11.doc

I. Charakterystyka rynków i instrumentów finansowych

21

-           

ryzyka związanego z transakcją;

-            stopy procentowej bonów skarbowych (alternatywnego, pozbawionego
ryzyka instrumentu).

Dla nabywcy zaś opcja stanowi stosunkowo mało ryzykowny instrument. Na GPW w Warszawie handluje się też prawem poboru, które działa jak opcja typu cali (prawo do przyszłego zakupu akcji w ustalonym terminie i po ustalonej cenie emisyjnej), oraz warrantami, które są również instru­mentem zbliżonym do opcji. Warrant to zobowiązanie emitenta do wypłace­nia właścicielowi przysługującej mu kwoty rozliczenia.

Instrumenty terminowe- - to kontrakty realizowane w przyszłości na warunkach dziś ustalonych, ale w przeciwieństwie do opcji kontrakt termi­nowy musi być zrealizowany. Przedmiotem kontraktu mogą być towary, waluty, papiery wartościowe, instrumenty kredytowe czy indeksy giełdowe (jako syntetyczny papier wartościowy). Realizacja kontraktu dotyczy dosta­wy instrumentu bazowego (transakcja rzeczywista typu forward) lub kupna przeciwstawnego kontraktu i dokonania bilansującego rozliczenia pienięż­nego (transakcja nierzeczywista typu future).

Wyróżniamy więc kontrakty terminowe dwojakiego rodzaju:

•            typu forward - transakcje rzeczywiste, pozagieldowe, do negocjacji,
z dostawą instrumentu na dany dzień;

•            typu future - transakcje nierzeczywiste, standaryzowane, giełdowe -
rozliczane codziennie, bez dostawy instrumentu, następują jedynie rozlicze­
nia gotówkowe między uczestnikami kontraktu.

W transakcjach financial futwe handluje się standardowym kontraktem zdefiniowanym przez giełdę. Jest to gra o sumie zerowej. Osoba wystawia­jąca (sprzedająca) kontrakt terminowy ma tzw. krótką pozycję, osoba naby­wająca - długą pozycję. Jeśli aktualna wartość rynkowa instrumentu bazo­wego, będącego przedmiotem kontraktu, jest niższa niż zdefiniowana w kontrakcie, posiadacz długiej pozycji płaci różnicę posiadaczowi krótkiej pozycji (musi dopłacić różnicę między ceną aktualną a zawartą w kontrak­cie), oczywiście za pośrednictwem giełdy. I odwrotnie: jeśli aktualna war­tość instrumentu bazowego jest wyższa niż zawarta w kontrakcie, posiadacz pozycji krótkiej płaci różnicę posiadaczowi pozycji długiej (wystawiając kontrakt, zakładał niższą cenę, musi więc dopłacić różnicę). Obliczaniem różnic i doliczaniem ich codziennie do rachunków osób zawierających kon­trakt zajmuje się giełda, na której kontrakt nabyto, a proces ten nazywa się „równaniem do rynku" imarkto market) .

Jest to kontrakt wysoce spekulacyjny, gdyż otwierając pozycję, wpłaca­my jedynie niewielki depozyt określony przez biuro maklerskie {margin) -

1 Zob. szerzej K. Jajuga, T. Jąjuga, Inwestycje, PWN, Warszawa 1997.