Temat1.
1.Co to jest nauka? J
Nauka- forma zorganizowanej działalności społecznej , stanowiąca element strukturalny kultury, obok takich form jak :język , sztuka , religia, prawo zwyczaje i obyczaje, edukacja i moralność, mity i stereotypy i ideologie organizujące świadomość społeczną. Świat epoki nowoczesnej w sposób szczególny wykreował autorytet nauki. Rozbudzając tym samym społeczne oczekiwania niemożliwe do realizacji.
Model nauki nowoczesnej oparty jest na takich założeniach został zdominowany przez orientację pozytywistyczną. Pojęcie nauki okazało się wieloznaczne m nadużywane , instrumentalnie wykorzystywane dla doraźnych celów praktycznych, szczególnie przez ideologów i polityków.
W znaczeniu potocznym naukę związano z procesem kształcenia ) nauczania – uczenia się.
2. Co to jest pseudonauka? J - rodzaj nieakceptowanego powszechnie przez środowisko naukowe zbioru twierdzeń, które aspirują do miana nauki, lecz nie spełniają jej podstawowych reguł, a w szczególności nie są oparte o metodę naukową i nie są intersubiektywnie weryfikowalne (nie mają oparcia w sprawdzalnych i możliwych do powtórzenia doświadczeniach).Pseudonauka posługuje się językiem naukowym, jednak uzasadniane nim teorie i twierdzenia naukowe nie znajdują potwierdzenia w badaniach naukowych. W skrajnej sytuacji stoją nawet w sprzeczności z teoriami sprawdzonymi naukowo.
Możliwość oddzielenia wiedzy naukowej od pseudonaukowej na bazie zasad metody naukowej jest sama w sobie sprawą kontrowersyjną, dyskutowaną ciągle przez filozofię nauki. Ze względu na to, że termin "pseudonauka" ma silnie negatywny wydźwięk, osoby, które są oceniane w ten sposób, niemal zawsze odrzucają klasyfikację oraz zasady, według których jest ona prowadzona.
Z pseudonauką często mylona jest sztuka lub niektóre rozwijające się dziedziny humanistyczne, religijne, duchowe. Stosowanie do nich metod weryfikacji matematycznej lub statystycznej będących metodami nauk ścisłych wywołuje gorące konflikty, których podłożem jest ocena tych dziedzin przez pryzmat obcej im metodologii lub próba narzucania im poglądów bazujących na filozofii scjentyzmu.
3. Co to jest paranauka? J (przed. para-, gr. pará: przy, obok, poza czymś) - dziedzina wiedzy, która w odróżnieniu od nauki nie posiada jednego wypracowanego modelu, który jest uznawany i akceptowany przez większość oraz wykładany w szkołach czy na uczelniach. Paranauki gromadzą hipotezy i teorie stojące poza oficjalnym nurtem naukowym. Mieszczą się niejako pomiędzy fantastyką naukową a czystą nauką, jednak stoją dalej od nauki niż protonauka.
Paranauki skupiają się głównie na próbach opisu tzw. zjawisk paranormalnych, które ze względu na to, że są zjawiskami rzadkimi lub mogą stanowić zaprzeczenie jakiejś obowiązującej teorii naukowej bądź praw fizyki, uważane są najczęściej za nadinterpretacje, mylne obserwacje, wyciąganie pochopnych wniosków z przeprowadzanych badań lub celowe oszustwa.
Do paranauki zalicza się zwykle wiedzę, która prowadzi badania nad zjawiskami paranormalnymi i stara się ją wytłumaczyć lub udowodnić za pomocą standardowych badań naukowych, jednak w odróżnieniu od protonauki bada zjawiska, których istnienie przeczy prawom fizyki i teoriom bazującym na tych prawach, co powoduje, że paranauki zaliczane są do pseudonauk. Z powodu tego, iż paranauka bada różne zjawiska paranormalne nie ma konkretnych typów paranauk zajmujących się danym typem zjawiska paranormalnego (wyjątek mogą stanowić kryptozoologia, czy kryptobotanika, które zajmują się badaniem zwierząt i roślin, co do których istnienia nie ma dowodów naukowych a jedynie relacje rzekomych świadków).
4. Scharakteryzuj pojęcie scjentyzmu jako filozofię naukową ( + mistyfikacja filozofii naukowej) Filozofia scjentystyczna odrzuca pytania o sens lub wartości, albo są one ukryte. Filozofia nie miała polegać na gdybaniu, lecz na prawdzie. W XIX w. rozwija się również filozofia pozytywistyczna jako filozofia nauki (scjentyzm- f. nauki). Filozofia Pozytywistyczna wyłoniła się z scjentyzmu i tworzą odrębną grupę. Podkreślają swoją odrębność wobec nauki, ale staje po stronie nauki strzegąc jej wzorca poznawczego (broni naukę przed filozofią). Głosi tezę o neutralności problemów poznawczych nauki wobec pytań filozoficznych. Pytania stawiane przez naukę i filozofię, to dwie różne dziedziny. (np. nauce nie można stawiać pytań o sens). Pozytywizm głosi tezę o końcu filozofii, ponieważ jej problemy są nierozwiązywalne. Funkcją filozofii nauki staje się analiza i porządkowanie wiedzy uzyskiwanej przez nauki szczegółowe oraz zajmuje się „poznawaniem poznawania” czyli logiką oraz metodologią procedur badawczych wyjaśniających, stosowanych przez nauki szczegółowe.Metodologia- metody i procedury badawcze. Filozofia będzie zbierała materiały naukowe i uogólniała pojęcia.
5.Scharakteryzuj pozytywizm jako filozofię nauki ( dwie tezy , rezultaty pozytywistycznego patrzenia na filozofię)
Filozofia jako system wiedzy, gdzie zakładało się jednorodność wiedzy. Takie system założył Heagel (Encyklopedia Nauk Filozoficznych). Twierdził, że filozofia powinna dostarczać spójnych i gotowych odpowiedzi.W XIX wieku pojawia się nurt scjentystyczny filozofii, która sama siebie obwieszcza nurtem nauki. Uważa się jedną z dziedzin nauki, posługuje się autorytetem nauki jako legitymizacji filozofii, stosuje naukowe procedury poznania (bardzo sztywne reguły w jaki sposób dochodzimy do wiedzy)Apologia nauki i naukowości [filozofia ślepo zapatrzona w naukę, wychwalanie (apologia) nauki].Rozcienie obiektywizmu- przekonanie co do obiektywnej prawdziwości rezultatów działalności filozoficznej (gotowe odpowiedzi).Pozytywistyczna koncepcja filozofii wiąże się ze scjentyzmem co oznacza iż, najdoskonalszą wzorcową postać wiedzy ludzkiej stanowią nauki przyrodnicze. Poglądy Karla Pearsona związane ze scjentyzmem wpłynęły na przekonania iż, wiedzę pewna mamy w naukach przyrodniczych, a matematyka ma wartość pomocniczą, funkcja nauki polega na stwierdzeniu faktów, stawia pytanie ,,jak”, ponieważ na pytanie ,,dlaczego” nie jest w stanie odpowiedzieć. Do zakresu nauk przyrodniczych należy wszystko co istnieje i stosuje prawa do jej wykonania które są zmienne i mogą być porzucone jeśli przestały się nadawać do opisu faktów. Poglądy na świat w tej koncepcji mówiły iż wszystko w gruncie rzeczy jest zrozumiałe, nawet istnienie. Wszystko na świecie ma jedną naturę, należy do jednego wszechświata i podlega wspólnym prawom.
Pozytywistyczna koncepcja filozofii została wyraźnie sformułowana w XX wieku, według niej filozofia nie stanowi odrębnej wiedzy, nie ma własnego przedmiotu i własnych metod. Jest kontynuacją nauk szczegółowych, bądź daje encyklopedyczny przegląd ich teorii.
Poglądy na świat, wiedza ludzka ma być uogólnieniem wyników nauk szczegółowych, zestawia ich wynik w pewną syntezę kierowaną jakąś ideą np. postępu czy ewolucji.
6.Scharakteryzuj filozofię życia jako paranaukową koncepcję filozofii.
· Naturalnym miejscem filozofii życia jest pozanaukowa sfera, w którą pozytywizm zepchnął całą tradycyjnie rozumianą „filozoficzność”, sferę rzeczywistego życia, ludzkiego doświadczenia, przeżywania, rozumienia
· Stanowisko filozofii życia można określić jako paranaukowe (sami-, niby-, jakby-)
· Filozofia umieszcza siebie obok nauki, budując poza jej granicami swą własną wiedzę o rzeczywistości ludzkich dążeń i działań, sensów, celów, ideałów, wartości
· Chce dopełniać naukę i z nią współistnieć jako wiedza operująca innym modelem racjonalności poznawczej, gdyż dotyczy innej przedmiotowości nie świata przyrody, lecz rzeczywistości historyczno-ludzkiej
· Z drugiej strony filozofia jest paranauką w tym sensie, że chce naukę przewyższać i zastąpić
· Relacja filozofia – nauka jest ujmowana jako kolizja, w której bezwzględną wyższość zajmuje filozofia
· Tylko filozofia jako jedyna nauka prawdziwa dociera do głębi rzeczy, którą nauki nowożytne swą działalnością przesłaniają i zafałszowują
· Programem filozofii jest wszechstronna „krytyka nauki”
filozofia życia – paranaukowa wizja filozofii – wyrasta z pozytywizmu, przyjmując jego model naukowości umieszcza się obok nauki, poza jej granicami tworząc wiedzę o rzeczywistości ludzkich dążeń i działań, sensów i celów, ideałów i wartości; 1.naukę dopełnia i współistnieje z nią jako inna wiedza operująca innym modelem poznawczym dotycząca innej rzeczywistości, 2. chce naukę przewyższyć i zastąpić; wprowadzenie do pojęcia naukowości odcienia emocjonalnego
7. Określ związek pedagogiki z filozofią
Relacje pomiędzy pedagogią i filozofią:- pedagogika jest dłuższa w refleksji filozoficznej niż jako nauka- nurt filozoficzny w pedagogice łączy się z ideą wychowania Paidei- S. Essen, Suchodolski- reprezentanci nurtu filozoficznego Pedagogiki- nurt filozoficzny wychowania w ramach pedagogiki naukowej (ogólnej)
1.Co jest istotą orientacji pozytywistycznej w pedagogice jako dyscyplinie naukowej? J
Orientacja pozytywistyczna jest więc związana z powstaniem nowej formy myślenia o edukacji – zwanego naukowym – obok już wcześniej identyfikowanego myślenia potocznego i filozoficznego o edukacji. O orientacji pozytywistycznej można mówić, nie ograniczając się do jednej dyscypliny naukowej, ponieważ orientacja ujawnia się w całym obszarze nauki. ISTOTĄ NAUKOWEJ ORIENTACJI POZYTYWISTYCZNEJ – filozoficznie i metodologicznie opisanej, wyjaśnionej i uzasadnionej- jest przesunięcie w sferze wartości związanych z ludzkim poznaniem. Istotą orientacji pozytywistycznej w pedagogice jako dyscyplinie naukowej jest więc dążenie do wytworzenia wiedzy pewnej o rzeczywistości edukacyjnej i oświatowej, przydatnej do przewidywania tego, co na pewno się zdarzy ( może się zdarzyć/ dobrze by było, aby się przydarzyło)czyli wytwarzanie takiej wiedzy , która umożliwia racjonalne , tzn. skuteczne przewidywanie i projektowanie działań , zmierzających do osiągnięcia określonych celów , które gwarantują opanowywanie wszelkiej żywiołowości i czynienie przez to świata bardziej przewidywalnym oraz uporządkowanym, tym samym bardziej racjonalnym i zrozumiałym
2. Wymień podstawowe tezy filozofii pozytywistycznej
Najważniejsze tezy dotyczą epistemologii związane są z wartościowaniem różnych typów wiedzy. Twórcy i zwolennicy orientacji pozytywistycznej najwyżej w hierarchii różnych typów wiedzy sytuują wiedzę wytwarzaną przez nauki szczegółowe posługujące się metodologię badań empirycznych, ponieważ ta wiedza – ich zdaniem – jest wiedzą najbardziej pewną.
3.Scharakteryzuj program pozytywistyczny A. Comte’a i J. S. Milla
Pedagogika pozytywistyczna – z punktu widzenia filozofii jest to dążenie do stworzenia programu naukowej filozofii i naukowego światopoglądu. Dążenie do wytwarzania wiedzy pewnej o rzeczywistości edukacyjnej i oświatowej przydatnej do przewidywania tego co na pewno się zdarzy, czyli wytwarzanie takiej wiedzy, która umożliwia skuteczne przewidywanie i projektowanie działań zmierzających do osiągnięcia określonych celów.
Pedagogika ta odnosi się do tego co dzieje się w praktyce.
Twórca pozytywizmu:
August Comte (1798-1857) – jego zdaniem ludzkość w rozwoju przeszła dwie fazy:
1. teologiczna
2. metafizyczna
po to aby wejść w trzecią fazę tzw. pozytywną.
Odwołał się do tego, że człowiek jest abstrakcją, że człowiek bez środowiska nie funkcjonowałby. Zachodzi proces interakcji między środowiskiem a otoczeniem, np. rodzina jako system jest koncepcją środowiskową, to między elementami systemu (ojciec, matka, dziecko), jeżeli dochodzi do zmiany jednego elementu prowadzi do zmiany całego systemu. (de Barbaro – teoria rodziny systemowej).
John Stuart Mill (1806-1873) – wg niego źródłem wiedzy jest doświadczenie oparte na zmysłach.
Jest to jedyna rzeczywistość do poznania.
Koncepcje pedagogiki pozytywistycznej ulegały przeobrażeniu, przechodzono od bezwarunkowego kultu poznania naukowego do dostrzegania ograniczeń w dostrzeganiu wiedzy pozytywnej i poszukiwaniu strategii obrony nauki filozoficzno-metodologicznej
4.Scharakteryzuj empiriokrytycyzm i podaj dwóch przedstawicieli
Empiriokrytycyzm – jedynym wartościowym źródłem wiedzy może być obserwacja empiryczna , a nauka jest opisem świata doświadczanego.
5.Scharakteryzuj Neopozytywizm i podaj dwóch przedstawicieli ( właściwości pozytywizmu)
1. Neopozytywizm – Moritz Schlick (1882-1936) Rudolf Canap (1891-1970) - ujęcie nauk logiczno-matematycznych jako nie empirycznych i analitycznych, sprowadzenie nauk humanistycznych do psychologii i socjologii, obu pojmowanych behawiorystycznie, likwidacja metafizyki, której zadania są pozorne a twierdzenia bezsensowne, likwidacja innych nauk filozoficznych – teorii poznania, etyki, estetyki – i pozostawienie filozofii tylko w charakterze analizy.
1. ujęcie nauk logiczno-matematycznych jako nieempirycznych i analitycznych,
2. sprowadzenie nauk humanistycznych do psychologii i socjologii, obu pojmowanych behawiorystycznie,
3. likwidacja metafizyki, której zadania są pozorne a twierdzenia bezsensowne,
4. likwidacja innych nauk filozoficznych – teorii poznania, etyki, estetyki –
5. i pozostawienie filozofii tylko w charakterze analizy języka.
Po II Wojnie Światowej ośrodkiem neopozytywizmu stała się Ameryka.
6. Charakterystyka orientacji pozytywistycznej w pedagogice
1. Przypisywanie najwyższej wartości wiedzy naukowej mającej moc sprawczą.
2. Hierarchizowanie różnych typów wiedzy
3. Metodologia badań empirycznych - Najwartościowsze są twierdzenia formułowane na podstawie badań opartych na reguła metodologii badań badań empirycznych. (Metodologia to techniki, metody, narzędzia używane we wsp. pedagogice). Metoda indywidualnych przypadków
4. Badania ilościowe i jakościowe (pogłębione) – aby stwierdzić czy dane zjawisko zachodzi trzeba przeprowadzić badania na grupie.
5. Związek twierdzeń i teorii pedagogicznych z praktyką edukacyjną i oświatą.
6. Projekty edukacyjne i oświatowe – jest to zadanie pedagogiki, powinny one być wdrożone w praktykę edukacyjną przez przystosowanych odpowiednio nauczycieli i pedagogów. Przygotowanie odmienne w zależności od rodzaju projektu i grupy docelowej.
7. Kontrola procesów edukacyjnych - Postęp w praktyce edukacyjny polega na coraz lepszym kontrolowaniu przekazów edukacyjnych.
8. Teorie psychologiczne – pedagodzy w projektowaniu pedagogii powinni wykorzystywać wyniki badań empirycznych nie tylko z własnej dziedziny, ale sięgać do teorii psychologicznych.
9. Praktyczność pedagogiki – wśród procesów edukacyjnych najbardziej należy cenić wychowanie rozumiane jako oddziałanie projektowane przez teorię wychowania różną od teorii kształcenia.
7. Zdefiniuj pedagogię i pedagogikę J
Pedagogia- zespół środków i metod wychowywania stosowanych przez nauczycieli; pojęcie pedagogii odnosi się do praktycznej << sztuki wychowania>> w odróżnieniu od pedagogiki , która jest teoretyczną i naukową refleksję dotyczącą praktyki edukacyjnej; obecnie pojęcie pedagogii odnosi się także do paradygmatu edukacyjnego , który może przybierać postać doktryny pedagogicznej , ideologii edukacyjnej bądź ukrytego programu wychowawczego. (Leksykon 2000 s. 144)
Pedagogika wg. Okonia- nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza, mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa – a przede wszystkim młodego pokolenia- w wiedzę , sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowania , systemy wartości i przekonania oraz przysposobienie do oddziaływania na własny rozwój
Pedagogia – jest to zespół środków i metod wychowania stosowanych przez nauczycieli.
Pedagogika – teoretyczna i naukowa refleksja dotycząca praktyki edukacyjnej.
Pedagogika obecnie oznacza paradygmat edukacyjny, który może przybierać postać ideologii edukacyjnej. A zatem możemy mówić o przejściu od pedagogii do pedagogiki, opisany może być jako proces unaukowienia (myślenie o edukacji).
8.Scharakteryzuj pedagogikę jako dyscyplinę Herbarta J
Herbart wpisał się w tradycję filozoficzną Kanta, ponieważ uznał rozum praktyczny , filozofię praktyczna i możliwość powstania dyscypliny nazwanej pedagogiką, której przedmiotem badań mogą być celowościowe procesy edukacyjne. Herbart dla nazwania celowościowej praktyki edukacyjnej posłużył się kategorią pojęciową „ nauczania wychowującego”. Zbudował własny system założeń filozoficznych nazwanych „ filozofią realistyczną” Bliski był ideom neohumanizmu Wilhelma won Humboldta , co znajduje szczególny wyraz w koncepcji nauczania wychowującego Herbarta jako centralnej kategorii jego pedagogiki i pedagogii. Herbart jest twórcą oryginalnego systemu filozoficzno-pedagogicznego ( pedagogii nauczania wychowującego). Kierował Katedrą Filozofii w uniwersytecie Królewieckim cenił sobie prowadzenie pedagogiki jako przedmiotu akademickiego kształcenia w zakresie filozofii.
Jego koncepcja pedagogiki jako dyscypliny naukowej zakładała , że wiedza naukowa o edukacji może być tworzona zgodnie z regułami systemu indukcyjnego, jak również zgodnie z regułami systemu dedukcyjnego. . W pierwszym systemie punktem wyjścia powinna być praktyka edukacyjna , a pedagogika powinna być traktowana jako nauka empiryczna czyli uprawiana zgodnie z regułami naturalizmu metodologicznego. W drugim systemie wiedza naukowa w pedagogice powinna przybierać postać doktryny pedagogicznej składającej się z 3 układów wzajemnie ze sobą powiązanych. 1) układ ideologiczny, 2) układ teoretyczny, 3) układ praktyczny
Pedagogika jako dyscyplina naukowa w koncepcji Herbarta – miała strukturę w której mieściły się 3 podstawowe działy pedagogiczne:
1.Pedagogika ogólna była traktowana prez Herbarta jako ta część pedagogiki, której zadaniem było wytworzenie wiedzy opisowo- wyjaśniającej. Herbart sam był twórcą podstaw filozoficzno- teoretycznych dla swojej pedagogii nauczania wychowującego. Fakt wykorzystywania przez Herbarta etyki , aby z niej wyprowadzić cele nauczania wychowującego powinno być wszczepienie „cnoty” W ramach pedagogiki ogólnej Herbart wykorzystał też dorobek psychologii do stworzenia układu teoretycznego, opisującego i wyjaśniającego proces realizacji ideałów i celów wychowania sformułowanych w układzie ideowym.
2.Dydaktyka – projekt dydaktyczny Herbarta organizowała kategoria „nauczania wychowującego” Herbart odróżniał wychowanie od nauczania. Nauczanie – proces wyposażania jednostki w aktualną wiedzę o człowieku i świecie. Wychowanie- kierowanie rozwojem całej osobowości człowieka. U podstaw koncepcji „ nauczania wychowującego” Herbarta leżało założenie , że wychowanie jest możliwe wyłącznie jako ćwiczenie umysłu realizowane w procesie celowo zorganizowanych oraz profesjonalnie planowanych i wykonywanych działań nazywanych uczeniem. Herbart opowiadał się za ideą „ wszechstronności” praktyki edukacyjnej, aby nauczanie uruchamiało różne formy aktywności dziecka oraz dostarczało okazji do poznawania różnych zakresów wiedzy o rzeczywistości. Dydaktyka w jego ujęciu była nauką normatywną. Podstawą dla koncepcji dydaktycznej Herbarta stały się 3 prace jego: O estetycznym obrazie świata jako głównej sprawie wychowania 2) Psychologia jako nauka na nowo ugruntowana na doświadczeniu metafizyce i matematyce 3) Listy o zastosowaniu psychologii do pedagogiki. Dydaktyczna realizacja pedagogiki nie może ograniczać się do przekazywania wiedzy . Treści pedagogiki , jego zdaniem powinny być demonstrowane i ćwiczone. Herbart nie tylko zorganizował kształcenie nauczycieli , ale sam prowadził lekcje w szkole eksperymentalnej.
3. Historia wychowania ( edukacja) – Pedagogika w dziełach Herbarta jawi się jako filozofia praktyczna , czyli dyscyplina naukowa integrująca dorobek filozofii i dorobek naukowy , aby przedmiotem badań uczynić rzeczywistość edukacyjną, która stała się centralnym problemem świata nowoczesnego opartego na przekonaniu o potędze ludzkiego
9.Scharakteryzuj psychologizm pedagogiczny ( umiarkowany, pedologia, porównaj herbartyzm i Nowe Wychowanie)
psychologizm pedagogiczny – najważniejszymi czynnikami sprawczymi określonych zachowań jednostek a nawet siłami uruchamiającymi rozwój wielkich procesów społecznych są zmienne osobowościowe (psychiczne cechy jednostek)
Herbartyzm (ruch herbertowski)
Pedologia- nauka o dziecku, która wyodrębniła się i rozwinęła w I poł. XX wieku. Twórcą pojęcia był amerykański uczony. O.Chrisman. Wyniki badań realizowanych przez penologów miały charakter interdyscyplinarny, obejmujący swym zakresem całość problematyki związanej z rozwojem psychicznym i fizycznym dziecka, a także zastosowanie tej wiedzy do rozwiązywania problemów kształcenia i wychowania.
· Postulat pajdocentryzmu - oparcie wychowania na naturalnych siłach tkwiących w samym wychowanku. Pedagogika wychodząca od dziecka, dziecko jest w centrum zainteresowania.
·...
ZIBI861