięci najczęstsze problemy zdrowotne

swoich najmłodszych pacjentów , umieć im zapobiegać i leczyć je.

Pępek

Gojący się pępek noworodka jest często powodem niepokoju rodziców.

Noworodek jest najczęściej wypisywany z oddziału noworodkowego z zachowanym kikutem

pępowiny. Odpada on w ciągu 6- 14 dni. Do tego momentu nie należy moczyć okolicy pępka

podczas kąpieli. Kikut i skórę w jego sąsiedztwie najlepiej przemywać kilka razy dziennie

70% roztworem spirytusu. Można przykładać sterylne gaziki nasączone spirytusem do

dezynfekcji, zmieniając je podczas przewijania. Jeśli używane są pieluchy tetrowe , należy

zalecić, aby rodzice starali się zawijać dziecko w pieluszkę tak, by ta nie zakrywała pępka, co

uchroni go przed zamoczeniem. Częste wietrzenie przyspiesza gojenie pępka. Po

odpadnięciu kikuta przemywanie pępka spirytusem kontynuuje się jeszcze przez kilka dni, do

momentu ustania sączenia i całkowitego wygojenia się rany. W przypadku pojawienia się

ropnej wydzieliny, zaczerwienienia, obrzęku tej okolicy- czyli objawów zakażenia- konieczne

jest leczenie antybiotykiem w warunkach szpitalnych. Należy pamiętać, że zapalenie pępka

zagraża rozwojem posocznicy, przejściem zakażenia na wątrobę i otrzewną, zapaleniem żył

z następowym nadciśnieniem wrotnym i marskością wątroby w przyszłości. W

sporadycznych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna.

Sapka

Nos dziecka musi być drożny. Jest on bowiem naturalnym filtrem

zatrzymującym zanieczyszczenia, bakterie i wirusy znajdujące się w powietrzu. Zapewnia

ogrzewanie i nawilżanie powietrza wdechowego. Pozwala na odbiór bodźców węchowych.

Brak drożności spowoduje, że dziecko będzie oddychało przez usta, co zwiększa ryzyko

zakażenia dróg oddechowych. Niedrożność nosa stanowi przeszkodę przy karmieniu

dziecka oraz utrudnia jego sen. Jest to szczególnie uciążliwe dla noworodka, gdyż w tym

okresie dziecko oddycha prawie wyłącznie przez nos. Popularna sapka spowodowana

obrzękiem błony śluzowej nosa nie zawsze świadczy o infekcji. Często wiąże się z

nieprawidłową pielęgnacją nosa- zbyt wysoką temperaturą w pomieszczeniach gdzie

przebywa dziecko, niską wilgotnością powietrza, unikaniem spacerów.

Nos należy przemywać solą fizjologiczną wprowadzaną w ilości 1-2 kropli do każdego

przewodu nosowego lub w postaci przymoczek na wacie. Po aplikacji soli fizjologicznej nie

należy układać dziecka na plecach (by uniknąć możliwości zachłyśnięcia zaaplikowaną

substancją), lecz na boku lub na brzuchu. Gruszka gumowa powinna być używana przy

toalecie nosa tylko w uzasadnionych przypadkach. Drażni ona bowiem błonę śluzową, tak

wrażliwą na wszelkie urazy oraz pogłębia jej obrzęk. Gruszką gumową można usuwać

delikatnie śluz, którego nie udało się usunąć przy pomocy soli fizjologicznej. Uszkodzenie

błony śluzowej nosa może nastąpić na skutek jego nieprawidłowego oczyszczania,

stosowania maści do nosa, zbyt długiego stosowania kropli do nosa. Dlatego nawet w

przypadku nieżytu nosa (sapka+ inne cechy zakażenia) początkowo stosujemy tylko sól

fizjologiczną. Pleśniawki jamy ustnej (Candidiasis oralis, soor)

Nazwa pleśniawki sugeruje wprawdzie zakażenie grzybami pleśniowymi, ale w

rzeczywistości jest ono wywołane grzybami Candida albicans. Wystąpić może u zdrowych

noworodków najczęściej na skutek transmisji drożdżaków z pochwy matki do ust dziecka w

trakcie porodu. Jest to zakażenie pierwotne, które ujawnia się w 8-9 dniu życia. W wyniku

kontaktu z zakażonymi przedmiotami lub osobami dochodzić może do zakażenia wtórnego,

które ujawnia się później. Pleśniawki zajmują podniebienie miękkie, twarde, błonę śluzową

policzków, czasem dziąsła i język. Mają charakter powierzchownych, białych lub

białoszarych nalotów przypominających zsiadłe mleko. Występują w postaci ostro

ograniczonych skupisk, czasem zlewających się. Nalotów nie da się łatwo usunąć. Błona

śluzowa w pobliżu zmian jest często zaczerwieniona. W przypadkach zaawansowanych

pleśniawki mogą szerzyć się na błonę śluzową gardła i przełyku, utrudniać połykanie,

powodować chrypkę, świąd i pieczenie śluzówek oraz związany z tym niepokój,

rozdrażnienie dziecka i utratę łaknienia. Czasem nawracają, zwłaszcza w przypadku

stosowania antybiotykoterapii.

Pleśniawki noworodków ustępują często samoistnie, zwłaszcza, gdy dziecko jest

karmione piersią. Jeśli utrzymują się lub proces chorobowy jest rozległy, stosujemy

miejscowo środki przeciwgrzybicze zakraplane do jamy ustnej po każdym posiłku

(Pimafucin) lub pędzlowanie jamy ustnej (Aphtin, Nystatyna, fiolet gencjany).

Zmiany skórne

Czerwone plamy spowodowane miejscowym rozszerzeniem naczyń,

zlokalizowane na brzegach górnych powiek, na czole powyżej nasady nosa, na górnej

wardze, na granicy głowy i karku tuż powyżej linii owłosienia, nazywane są „uszczypnięciami

bociana” lub plamami łososiowymi. Znikają samoistnie w ciągu pierwszego roku życia

dziecka.

Plamy mongolskie są to płaskie, bladoniebieskie plamy zlokalizowane w dolnej

części pleców, na pośladkach, zewnętrznych powierzchniach dłoni i stóp u dzieci o śniadej

cerze. Nie mają znaczenia klinicznego, znikają do piątego roku życia.

Prosaki (milia) są to naskórkowe lub podnaskórkowe cysty zastoinowe powstałe

w następstwie nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych z retencją keratyny.

Widoczne są na czole, policzkach i nosie pod postacią drobnych grudek o średnicy 1-2 mm,

barwy białej lub biało-żółtej, opalizujących perłowo. Nie należy ich usuwać, gdyż znikną

same w ciągu 2-4 tygodni, w miarę dojrzewania gruczołów łojowych.

Perły Epsteina podobnego wyglądu jak prosaki zmiany w obrębie błony

śluzowej podniebienia twardego w linii środkowej i na dziąsłach. Również ulegają

samoistnemu złuszczeniu i nie wymagają leczenia.

Naczyniaki włośniczkowe (haemangioma capilare) to zmiany żywoczerwone,

nieco wyniosłe, dobrze odgraniczone i poddające się uciskowi. Mogą być umiejscowione na

każdej części ciała. Czasem są obecne już przy urodzeniu, czasem pojawiają się w ciągu

dwóch pierwszych miesięcy życia. Częściej występują u dziewczynek. Najczęściej

umiejscowione są na przedniej części klatki piersiowej, plecach, twarzy. Zmiany mogą

występować pojedynczo lub mnogo. Początkowo naczyniak rośnie, potem wkracza w fazę

stacjonarną, a następnie- najczęściej samoistnie- zanika. Około 60% zmian ustępuje do 5.,

90-95% do 9. roku życia. Niemowlę, u którego naczyniaki nie powodują poważnych

konsekwencji związanych ze wzrostem lub uszkodzeniem tkanek należy obserwować, a

rodziców uspokoić. Interwencji dermatologicznej lub chirurgicznej wymagają jedynie

naczyniaki o szczególnym umiejscowieniu np. naczyniak na powiece upośledzający

widzenie. Powikłania miejscowe są rzadkie. Są to owrzodzenia, wtórne zakażenia, rzadziej

krwawienia powstałe najczęściej w wyniku mechanicznego uszkodzenia zmiany.

Potówki (miliaria) występują często u noworodków i niemowląt. Powstają na

skutek wzmożonego pocenia się, przy jednoczesnym utrudnieniu odpływu potu. Czynnikiem

sprzyjającym jest niedojrzałość gruczołów potowych i maceracja naskórka spowodowana

przegrzewaniem dziecka (nieprzewiewne ubrania, szczelne okrywanie, niedostosowanie

ubrania do temperatury otoczenia, choroby przebiegające z gorączką, nasłonecznianie).

Potówki to drobne, liczne, wodojasne pęcherzyki średnicy 1-2 mm, widoczne na

niezmienionej zapalnie skórze głowy, szyi, pleców, wokół uszu (potówki zwykłe- miliaria

cristallina). Pęcherzyki mają tendencje do powiększania się, a następnie samoistnego

pękania. Wskutek gromadzenia się w pęcherzyku leukocytów i złuszczonych komórek

naskórka wysięk może zmętnieć- mówimy wtedy o potówkach białych (miliaria cristallina

alba). Jeśli w wysięku pojawią się bakterie chorobotwórcze, będziemy mieć do czynienia z

potówkami ropnymi. Odmianą potówek występującą w następstwie nieprawidłowej

pielęgnacji, często po miejscowym stosowaniu oliwki, u dzieci otyłych lub silnie pocących się,

są potówki czerwone (miliaria rubra). Są to czerwone grudki średnicy 2-4 mm, często z

pęcherzykiem na szczycie, początkowo umiejscowione na skórze niezmienionej, później

może pojawiać się wokół nich zapalna obwódka. Zmiany są najczęściej liczne, symetrycznie

rozmieszczone. Lokalizują się na skórze owłosionej głowy, szyi, tułowia, najczęściej w

miejscach narażonych na ucisk i ocieranie (kark, talia, pachwiny, doły pachowe,

podkolanowe, łokciowe, plecy u dziecka leżącego nieruchomo). Zmianom towarzyszą świąd i

uczucie pieczenia. Odmianą potówki czerwonej jest potówka krostowa (miliaria pustulosa),

gdy pęcherzyk przekształca się w powierzchowną krostę, w której stwierdza się patogenne

szczepy gronkowca.

Usunięcie przyczyn wywołujących nadmierne pocenie i utrudnienie parowania (lekkie

ubranie, obniżenie temperatury otoczenia, zastosowanie leków obniżających temperaturę u

dzieci gorączkujących) sprzyja ustępowaniu zmian. Wskazane są kąpiele z zastosowaniem

delikatnego mydła dla dzieci. Nie powinno się stosować w tym okresie oliwek kosmetycznych

po kąpieli noworodka, gdyż te mogą nasilać zmiany już występujące. Często objawy łagodzi

stosowanie obojętnego pudru płynnego. Pojedyncze potówki zakażone należy przemyć

wodą, a następnie przetrzeć wacikiem zmoczonym w 70% spirytusie. W przypadku potówek

zakażonych stosujemy miejscowe środki przeciwbakteryjne i przeciwdrożdżakowe.

Powikłaniem potówek (zwłaszcza czerwonych) jest gronkowcowe zapalenie ujść gruczołów

potowych oraz ropnie mnogie niemowląt.

Odparzenia i odczyny pieluszkowe występują w obrębie fałdów pachwinowych,

w okolicy krocza, pośladków i fałdów pośladkowych. Są to zmiany ostro odgraniczone,

rumieniowe ze skłonnością do sączenia oraz z objawami maceracji naskórka i nadżerkami.

Rozwojowi zmian sprzyja wrażliwa skóra dziecka, zaniedbania higieniczne (zbyt rzadko

zmieniane pieluchy, przegrzanie), nadmierne pocenie się, maceracja skóry spowodowana

kontaktem z kałem i moczem, działanie drażniące pieluch, ocieranie się przylegających

fałdów skóry. Na podłożu zmian spowodowanych podrażnieniem mogą powstać wyprzenia

bakteryjne (intertrigo microbica) najczęściej paciorkowcowo- gronkowcowe. Zapobieganie

polega na dokładnej pielęgnacji zmienionych okolic skóry- przemywaniu wodą z delikatnym

mydłem, dokładnym spłukiwaniu resztek mydła (podrażnia skórę), unikaniu przegrzewania,

„wietrzeniu” okolic ciała objętych zmianami skórnymi.

Należy zalecić częstą zmianę pieluszek, stosowanie maści ochronnych (Tormentiol,

Alantan, Sudocrem). Pieluszki wielokrotnego użytku oprócz prania powinny być gotowane i

po wysuszeniu prasowane gorącym żelazkiem. Korzystne jest suszenie pieluszek i bielizny

dziecka na słońcu, co skutecznie niszczy drobnoustroje. Jeżeli podrażnienie skóry zaistniało

w okresie używania pieluszek jednorazowych, to należy myśleć o uczuleniu kontaktowym i

po rozważeniu wszystkich innych uwarunkowań zalecić zmianę rodzaju używanych

pieluszek. W przypadku zakażenia skóry stosujemy okłady wysuszające (2% roztwór octanu

glinu lub taniny), fiolet gencjany w roztworach wodnych, maści (jeśli nie ma sączenia) i

aerozole zawierające antybiotyki i środki odkażające (Baneocin, Bactroban). W przypadku

znacznego nasilenia zmian należy rozważyć zastosowanie antybiotyku ogólnie.

Ciemieniucha-jej pojawienie wiąże się z nieprawidłową czynnością gruczołów

łojowych. Na owłosionej skórze głowy, a czasem także w okolicy brwi, pojawiają się drobne,

tłuste, szarożółte łuski i strupki. Wykazują one tendencje do zlewania się w twardą skorupę.

Występują u niemowląt w pierwszych tygodniach życia (najczęściej między 2-8 tygodniem).

Zapobieganie powstaniu ciemieniuchy polega na myciu główki delikatnym mydłem oraz

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: