Zaglada Czwartej Floty.pdf

WIESŁAW FUGLEWICZ

ZAGŁADA CZWARTEJ FLOTY

Okładkę projektował GRZEGORZ NIEWCZAS

Redaktor

WANDA WŁOSZCZAK

Redaktor techniczny GRAŻYNA WOŹNIAK

ISBN 8'3-11-06685-x

WMON 1989

CZARNE KRZYŻE NAD WOŁGĄ

Generał pułkownik Wolfram Freiherr von Richthofen, dowódca 4 Floty Powietrznej, jak

zwykle lakonicznie rozpoczął naradę swego sztabu.

- Panowie! - powiedział. - Sytuacja zaczyna być krytyczna. Tylko przedsięwzięcie

nadzwyczajnych środków może jej zapobiec. Doszliśmy już do Tereku, walczymy o

Kotielnikowo i Kałacz, ale nieprzyjaciel wszędzie stawia zaciekły opór, pozostawiając

zniszczone szlaki komunikacyjne. Zaczyna brakować materiałów pędnych i bomb, wojska

naziemne skarżą się na niedostatek broni przeciwpancernej.. Odległość od baz zaopatrzenia

zwiększa się nieustannie, a co za tym idzie, Rosjanie pod Stalingradem systematycznie

zyskują na czasie. Słucham waszych propozycji.

Niektórzy z wyższych oficerów Luftwaffe, siedzący w sali konferencyjnej Mariom polskiego

domu kultury, spojrzeli po sobie z niedowierzaniem. Jak to? Przecież teraz, w pierwszych

dniach sierpnia 1942 roku, sytuacja na tym odcinku frontu układa się

zdecydowanie na niekorzyść Rosjan.Ich armie dowodzone przez marszałka Timoszenkę

cofają się na wschód. To prawda, że stawiają zażarty opór zarówno tutaj, nad Wołgą, jak i na

Kaukazie już od pierwszych dni letniej ofensywy, t.j od 28 czerwca, ale rosyjskie lotnictwo

dysponuje tylko nieznaczną liczbą nowoczesnych samolotów myśliwskich i szturmowych.

Ale wysoki, z lekka siwiejący mężczyzna w mundurze lotniczym potrafi wyciągnąć

strategiczne wnioski z dotychczasowych walk nad rosyjską ziemią. Richthofen ma za sobą

krótką służbę w kawalerii i siłach powietrznych kajzerowskich Niemiec, sztabową pracę w

odradzającej się już w parę lat po traktacie wersalskim Luftwaffe, szefostwo, a potem

dowództwo w niesławnej pamięci legionie "Condor". Po Hiszpanii major Richthofen

obejmuje dowództwo VIII korpusu lotniczego", wchodzącego w skład 2 Luftflotte

Kesselringa, a doświadczenia wyniesione z walk nad Półwyspem Pirenejskim dyskontuje

wysyłając swe Stukasy nad Warszawę i zatłoczone tłumami uciekinierów polskie szosy.

Potem kampania we Francji, niezbyt udane ataki Junkersów na stacje radarowe południowych

wybrzeży Anglii, śmiercionośne wyprawy bombowców nurkujących pod jego dowództwem

na pszeniczne pola Ukrainy.

Teraz Ju-87 o charakterystycznym załamaniu płatów coraz częściej pojawiają się nad

rozciągniętym wzdłuż prawego brzegu Wołgi niegdysiejszym Carycynem. Za nimi suną nad

Stalingrad objuczone

bombami ju-88 i Heinkle z pułków "Adler", "Totenkopf", "Blitz" i "Edelweiss"...

Ale jednocześnie generał Richthofen zdaje sobie sprawę, że początkowe sukcesy - w ciągu

niespełna miesiąca Rosjanie musieli cofnąć się o blisko 400 kilometrów na wschód -

zaczynają być z wolna wyhamowywane, a pierwotny plan okrążenia wojsk Frontu

Stalingradzkiego w 'łuku Donu i zdobycia z marszu Stalingradu staje się coraz odleglejszą

wizją. Radzieckie wojska naziemne i lotnictwo od 17 lipca, od momentu kiedy rozpoczyna się

natarcie na Stalingrad, cofają się rzeczywiście. Ale nie jest to już chaotyczny i bezładny

odwrót lata 1941 roku. Teraz samoloty przelatują na lotniska wcześniej już przygotowane i

zaopatrzone, piechota i broń pancerna ewakuują się, zabierając ze sobą cały sprzęt. I choć 6

armia dowodzona przez generała von Paulusa zostaje wzmocniona ściągniętymi z Grupy

Armii "A" pięcioma dywizjami piechoty, trzema pancernymi i dwoma dywizjami

zmotoryzowanymi, osiągając w drugiej połowie lipca 1942 roku stan 270 tysięcy ludzi, ponad

3000 dział i 500 czołgów, choć w sukurs 4 Luftflotte przybywają Macci i Fiaty Regia

Aeronautica oraz węgierskie i rumuńskie Stukasy i Messerschmitty, coś w hitlerowskiej

machinie wojennej zaczyna skrzypieć. Richthofen na razie rzeczywiście nie musi martwić

się radzieckim lotnictwem. Przeciwko jego 1200 samolotom Rosjanie mogą przeciwstawić

454 maszyny bombowe, szturmowe i myśliwskie, z których niewiele ponad trzysta jest

zdolnych do działań operacyjnych! Radziecki piechur, artylerzysta czy pancerniak daje sobie

radę w walkach z żołnierzami Paulusa i czołgami Hotha, lecz jest praktycznie bezbronny

wobec Stukasów i Heinkli z czarnymi krzyżami. 26 lipca, po zażartych walkach, hitlerowcy

wdzierają się na tyły 62 armii i zagrażają jej okrążeniem. W sukurs piechocie natychmiast

rzucone zostaje lotnictwo 8 armii powietrznej generała T. Chriukina, szturmowe i bombowe

Iljuszyny, nurkujące "peszki". Te ostatnie zwłaszcza, prowadzone przez dowódcę 150 pułku

podpułkownika Iwana Połbina, zadają nacierającemu nieprzyjacielowi najcięższe straty,

niszcząc w ciągu czterodniowych walk około 90 czołgów i transporterów.

W dniu 28 lipca Kwatera Główna Naczelnego Dowództwa ogłasza podpisany przez Stalina

słynny rozkaz nr 227 jest już czas najwyższy, by skończyć z odwrotem. Ani kroku wstecz!

Musi to być teraz naszym naczelnym hasłem. Musimy za każdą cenę, do ostatniej kropli krwi,

bronić każdego domu, każdego metra radzieckiej ziemi, do ostatniego tchu!

W sytuacji kiedy obrońcy nad Donem i Wołgą mogą przeciwstawić liczebnej i jakościowej

przewadze napastnika w większości przestarzałe typy myśliwskich czy bombowych maszyn

(na wyprawy na tyłowe

pozycje hitlerowców nieraz kierowane są czterosilnikowe TB-3 pochodzące jeszcze z 1931

roku!), Stalin zwraca się do Churchilla i Roosevelta: ...jesteśmy w stanie zrezygnować z

naszych zamówień na czołgi i broń artyleryjską, gdyby Wielka Brytania i USA podjęły się

dostarczania nam 800 myśliwskich samolotów miesięcznie... Tego rodzaju pomoc

zdecydowanie polepszyłaby naszą sytuację na froncie.

Obaj szefowie walczących mocarstw odpowiadają w przeciągu kilku dni. Nie wykazują chęci

powiększenia dostaw myśliwców, natomiast deklarują gotowość wysłania na południowy

odcinek wschodniego frontu dwudziestu eskadr lotnictwa myśliwskiego, bombowego i

transportowego z brytyjsko--amerykańskimi załogami i pod własnym dowództwem. Stalin

odmawia. Korespondencja przeciąga się do pierwszych dni grudnia 1942 roku, a kończy ją

list generalissimusa do prezydenta Roosevelta:

Będę niezmiennie wdzięczny, jeśli przyśpieszy Pan dostawę samolotów, przede wszystkim

myśliwskich, lecz bez załóg. Sytuacja radzieckiego lotnictwa odznacza się tym, że ma więcej

niż dostateczną liczbę wyszkolonych pilotów, natomiast brakuje nam samolotów.

Tymczasem w głębi kraju, w Tbilisi, Kamieńsku, Nowosybirsku, ruszają już pierwsze

ewakuowane z europejskiej części Związku Radzieckiego fabryki. Już niedługo zaczną siadać

na lotniskach trzech radzieckich armii lotniczych, broniących Stalingradu,

najnowsze typy myśliwskich Ławoczkinów i Jakowewów, zmodernizowane szturmowce

Iljuszyna.

W sierpniu stoją już na Donie mosty pontonowe zmontowane przez saperów 6 armii von

Paulusa, a jednocześnie, aby poprawić sytuację zaopatrzeniową 4 Luftflotte, na osobisty

rozkaz Goeringa zostaje przydzielona jej dowódcy 8 grupa transportowa - 200 ju-52 i setka

He-111, przystosowana do przewozu ładunków. Zaczyna działać pierwszy w bitwie

stalingradzkiej most powietrzny. Piechota, grenadierzy pancerni i czołgi Hotha otrzymują

amunicję, paliwo i medykamenty. Zwłaszcza na te ostatnie już wkrótce będzie istniało

ogromne zapotrzebowanie...

Generał Rohden w swej książce "Die Luftwaffe ringt urn Stalingrad", wydanej po wojnie w

Stuttgarcie, pisze: Bez tego mostu lotniczego nie mielibyśmy żadnych szans przekroczenia

Donu w dniu 21 sierpnia 1942 roku i podjęcia natarcia na Stalingrad, najważniejszy punkt

oporu w kolanie Wołgi, zagradzający nam drogę do bakińskiej nafty.

W trzeciej dekadzie sierpnia 6 armia i czołgi Hotha forsują Don i wychodząc nad Wołgę na

północ od Stalingradu rozcinają front radzieckiej obrony. Nacierających wspierają z

powietrza bombowce 4 Floty, osłaniane przez Messerschmitty BF-109F i włoskie Macchi.

Niebo nad, rzeką staje się areną walk powietrznych o nie. widzianym dotychczas natężeniu:

szturmowcy Srywkina i Gorłaczenki startują po 4-5 razy dziennie do ataków na przeprawy i

kolumny pancerne, Pietlakowy z 270 dywizji powstrzymują

nacierających na pierwsze linie radzieckiej obrony pancernych grenadierów Hotha, na dużych

wysokościach walczą z przeważającymi siłami nieprzyjaciela Migi i jaki. Kapitan Martynow

na czele piątki Migów atakuje i rozbija niemiecką wyprawę bombową i bez strat powraca na

własne lotnisko, Ławrinienkow, Aleluchin i Achmet-Chan Sułtan wpisują na swe bojowe

konta po kilka zestrzelonych w jednym starciu maszyn wroga, śliczna blondynka 21-letnia

Lidia Litwak, nieoficjalna "miss" 586 pułku myśliwskiego, już w pierwszym locie bojowym

zestrzeliwuje dwa Messerschmitty, o dwa następne uszczuplają 4 Flotę Katarzyna Budanowa

i Walerina Chomiakowa. Tymczasem na niemieckie bazy zaopatrzeniowe i lotniska w

Taganrogu, Doniecku i Rostowie dowódca 8 armii powietrznej generał o Chriukin wysyła

samoloty z wydzielonej grupy dalekiego zasięgu - bombowce lł-4 i mocno już zużyte fer-2,

kilka czterosilnikowych gigantów Pe-8 oraz przystosowane do zabierania bomb transportowe

PS-84, które były improwizowaną dla frontowych potrzeb adaptacją budowanych na licencji

samolotów pasażerskich Douglas DC-3. Wchodzący w skład rezerwy Naczelnego

Dowództwa 103 pułk tych maszyn bazuje na stepowym lotnisku obok jeziora El-ton.

Ściągnięte ż linii lotniczych samoloty, tutaj, w polowej bazie, w błyskawicznym tempie

zostały przebudowane na bombowce - wyposażono je w podskrzydłowe zaczepy i wieżyczki

strzelców pokładowych. W szczytowym okresie walk o Don, wobec

zagrożenia ze strony bombowców Luftwaffe, samoloty i personel 103 pułku zostają

przebazowane na polowe lądowisko o kilkanaście kilometrów dalej w głąb stepu, a na

dawnym aerodromie powstaje "zwariowane lotnisko" - fałszywa baza ze światłami lądowania

i reflektorami, makietami bombowych Iłów z często gęsto jeżdżącym ciężarowym Zisem, na

burtach którego błyszczą samolotowe światła pozycyjne. Z powietrza fałszywe lotnisko

wygląda na tyle wiarygodnie, że nie tylko sypią się na nie niemieckie bomby, ale kilkakrotnie

lądują tu radzieckie samoloty...

Intensywność nocnych lotów bojowych stale wzrasta. Nic więc dziwnego, że załogi

patrolujących Junkersów wkrótce wykrywają nowe lotnisko 103 pułku. Pod koniec miesiąca

następuje pierwszy nocny nalot, który nie powoduje większych szkód - wszystkie bombowce

są w akcji nad lotniskiem w Doniecku i węzłami kolejowymi Surowikino i Kotielnikowski.

W powietrzu zaczyna robić się coraz ciaśniej.

Najlepiej świadczy o tym historia, która przydarzyła się jednej z załóg 103 pułku. Pewnego

sierpniowego ranka mechanicy jak zwykle rozeszli się na stoiska, gdzie czekały powierzone

ich pieczy samoloty. Zacharów i Kurocznik, którzy mieli przygotować do lotów PS-84

lejtnanta Burina, podeszli do dwusilnikowej maszyny schowanej pomiędzy piaszczystymi,

przeciwodłamkowymi wałami i ze zdumieniem stwierdzili, że znajduje się tam obcy

bombowiec.

Szczerze mówiąc, nie byli pewni, czy swój, czy obcy, bowiem numeru "17" wymalowanego

na stateczniku pionowym nie mogli odnaleźć z tej prostej przyczyny, że stojący tu samolot...

nie miał statecznika kierunku. W pierwszym momencie sądzili, że przez omyłkę weszli na

inne stoisko, ale nie, porozrzucane wokół oprzyrządowanie i podstawki kół z wymalowaną

"siedemnastką" świadczyły, że są u, siebie. Ponieważ swojej maszyny nigdzie nie znaleźli,

postanowili sprawdzić rzecz całą u źródła. Pomaszerowali do namiotu, gdzie jeszcze spała

załoga bombowca nr 17, Zacharów pochylił się nad Burinem i lekko potrząsnął go za ramię.

- Co jest? Startujemy?

- Nie, towarzyszu lejtnancie, tylko nie możemy znaleźć naszego samolotu. Gdzieście

postawili "siedemnastkę?"

- Jak to gdzie ? Na zwykłe miejsce!

- Kiedy jej tam nie ma! Stoi tam jakaś maszyna bez ogona.

- No i co z tego, że bez ogona. To nasza. Urżnął nam ktoś przy lądowaniu statecznik

pionowy, a ty zaraz wydziwiasz!

- To jak wylądowaliście?

- Normalnie, na słowo honoru... A teraz idźcie do maszyny. Z tyłu, za wałem ochronnym,

leży ogon z samolotu lejtnanta Dakiniewicza. Zdemontujcie, co trzeba, a ja zaraz po śniadaniu

przyjdę do was. Teraz dajcie jeszcze krzynkę pospać...

Dowództwo 103 pułku wiedziało już o historii, jaka

przydarzyła się załodze lejtnanta Burina. Oczekiwano, jak zazwyczaj, na powracające z

nocnego zadania samoloty, po kolei odnotowując doskonale widoczne w świetle

lotniskowego reflektora numery. W pewnym momencie w jaskrawej strudze światła pojawiła

się kolejna maszyna i wówczas wszystkich zgromadzonych przy środku pasa ogarnęło

przerażenie - lądujący samolot nie tylko nie miał numeru, ale zamiast statecznika kierunku

powiewały jakieś strzępy... Mimo to siadł jak na pokazie, wytracił prędkość i pokołował na

stoisko 2 eskadry.

Po pierwszych wyjaśnieniach okazało się, że zadanie załoga wykonała bez przeszkód. Burin

doprowadził samolot do bazy i dopiero przy podejściu do lądowania poczuli wszyscy silne

uderzenie, a w chwilę potem strzelec zameldował, że z "tyłu, po prawej, widzi eksplozję i

pożar.

Natychmiast poszły pytania do dowództwa armii, do wszystkich jednostek lotniczych

biorących tej nocy udział w walkach... Okazało się, że oprócz 103 pułku nikt tej nocy nie

startował!

Sprawa była jasna: lejtnant Michał Burin przypadkowo zderzył się z nieprzyjacielskim

samolotem, prawdopodobnie "przymierzającym" się do lotniska, i zupełnie niechcący go

staranował. Znaleziono zresztą tę maszynę już po stalingradzkim zwycięstwie. Był to

dwusilnikowy rozpoznawczy ]u-88 z pułku "Blitz"...

Nadszedł 23 sierpnia 1942 roku - krytyczny dzień dla walczących w wołżańskim zakolu

obrońców. Niemiecki 14 KPanc przedarł się do rzeki i na przedmieściach Stalingradu zaczęły

się pierwsze walki uliczne. A jednocześnie już od samego rana fala za falą szły nad miasto

bombowce Richthofena, w sumie ponad sześćset samolotów. Przetykane płomieniami dymy

zaczęły wznosić się nad miastem. Płonęły drewniane domki na przedmieściach, zbiorniki

paliwa, fabryki i domy mieszkalne. Gruz z rozwalonych budynków tarasował ulice,

utrudniając dojazd ekipom ratowniczym. Pod wieczór było wiadomo, że życie straciło ponad

tysiąc mieszkańców miasta.

W zamierzeniach sztabowców 4 Floty ten drugi zmasowany nalot (pierwszego dokonano nocą

w połowie lipca) miał na celu wzniecenie paniki wśród stalingradczyków, rozbicie obrony i

"wzięcie miasta z marszu". Niemcy wiedzieli, że w tych dniach główne siły Armii Czerwonej

zmagały się jeszcze nad Donem z przewalającymi siłami nieprzyjaciela, a Stalingradu

praktycznie broniły jedna dywizja strzelecka i brygada czołgów.

W mieście samorzutnie tworzą się oddziały robotniczej milicji, którą wkrótce zasilą odwody

regularnych wojsk. Ewakuują się na wschodni brzeg Wołgi starcy, kobiety i dzieci, natomiast

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: