WSTRZĄS NEUROGENNY
* Ryzyko że u chorego nieprzytomnego po urazie występuje uszkodzenie rdzenia wynosi 15-20 %
Układ krążenia w uszkodzeniu rdzenia
- w zależności od poziomu, na jakim doszło do uszkodzenia rdzenia, mamy do czynienia z następującymi objawami:
a) uszkodzenia w odcinku lędźwiowym lub dolnym odcinku piersiowym – spadki RR są zwykle niewielkie; a przypisuje się je zastojowi krwi w kończynach
b) uraz powyżej poziomu Th6 - dochodzi do przerwania komunikacji między OUN a obwodowym układem współczulnym, czyli do tzw. decentralizacji układu sympatycznego, natomiast układ przywspółczulny, zwykle nienaruszony , uzyskuje przewagę
^ im wyższy poziom uszkodzenia i im pełniejsze jest to uszkodzenie, tym większe objawy ze strony współczulnego układu nerwowego
^ w pierwszych minutach po urazie (prawdopodobnie w wyniku bezpośredniego uszkodzenia) dochodzi do gwałtownego pobudzenia układu współczulnego, wzrostu RR i tachykardii
^ w pierwszych tygodniach po urazie – widoczne są objawy sympatektomii i przewagi nerwu błędnego
c) po wysokim urazie rdzenia typowymi cechami układu krążenia są:
· obniżone RR tętnicze
· hipotensja ortostatyczna
· brak okołodobowych wahań ciśnienia tętniczego
· bradykardia
· bradykardia odruchowa, np. w odpowiedzi na odsysanie tchawicy nie obserwuje się przyspieszenia akcji serca i wzrostu RR, lecz bradykardię prowadzącą nawet do zatrzymania krążenia
· zatrzymanie akcji serca
· osłabiona odpowiedź układu krążenia na wysiłek
· osłabiony odruch z baroreceptorów
· tendencja do hiponatremii potęgująca spadki RR
^ powyższe objawy zwykle zmniejszają nasilenie w ciągu tygodni; u osób z tetraplegią obserwuje się niższe RR niż w pozostałej populacji
^ rzadziej głęboka hipotonia lub/i bradykardia utrzymują się przez wiele miesięcy
d) gdy uraz dotyczył odcinka szyjnego lub górnej części odcinka piersiowego – w ciągu dni i tygodni od urazu – może rozwinąć się zjawisko tzw. hiperrefleksji (dysrefleksji autonomicznej)
Hipotonia
- ma niekorzystny wpływ na uszkodzony rdzeń kręgowy
- początkowo stosuje się wlewy krystaloidów i koloidów
- jeżeli po przetoczeniu 1000-2000ml nie uzyskuje się zamierzonego RR, należy rozważyć leki wazoaktywne
- na skutek zaburzeń w autonomicznym układzie nerwowym u chorych po urazie rdzenia może wystąpić wzmożona przepuszczalność włośniczek płucnych i dojść do obrzęku płuc
- oprócz rozszerzenia naczyń obwodowych, do hipotonii przyczyniać się może brak stymulacji serca przez układ wspólczulny – „odnerwione” współczulnie serce nie może zareagować wyrównawczą tachykardią
- w celu zapewnienia tonusu naczyń obwodowych i działania chronotropowego, stosuje się zwykle katecholaminy działające na receptory α i β
- w niektórych ośrodkach, oprócz pomiarów OCŻ i RR tętniczego, stosowane są cewniki Swana-Ganza w hipotonii wynikającej z urazu rdzenia
- w leczeniu doraźnym stosowana jest zwykle atropina, w niektórych ośrodkach – efedryna
- jeśli chory wymaga ciągłego zwalczania bradykardii, można zastosować elektryczny stymulator serca lub ciągły wlew orcyprenaliny (zwykle kilka- kilkanaście dni)
- korzystny wpływ teofiliny na bradykardię w tej grupie chorych (ostatnie doniesienia)
- najczęściej stosowaną aminą katecholową jest dopamina, niekiedy w połączeniu z innymi lekami (chronotropowe właściwości dopaminy są korzystne w zapobieganiu /zwalczaniu bradykardii)
Autonomiczna dysrefleksja (hyperrefleksja)
- to zjawisko nadmiernej aktywności autonomicznego układu nerwowego, powodującego nagły napad bardzo wysokiego ciśnienia krwi
- problem ten dotyczy chorych z urazem rdzenia powyżej poziomu Th5
- może rozwijać się nagle i potencjalnie jest groźna dla życia
- objawy: pulsujący ból głowy/RR 200/100/ , pęcherze , nieżyt nosa, zaczerwienienie twarzy, nudności, bradukardia, czerwone zmiany na skórze i pocenie się powyżej poziomu uszkodzenia, zimna i wilgotna skóra poniżej poziomu uszkodzenia
- w przypadku braku właściwego natychmiastowego postępowania może prowadzić do udaru
- zdarza się kiedy drażniący bodziec działa poniżej poziomu uszkodzenia rdzenia kręgowego, przykładem może być przepełniony pęcherz moczowy
-u pacjentów z tetraplegią
1]porażenie mięśni międzyżebrowych
2]porażenie nerwu międzyżebrowego
3]obturacja drzewa oskrzelowego
4]upośledzone odkrztuszanie wyhdzieliny
5]zaburzenie stosunku wentylacji do perfuzji
-u pacjentów z paraplegią
2] towarzyszące uszkodzenia klatki piersiowej
1]Postępowanie zgodne z zasadami BTLS i ATLS
2]Tlenoterapia bierna lub czynna
3]Stabilizacja układu krążenia/ płynoterapia, katecholaminy
4]Metyloprednizolon /Solu-medrol/ 30 mg/kg w ciągu 15 min następnie 5,4 mg/kg/h przez 23 godz
5]Sonda żołądkowa
6]Zacewnikowanie pęcherza moczowego
7]Zaopatrzenie chirurgicznel/do 3 godz.- 70% szans na poprawę, po12 godz.- 0% szans/
8]Profilaktyka p/zakrzepowa
-
ZIBI861