Wprowadzenie do pracy socjalnej
1. Skutki globalizacji dla zmian w kształtowaniu się instytucji pomocy społecznej
- Oddzielenie instytucji nabywających od dostarczających usługi socjalne co umożliwia przejęcie dostarczania tych usług przez firmy międzynarodowe
- Uelastycznienie wzorów pracy co wpływa na organizację pracy socjalnej i na charakterystykę zbiorowości klientów
- Polityka społeczna oparta jest na założeniu niskich podatków i ograniczeń budżetu publicznego co redukuje środki przeznaczone na usługi socjalne, co może być związane z brakiem akceptacji dla takiej polityki
- Fundusze dla grup wspomagających pomoc socjalną, mogą być przeznaczane na edukację i szkolenia zawodowe, element pozyskiwania inwestorów poszerzających ofertę dobrze płatnej pracy
- Intensyfikuje się wymianę teorii, modeli praktyki i wyników badań pomiędzy różnymi społecznościami pracowników socjalnych,
- Globalizacji przypisuje się urynkowienie pomocy społecznej,
- Zjawiska ekonomiczne, polityczne, w których marginalizowane są problemy socjalne i ekonomiczne,
- Teoria pracy socjalnej i społecznej postrzega globalizację jako nieukształtowany proces naruszający dotychczasowe układy socjalne i ekonomiczne prowadzące do istniejących rozwiązań społecznych.
- Welfare state- kryzys pomocy w państwach,
2. Globalizacja a kształcenie pracowników socjalnych
3. Praca socjalna a ubóstwo- metody pracy i zapobiegania
Ubóstwo- zależy od czasu, miejsca, kultury. Podział ubóstwa:
- Bezwzględne- zaburzenia elementów warunków życia , ogranicza się do zaspokojenia podstawowych potrzeb i zachowania zdrowia,
- Względne- odnosi się do standardów życia występującego w społeczeństwie.
- Kategorie ludzi biednych: bezrobocie, osoby pracujące w niepełnym wymiarze pracy, najniższa krajowa, rodziny wielodzietne, ludzie chorzy i niepełnosprawni, ludzie starzy, dzieci i kobiety, samotni rodzice. Typy grup społecznych: rolnicy, pracownicy użytkujący gospodarstwa rolne, renciści.
W Polsce określa się ubóstwo wg kilku wskaźników:
- Minimum socjalne -koszty dóbr i usług, aby rodzina określonego typu mogła zaspokoić potrzeby biologiczne, kulturalne i społeczne na poziomie uznanych za niezbędny,
- Minimum egzystencji- uwzględnia tylko te potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie a konsumpcja niższa od poziomu wyznaczonego ta granicą prowadzi w dłuższym czasie do biologicznego wyniszczenia.
Państwo posiada wpływ na poprawę doli obywateli:
- Interwencje publiczne dają zatrudnienie bezrobotnym,
- Reforma rolna umożliwia rodzinie rolnika znalezienia pracy we własnym warsztacie,
- Budownictwo z funduszów publicznych zapewnia właściwe warunki mieszkaniowe,
- Podatki dochodowe, które w większości są pokrywane przez obywateli posiadających wyższe dochody na kosztowne wydatki, na cele ogólne,
- Dzięki zdobyciu kapitału możliwe stało się przeprowadzenie wielu reform społecznych- ubezpieczenia pracowników, zasiłki w okresie bezrobocia, budownictwo mieszkaniowe, rozbudowa służby zdrowia, szkolnictwa itd.
- W dziedzinie oświaty podnosi poziom kultury oraz otwarcie kart życiowych poprzez szansy na ukończenie szkoły średniej i wyższej dla młodzieży, dzięki stypendiom oraz ulgom w opłatach, wcześniej zarezerwowanej dla dzieci rodziców bogatych i wpływowych,
- Również przymus dla pracodawców: obligatoryjne stosowanie w fabrykach urządzeń ochronnych przy czynnych maszynach , celem zmniejszenia liczby nieszczęśliwych wypadków,
- Za niedostosowanie się przez inspektora dostosowania odpowiednich osłon jest kara grzywny, przymusowe zamknięcie fabryki.
4. Pomoc społeczna wobec bezdomnych
Według GUS (dane z 2003r. po spisie powszechnym) :
- Ok.14 tysięcy zarejestrowano osób w miejscach dla bezdomnych
- Przeszło 2 tysiące w domach dla samotnych matek
- 11,5 tysiąca osób zarejestrowano w innych pomieszczeniach
Świadczyć to może o dużym zasięgu tego problemu w Polsce.
Przyczyny bezdomności wg Moczuka:
- Wynikających z sytuacji społeczno- ekonomicznej kraju, w tym wzrost bezrobocia, postępujące likwidacje hoteli robotniczych, brak miejsc w szpitalach, zakładach opiekuńczych, domach pomocy społecznej, brak opieki nad wychowankami domów dziecka po ukończeniu 18 lat, brak ośrodków dla nosicieli wirusa HIV
- Wynikające z sytuacji prawnej- możliwość wyeksmitowania lokatora do nikąd za zaległości w opłatach czynszowych
- Wynikające z przyczyn związanych z patologiami- alkoholizm, przestępczość, odrzucenie lub brak opieki ze strony najbliższych, rozwód lub trwały rozpad więzi formalnych lub nieformalnych, prostytucja kobiet, przemoc w rodzinie
- Wynikających z przyczyn natury socjopsychologicznej- świadomy wybór innego sposoby życia, odrzucenie obowiązującego systemu wartości
- Wynikających z przyczyn osobowościowych- poczucie niższości, osamotnienia, wstydu, przekonanie o złej naturze świata i ludzi
- Przyczyny leżące po stronie samych bezdomnych- żle przygotowanie do samodzielnego życia, brak możliwości samodzielnego mieszkania, niemożność mieszkania z najbliższymi po rozwodach/ wyjściach z więzienia, poddawanie się przedmiotowemu traktowaniu przez pracodawców, brak możliwości zatrudnienia się za godziwą płacę, traktowanie współmałżonka jako własności, rozwody, niełożenie na rodzinę, alkoholizm, narkomania.
Powody bezdomności wg materiałów rządowych:
- Rozpad rodziny, eksmisja, powrót z zakładu karnego bez możliwości zamieszkania,
- Uzależnienia, likwidacja hoteli pracowniczych, opuszczenie domu dziecka, powrót ze szpitala psychiatrycznego.
Klasyfikacja bezdomności:
a. Ze względu na podłoże bezdomności: - z wyboru, - z konieczności,
b. Na podstawie sytuacji faktycznej i stosunku do niej: -senso stricte(rzeczywista, jawna), - sensu largo(utajona, społeczna)
Europejska typologia bezdomności wykluczenia:
a. Bez dachu nad głową- mieszkanie w miejscach publicznych. Noclegowanie i/lub miejsca publiczne w ciągu dnia.
b. Bez miejsca zamieszkania- -schroniska/ zakwaterowania tymczasowe, - schronienie dla kobiet, - zakwaterowanie dla uchodźców i emigrantów, - opuszczający instytucje, - specjalistyczne zakwaterowanie wspierane.
c. Niezabezpieczone zakwaterowanie- - bez umowy najmu, - z nakazem eksmisji, - zagrożenie przemocą,
d. Nieodpowiednie zakwaterowanie- konstrukcje tymczasowe, - mieszkania substandardowe, - skrajne przeludnienie.
Etapy przechodzenia w stan bezdomności:
- Załamanie planu życiowego i rozpad rodziny,
- Ubóstwo,
- Różne wymiary stawania się bezdomnym(kulturowy, egzystencjalny, psychologiczne, etyczno- moralne),
- Przystosowanie do bezdomności,
- Bezdomność właściwa utrwalona
Procedury degradacji dotyczące m.in. bezdomnych:
- Proszenie,
- Ekskluzja instytucyjno- prawna,
- Spowiedź,
- Spektakl
Stygmaty pracowników socjalnych w stosunku do bezdomnych:
- Stygmat „sztuki podejrzeń”,
- Stygmat „teatru”,
- Stygmat „rynku”,
- Stygmat „choroby”,
5. Kompetencje pracowników socjalnych jako zawodu typu profesja społeczna
Profesja społeczna- obejmuje całą grupę zawodów społecznych, które są uprawnione przez osoby przygotowane do podejmowania działania społecznego. Grupami jakami zajmują się profesje społeczne:
- Dzieci- młodzież
- Osoby bezrobotne w wieku produkcyjnym
- Kobiety- mężczyźni
- Osoby z problemami (nałogi, patologie)
- Osoby starsze
Profesje nie dotyczą tylko pracowników socjalnych, ale również pedagogów, psychologów, policjantów, straży miejskiej, kuratorów, asystentów osoby niepełnosprawnej, opiekunów w domu pomocy społecznej.
Podejmują oni następujące działania:
- Opieka i pomoc
- Wychowanie
- Edukacja i animacja.
Jest to praca na rzecz człowieka.
Profesje społeczne w Europie:
- Pedagog społeczny, pedagog specjalny,
- Pracownik socjalny, pracownik/ wychowawca młodzieżowy,
- Opiekun społeczny,
- Animator pracy społeczno- kulturowej.
Kompetencje- Określenie uświadomionej przez człowieka, jako osiąganej w ciągu życia poprzez wyuczenie oraz świadomym i wyuczanym, satysfakcjonującym choć niezwykłym poziomem sprawności warunkującym efektywne zachowanie się w jakiejś dziedzinie.
Wyróżnia 3 rodzaje kompetencji:
- Poznawcze- poziom wiedzy i umiejętności, jak również czy umiemy tą wiedze i umiejętności wykorzystać w życiu i pracy
- Komunikacyjne- sposób manifestowania komunikatu, adresat informacji to potencjalny i rzeczywisty odbiorca, cel któremu służy komunikowanie- dobre przekazy komunikatu
- Organizatorskie- modyfikacje w ramach roli, poszerzenie zakresu lub/i zasięgu profesjonalnego działania, podejmowanie nowych ról w obrębie prowadzonej pracy socjalnej tworzenie nowej rzeczywistości społecznej.
6. Atrybuty profesji społecznych w kontekście zawodu pracownika socjalnego:
- Zbiór wiedzy i umiejętności zdobytych w toku kształcenia
- Kwalifikacje osobiste, obejmujące charakter, postawy oraz zintegrowane wiadomości i umiejętności
- Normy postępowania oparte na życzliwości, empatii, honorze i etyce zawodowej
- Uznanie statusu zawodowego jako postawę dobrej reputacji
7....
ZIBI861