Pk_ egzamin.doc

Prawo karne

1. Prawo karne materialne w szerokim rozumieniu (prawo dotyczące przestępstw i wykroczeń).

Pk (materialne) jest dziedziną prawa określającą czyny będące przestępstwami ,kary grożące za popełnienie przestępstwa, środki karne i środki zabezpieczające stosowane w związku z naruszeniem prawa karnego oraz zasady odpowiedzialności karnej.

Prawo karne w szerokim znaczeniu tego określenia obejmuje również prawo karne procesowe ( inaczej postępowanie lub procedura karna) oraz prawo karne wykonawcze.

2. Specyfika norm prawa karnego, subsydiarny charakter przepisów prawnokarnych.

Prawo karne obejmuje 3 grupy norm;

1 określają  jakie  czyny są przestępstwem(wykroczeniem)

2 na jakich zasadach oparta jest odpowiedzialność za te czyny

3 jakie kary i inne środki penalne stosuje się wobec sprawców tych czynów.

Pk ma charakter subsydiarny (pomocniczy) służy wzmacnianiu pewnych reguł chodzi szczególnie o normy moralne

3. Cele i funkcje przepisów karnych.Funkcja ochronna i gwarancyjna.

Celem pk jest zapobieganie popełnianiu przestępstw (2 drogi)

- poprzez zagrożenie karą

- poprzez stosowanie kary i innych środków penalnych wobec osób , które popełniły czyny zabronione.

Funkcje:

1 Ochronna    

  a) prewencyjna – groźba zastosowanie kary i informacji o zastosowaniu w konkretnej sprawie stwarza powściąga społeczny i kształtuje opinie społeczne co do oceny wartości dóbr, np. aborcja

   b) represyjno-resocjalizacyjna – chodzi tu o tego który naruszył prawo , zadaniem pk jest tu reakcja , która ma zapobiec popełnienia przestępstw w przyszłości.

Najważniejsza jest* resocjalizacja – sprawcy wpaja się wartości przyjęte w społeczeństwie .Resocjalizacja jest postulatem ,do którego się dąży.

* poprawa jurydyczna – ozn. Że sprawca nie popełnia przestępstw bo mu się nie opłaca /duża wykrywalność/* izolacja i eliminacja izolujemy przestępcę od społeczeństwa, eliminacja – środki eliminacyjne dawniej – obcinanie rąk kastracja, obecnie  zakaz wykonywania zawodu. Zakaz prowadzenia pojazdów.

2 Gwarancyjna – Dziś obywatel może czynić to co nie jest zabronione – jest to bardzo ważne i wyraża się w łacińskiej premii ‘’ nullum crime sine lege’’została ona określona w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Zasada ta ozn że nikt nie może być ukarany jeżeli jeżeli ten czyn wcześniej nie był opisany w kk.

4. Podstawowe zasady prawa karnego. Zasada nullum crimen, nulla poena sine lege i wynikające z niej postulaty.

Nullum crimen sine lege – nie ma przestępstwa bez ustawy.

Nullum crimen sine lege scripta – prawo karne musi być spisane i zawarte w ustawie

do sędziego/

Ncsl stricte – nie ma przestępstwa bez ustawy opisującej czyn wprost/ zakaz analogii/ do sędziego/

Ncsl praevia – nie ma przestępstwa bez ustawy wcześniejszej tzn prawo nie może działać wstecz /do sędziego i ustawodawcy/

Ncsl certa- nie ma przestępstwa bez ustawy dokładnie opisującej czyn / do ustawodawcy/

Ncsl propia – nie ma przestępstwa bez ustawy właściwej?do ustawodawcy/

Pochodne i komplementarne zasady „nullum crimen sine lege”

Nulla poena sine lege – nie ma kary bez ustawy

Nullum crimen sine culpa /wina/-  nie ma przestępstwa bez winy

Nullum crimen sine periculo sociali -  nie ma przestępstwa bez szkodliwości społecznej czynu.

5. Źródła prawa karnego.

1)Kodeks karny z 06.06 1997/ 01 .09. 1998

2) Przepisy innych dziedzin prawa/ np. prawo cywilne, rodzinne, przepisy administracyjne /pozwolenie na broń/

3) Konstytucja i umowy międzynarodowe

4) Judykatura i doktryna/orzeczenia sądów w sprawach karnych nie są w Polsce źródłem PK mają wpływ na kształt obowiązującego prawa przez jego interpretację.

6.Działy PK . Nauki penalne

Nauki penalne – rodzina nauk związana z pk

1. nauka prawa karnego – zajmuje się wykładnią obowiązujących przepisów, tworzeniem usystematyzowanego systemu pojęć i zasad tego prawa.
2. kryminologia – jest nauką o przestępczości i przestępcy(badani8e przestępczości jako zjawiska społecznego), i ich przyczyn.
3. Wiktymologia – jest nauką o ofierze przestępstwa
4. kryminalistyka – jest nauką o metodach i środkach wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców.
5. 1. Taktyka kryminalistyczne – taktyka przesłuchania czy pościgu
   2. Technika kryminalistyczna – wykorzystywanie różnych dziedzin nauki w celu odtworzenia zdarzeń
6. nauka o polityce kryminalnej – jej przedmiotem jest działalność organów państwowych w zakresie wymiaru sprawiedliwości.

6        nauki penitencjarne – zajmują się różnymi aspektami wykonywania kary         pozbawienia wolności

7. Budowa kodeksu karnego(i kodeksu wykroczeń)

8.Budowa przepisów karnych . Typy dyspozycji i sankcji .

Przepisy pk czyli normy pk dyspozycja i sankcja

Dyspozycja - /kto zabija człowieka/

Sankcja-/podlega karze/

Dyspozycje : nazwowe/ nazwa typu przestępstwa sprawca zabójstwa/

                    Opisowe / opisują na czym polega czyn zabroniony    

9 Wykładnia i analogia w pk

10 Obowiązywanie ustawy karnej w czasie (interternpolarne pk)

11Obowiązywanie ustawy karnej w w odniesieniu do czynów popełnionych na terytorium Polski i za granicą             

Notatki z innego źródła może łatwiejsze do nauczenia

·         tzw zasada terytorialności (art. 5kk) – polską ustawę karną stosuje się do czynów popełnionych na polskim terytorium lub na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba, że umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną stanowi inaczej

ü      terytorium Polski – obszar powierzchni ziemi wraz z wodami wewnętrznymi oraz morskie wody przybrzeżne, słup powietrza nad tymi obszarami i wnętrze ziemi pod nimi

ü      polski statek wodny lub powietrzny – statki (art. 115 par 15 KK – stałe platformy na szelfie kontynentalnym) i samoloty zarejestrowane w Polsce

ü      koncepcja miejsca popełnienia przestępstwa – przestępstwo popełnione jest w miejscu, gdzie sprawca działał lub zaniechał działania, albo w miejscu, gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub miał nastąpić. Wystarczy, że jedno z tych miejsc będzie w Polsce

·         moc prawna orzeczeń sądowych zagranicznych (art. 114 par 1,2 KK)

ü      nie stanowi wyrok taki przeszkody do wszczęcia postępowania karnego o ten sam czyn w Polsce, jeżeli polska ustawa karna ma zastosowanie

ü      w odniesieniu do wyroków zagranicznych nie obowiązuje zasada powagi rzeczy osądzonej (res iudicata), zgodnie z którą nie można nikogo skazywać powtórnie za ten sam czyn

ü      sąd polski zalicza w poczet wymierzonej przez siebie kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą oraz wykonaną tam karę

ü      wyjątki art. 143 par. 2 KK – powtórne osądzenie nie jest możliwe, gdy Polska w inny sposób wyczerpała swoje prawi do ukarania sprawcy – gdy w danej sprawie ekstradowała sprawcę, przekazała za granicę ściganie lub gdy przejęła wyrok zagraniczny do wykonania w Polsce; jeżeli wyrok został wydany przez międzynarodowy trybunał karny, działający na podstawie wiążącego Polskę prawa międzynarodowego

ü      art. 144 par. 1 nie może być stosowany do orzeczeń zapadłych w państwach UE oraz w Islandii i Norwegii

·         zasada narodowości podmiotowej

ü      art. 109 KK – zasada narodowości podmiotowej (zasada obywatelstwa)

ü      obywatel polski odpowiada za wszelkie czyny popełnione za granicą, które są przestępstwami według prawa polskiego oraz według prawa obowiązującego w miejscu popełnienia – wymagana jest podwójna przestępność czynu

ü      podwójna przestępność czynu nie jest wymagana gdy polski funkcjonariusz publiczny pełniąc służbę za granicą, popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji; gdy przestępstwo popełniono w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej

·         zasada narodowości przedmiotowej ograniczona (względna)

ü      art. 110 par. 1

ü      czyny popełnione przez cudzoziemców za granicą podlegają ustawie karnej polskiej w zasadzie wtedy, gdy są skierowane przeciwko interesom RP, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej, polskiej jednostki organizacyjnej bez osobowości prawnej lub przestępstwem o charakterze terrorystycznym

ü      spełniony musi być warunek podwójnej przestępności

ü      wyjątki jak wyżej

·         zasada narodowości przedmiotowej nieograniczona (bezwzględna)

ü      art. 112

ü      zastosowanie polskiej ustawy karnej bez względu na obywatelstwo sprawcy i bez ograniczenia warunkiem podwójnej przestępności

ü      przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu RP

ü      przestępstwo przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym

ü      przestępstwo przeciw polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym

ü      przestępstwo fałszywych zeznań złożonych wobec urzędnika polskiego

ü      przestępstwo, z którego została osiągnięta korzyść majątkowa na terytorium RP

·         zasada odpowiedzialności zastępczej

ü      gdy cudzoziemiec popełnia przestępstwo za granicą według prawa miejscowego i polskiego, nieobjęte zasadą narodowości przedmiotowej, które jest zagrożone w polskiej ustawie karnej karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności

ü      stosuje się ustawę polską, pod warunkiem, że sprawca przebywa na terytorium RP i Polska nie chce go wydać (pierwszeństwo ma ekstradycja)

·         zasada represji wszechświatowej

ü      art. 113

ü      stosowanie polskiej ustawy karnej wobec cudzoziemców i obywateli polskich w razie popełnienia przestępstwa ściganego na mocy zobowiązania wynikającego z umów międzynarodowych

ü      np. ludobójstwo; zbrodnie wojenne; porywanie samolotów

ü      bezwzględny obowiązek ścigania jest jedynie jeżeli sprawcy nie postanowiono wydać

12 Formalna i materialna definicja przestępstwa .

Formalna def przestępstwa- definiując przestępstwo ogranicza się do wskazania, że chodzi o czyn zabroniony przez ustawę karną.

Element materialny w konstrukcji przestępstwa /społeczna szkodliwość czynu/ uznanie społecznej szkodliwości za element definicji przestępstwa, a więc wymagania by konkretny czyn nie tylko wypełniał znamiona przestępstwa lecz również wykazywał pewne cechy, które były powodem uznania takich czynów za przestępstwo przez ustawę – jest charakterystyczne dla tzw materialnych definicji przestępstw

13. Trójszczeblowa i wieloelementowa struktura przestępstwa.

Trójszczeblowa – klasyczna

1 czyn człowieka opisany /stypizowany / w ustawie

2 czyn bezprawny

3 czyn zawiniony

W naszym kk 5 elementowa struktura

14.Ustawowe znamiona przestępstwa.

- gwarancyjna             

15.Bezprawność i karalność czynu.

–        bezprawność  karną wyraża zabronienie czynu pod groźbą kary, ale kary grożącej, a nie kary wykonanej czy orzeczonej; ważne też, że jest to bezprawność oceniana na tle całego systemu prawa, gdyż inne przepisy karne, a nawet przepisy innych gałęzi prawa mogą dozwalać, albo wręcz nakazywać dokonywanie takich czynów.

–        typowe sytuacje wyłączenia odpowiedzialności karnej z powodu braku bezprawności to kontratypy.

–        przestępstwa nieumyślne → wykluczają prawny charakter działania; są przestępstwami z nieostrożności.

16 Społeczna szkodliwość czynu (karygodność) i jej stopniowanie

VI) Społeczna szkodliwość.

Pojęcie to pełni różne role:

1.      jako wskazówka dla ustawodawcy przy stanowieniu nowych lub rezygnacji z istniejących typów przestępstw. Zakładamy, więc że typy zachowań opisane w ustawie powodują naruszenie lub zagrożenie określonego dobra prawnego.

2.      społeczna szkodliwość konkretnego czynu może być znikoma, a wtedy czyn nie jest przestępstwem. Stopień społecznej szkodliwości bada się tylko w sytuacjach wyjątkowych, gdy powstaje wątpliwość.

Uznanie społecznej szkodliwości jako element definicji przestępstwa jest charakterystyczne dla tzw. materialnych definicji przestępstwa – wskazanie w definicji na cechy, które ...