Wiktor Gabrusiewicz, Aldona Kamela-Sowińska, Helene Poetsche - Rachunkowosc zarzadcza.doc

Wiktor Gabrusiewicz, Aldona Kamela - Sowińska, Helena Poetschke:
Rachunkowość zarządcza,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998
==================================================
Cytuję wybrane fragmenty. Strona w budowie. Kursywą lub inną czcionką, innym kolorem i inicjałami „Z.U.” lub pseudonimem „Anonimus”, oznaczyłem uwagi własne.
Anonimus
==================================================
Spis treści (Trochę skróciłem. W książce 6 stron. Z.U.)
Wstęp ....... 11
Część pierwsza
Wprowadzenie do rachunkowości zarządczej
1. Istota rachunkowości zarządczej jej rola w procesie kierowania przedsiębiorstwem
1.1. Gospodarka rynkowa a przedsiębiorstwo ....... 15
1.2. Rachunkowość w procesie transformacji gospodarki ....... 20
1.3. Rachunkowość zarządcza, jej istota i rola w zarządzaniu przedsiębiorstwem ......... 23
1.4. Rachunkowość zarządcza a rachunkowość finansowa ........ 30
1.5. Rachunkowość zarządcza a rachunek kosztów ......... 34
Pytania sprawdzające ......... 38
2. Koszty jako element procesu decyzyjnego ........ 39
2.1. Koszty w systemie kryteriów wyboru decyzji ........ 39
2.2. Istota kosztów i ich zakres ........ 42
2.3. Koszty własne a kategorie pokrewne ....... 46
2.4. Koszty a efektywność przedsiębiorstwa ......... 48
Pytania sprawdzające ........ 50
3. Klasyfikacja kosztów na potrzeby zarządzania ........ 51
3.1. Kryteria klasyfikacji kosztów ........ 51
3.2. Klasyfikacja kosztów do wyceny zapasów i pomiaru zysku ........ 52
3.3. Klasyfikacja kosztów do celów decyzyjnych ....... 60
3.4. Klasyfikacja kosztów do celów kontroli ...... 73
Pytania sprawdzające ...... 74
Zadania do rozwiązania ......... 74
4. Systemy rachunku kosztów ........ 77
4.1. Istota i zadania rachunku kosztów ....... 77
4.2. Klasyfikacja systemu rachunku kosztów ........ 78
4.3. Rachunek kosztów pełnych ........ 79
4.4. Rachunek kosztów zmiennych ....... 81
4.5. Wpływ systemu rachunku kosztów na wynik finansowy ....... 89
Pytania sprawdzające ....... 89
Zadania do rozwiązania ...... 90
Część druga
Ewidencja i rozliczenie kosztów
5. Ewidencja kosztów ......... 93
6. Rozliczenia międzyokresowe kosztów ......... 104
7. Rozliczenia kosztów produkcji pomocniczej ......... 113
Część trzecia
Kalkulacja kosztów
8. Kalkulacyjny rachunek kosztów ......... 129
9. Kalkulacja podziałowa ........ 139
10. Kalkulacja doliczeniowa ........ 156
11. Szczególne metody kalkulacji ........ 178
Część czwarta
Rachunek kosztów planowanych
12. Budżetowanie jako narzędzie zarządzania ........ 205
13. Koszty normatywne (standardowe) jako podstawowy obszar budżetowania ......... 205
14. Analiza odchyleń ........ 223
15. Ewidencja obszarów działalności objętych budżetowaniem ....... 239
Część piąta
Rachunek kosztów jakości
16. Jakość i zarządzanie jakością ......... 253
17. Koszty jakości i rachunek kosztów jakości ......... 272
18. Pomiar i ewidencja kosztów jakości ........ 289
Część szósta
Rachunkowość zarządcza w decyzjach krótkookresowych
19. Wykorzystanie analizy progu rentowności w zarządzaniu bieżącym ......... 301
20. Decyzje cenowe w przedsiębiorstwie ......... 317
Część siódma
Rachunkowość zarządcza w decyzjach długookresowych
21. Istota i klasyfikacja ryzyka w rachunkowości zarządczej ......... 333
22. Szacowanie zmiennych koniecznych do oceny efektywności decyzji długookresowych ......... 344
23. Instrumenty oceny efektywności decyzji długookresowych ........ 352
Część ósma
Wykorzystanie rachunkowości zarządczej na potrzeby controllingu
24. Pojęcie i funkcje controllingu ......... 371

Bibliografia ......... 387
------------------------------------------------------------------------------------------
Wstęp - str. 11

Gospodarka rynkowa w zasadniczy sposób zmieniła istotę przedsiębiorstw i warunki ich funkcjonowania. Przedsiębiorstwa stały się podmiotami w pełni samodzielnymi. Wraz z tymi pozytywnymi zmianami pogorszeniu uległy jednak warunki działania przedsiębiorstw, co poważnie skomplikowało proces zarządzania.
     Zmiany, jakie zaszły w polskiej gospodarce w związku z jej przejściem od gospodarki planowanej centralnie do gospodarki rynkowej, wywarły także poważny wpływ na charakter i funkcję rachunkowości. W złożonych warunkach zarządzania sama rachunkowość finansowa stała się niewystarczająca dla przedsiębiorstw, ponieważ jest ona w głównej mierze nastawiona na ewidencjonowanie zaszłości gospodarczych. Na potrzeby zarządzania przedsiębiorstwem w gospodarce rynkowej konieczna jest nowa rachunkowość, zwana rachunkowością zarządczą lub rachunkowością menedżerską. Jej głównym zadaniem jest efektywne wspomaganie procesu zarządzania przedsiębiorstwem. Istotne bowiem staje się nie tylko zarządzanie bieżące, ale także trafny wybór decyzji rozwojowych przedsiębiorstwa, dlatego rachunkowość zarządcza jest nastawiona na kształtowanie jego pomyślnej przyszłości.
     Mimo, że książka jest obszerna, nie pretenduje do całościowego i wyczerpującego przedstawienia wszystkich zagadnień rachunkowości zarządczej. Osoby zainteresowane tą problematyką będą mogły poszerzyć i pogłębić swoje wiadomości z tej dziedziny na podstawie bibliografii.
     Duże znaczenie teoretyczne rachunkowości zarządczej i jej przydatność w praktycznym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa sprawiły, iż stała się ona ważnym przedmiotem nauczania akademickiego. Celem niniejszej pracy jest ułatwienie studentom opanowania istoty i zadań rachunkowości zarządczej. Praca ma charakter podręcznika, który może być wykorzystany zarówno na studiach stacjonarnych, jak i zaocznych, w szerokim zakresie mogą z niego korzystać także praktycy.
Autorzy
-------------------------------------------------------------------------------------------
Część pierwsza
Wprowadzenie do rachunkowości zarządczej

1 Istota rachunkowości zarządczej i jej rola w procesie kierowania przedsiębiorstwem - str. 15

     1.1. Gospodarka rynkowa a przedsiębiorstwo - str. 15

Chcąc wyjaśnić istotę rachunkowości zarządczej i ukazać jej znaczenie w procesie kierowania współczesnym przedsiębiorstwem, należy wyjść od zidentyfikowania najważniejszych zmian, jakie nastąpiły w polskiej gospodarce w związku z przejściem od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej. Chodzi nam przede wszystkim o podkreślenie tylko tych zmian, które odnoszą się bezpośrednio do przedsiębiorstwa i systemu jego rachunkowości. Zmiany te bowiem ukształtowały nową jakość przedsiębiorstwa. Wykształciły też nową klasę rachunkowości. Jest nią rachunkowość zarządcza, niekiedy określana również mianem rachunkowości menedżerskiej1.   
     Cechą charakterystyczną gospodarki rynkowej jest jej ukierunkowanie na efektywność mikroekonomiczną. Gospodarka planowa, jak wiadomo, preferowała makroekonomiczne kryteria efektywnego gospodarowania. Efektywność gospodarki planowej zależała w głównej mierze od trafności rozstrzygnięć globalnych na centralnych szczeblach zarządzania. W tej sytuacji mniej istotna była efektywność w skali cząstkowej. Efektywność gospodarki rynkowej natomiast jest oparta na całkowicie odmiennym podejściu, czyli na efektywności pojedynczych podmiotów gospodarczych.
   (...)

Uwagi: Przytoczyłem i podkreśliłem te banalne w istocie rzeczy sformułowania aby zaproponować zastanowienie się, jak to jest : niemal wszyscy deklarują, jak ważna jest rachunkowość (księgowość) w gospodarce rynkowej, a jednocześnie tak opornie idzie jej przystosowanie do wewnętrznych pełnych potrzeb przedsiębiorstwa, a tak łatwo w dostosowaniu się do „fiskusa” ? Czyżby podatki były wielokrotnie ważniejsze od pełnej efektywności gospodarczej, czy też stare przyzwyczajenia i umiejętności...? Z.U.

     1.2. Rachunkowość w procesie transformacji gospodarki - str. 20

Zmiany, jakie zaszły w gospodarce w związku z przejściem do gospodarki rynkowej, wywarły istotny wpływ także na znaczenie rachunkowości w przedsiębiorstwie oraz na jej kształt i charakter. Trzeba stwierdzić, iż wpływ tych zmian jest korzystny. Oznacza on bowiem, iż ranga rachunkowości w przedsiębiorstwie funkcjonującym w realiach gospodarki rynkowej jest nieporównywalnie większa  od roli, jaką spełniała rachunkowość w gospodarce planowanej centralnie. 
     Rola rachunkowości w gospodarce rynkowej wzrosła przede wszystkim z tego względu, iż stała się przedsiębiorstwu potrzebna. Służy jego globalnym interesom. Należy stwierdzić, iż w procesie transformacji najbardziej na znaczeniu zyskały funkcje marketingowe oraz finansów i rachunkowości.
     O rosnącym znaczeniu rachunkowości w przedsiębiorstwie można mówić dopiero wtedy, kiedy wyjaśnimy, jakim potrzebom przedsiębiorstwa służy rachunkowość. Syntetycznie rzecz ujmując, należy stwierdzić, iż rachunkowość służy trzem głównym potrzebom przedsiębiorstwa, a mianowicie:
•  ewidencji operacji gospodarczych,
•  wykorzystaniu danych do analizy i oceny działalności przedsiębiorstwa,
•  potrzebom zarządzania.
     Podstawową funkcją rachunkowości jest poprawna ewidencja operacji gospodarczych. Zachodzące w przedsiębiorstwie procesy gospodarcze muszą być poprawnie zaewidencjonowane, tak aby właściciel przedsiębiorstwa wiedział, jakimi dysponuje zasobami, ile ma środków pieniężnych w określonym momencie, jakie płatności czekają przedsiębiorstwo w najbliższym czasie.
     Kiedy mówimy o ewidencji operacji gospodarczych, musimy odróżnić ewidencję księgową od rachunkowości. Pojęcie rachunkowości jest znacznie szersze od ewidencji księgowej. Ewidencja księgowa, jak słusznie podkreśliła A. Jarugowa, jest elementem proceduralnym rachunkowości7. (7 A. Jarugowa, Wprowadzenie do rachunkowości zarządczej, w: A. Jarugowa, I. Sobańska, L. Kopczyńska, A. Szychta, E. Walińska, Rachunkowość dla menedżerów, Rafib, Łódź 1994, s.7). Jest to niewątpliwie element ważny, ale do tego nie można sprowadzać rachunkowości. O wadze tego elementu świadczy chociażby fakt, iż księgowi starają się zaprojektować takie rozwiązania ewidencyjne, dziś już powszechnie wspomagane komputerem, które najlepiej służyłyby potrzebom przedsiębiorstwa. Istotne jest, aby informacje wynikające z ewidencji odzwierciedlały prawdziwy i rzetelny obraz sytuacji, w jakiej się przedsiębiorstwo znajduje, oraz żeby były szybko sporządzane. Dopiero wówczas mogą być przydatne do analizy i oceny działalności przedsiębiorstwa oraz podejmowania decyzji. Chodzi tu głównie o ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa, jego rentowności, płynności, sprawności działania i zdolności obsługi zadłużenia.
     Szerokie włączenie rachunkowości w proces zarządzania przedsiębiorstwem stało się podstawą wyodrębnienia dwóch rodzajów rachunkowości, tj.:
•  rachunkowości finansowej,
•  rachunkowości zarządczej.

     Rachunkowość finansowa służy głównie celom zewnętrznym. Dostarcza informacji ujętych w sprawozdaniach zewnętrznych, tj. w bilansie, rachunku zysków i strat oraz sprawozdaniu z przepływu środków pieniężnych.
     Należy podkreślić, iż rachunkowość - realizując cel zewnętrzny - stoi także na straży interesów państwa. Główny księgowy jest nie tylko pracownikiem przedsiębiorstwa, ale także pełni funkcje powiernika dobra ogólnego. Kierując się ustalonymi przepisami prawa, ma on obowiązek czuwania nad wysokością dochodu państwa z działalności gospodarczej prowadzonej w przedsiębiorstwach bez względu na formę ich własności.
     Rachunkowość zarządcza służy z kolei celom wewnętrznym przedsiębiorstwa. Dostarcza w odbiorcom w przedsiębiorstwie danych do podejmowania decyzji bieżących i rozwojowych. Jest więc ważnym elementem procesu zarządzania przedsiębiorstwem. Ranga tego elementu systematycznie wzrasta, ponieważ przedsiębiorstwo działa w coraz trudniejszych warunkach zewnętrznych, w których powinno być zarządzane sprawniej i efektywniej.
     Należy wskazać na jeszcze jeden ważny aspekt znaczenia rachunkowości w gospodarce rynkowej. Jest on związany ze standaryzacją rozwiązań rachunkowości w skali międzynarodowej.
     Rozpoczęty proces integracji Polski z Unią Europejską wymaga także dostosowania naszej rachunkowości do norm obowiązujących w Unii. W ten sposób ujednolicona rachunkowość staje się międzynarodowym językiem biznesu, którym posługuje się współczesny świat gospodarczy. Zaletą tego języka jest wyrażanie go w normach powszechnie znanych i zweryfikowanych, ale i to, że wykorzystuje sobie tylko właściwe zasady, koncepcje i standardy. Jest to więc język profesjonalny, po części hermetyczny, ale ułatwiający wzajemne porozumiewanie się przedsiębiorstwa z szerokim otoczeniem. Dzięki standardom wyniki uzyskiwane przez przedsiębiorstwa poszczególnych krajów są obliczane według tych samych zasad, co pozwala poprawnie interpretować ich wielkości i dokonywać właściwej oceny przedsiębiorstw.
     Reasumując przedstawione wyżej rozważania, należy stwierdzić, iż gospodarka rynkowa dowartościowuje rachunkowość przedsiębiorstwa i jednocześnie tworzy nową rachunkowość zarządczą oraz rachunkowość o szerokim zasięgu międzynarodowym. Dowartościowanie rachunkowości wypływa z dwóch przeciwstawnych zasad, tj. preferowania mikroekonomicznych kryteriów oceny efektywności gospodarowania w gospodarce rynkowej oraz rozszerzania i ujednolicania sprawdzonych rozwiązań rachunkowości w skali międzynarodowej.

     1.3 Rachunkowość zarządcza jej istota i rola w zarządzaniu przedsiębiorstwem - str. 23

Szeroko ujmując, można powiedzieć, że cała rachunkowość jest rachunkowością zarządczą, ponieważ wszystkie informacje, jakie są przez nią emitowane, służą zarządzaniu przedsiębiorstwem. Jednak takie szerokie ujęcie rachunkowości nie może być użyteczne w złożonych warunkach zarządzania. Należy więc dokonać ściślejszego przyporządkowania tej części rachunkowości, która służy wprost potrzebom zarządzania i jest nazywana rachunkowością zarządczą, oraz tej części, która nie jest bezpośrednio wprzęgnięta w proces zarządzania przedsiębiorstwem i została określona mianem rachunkowości finansowej.
     Istnieje wiele definicji rachunkowości zarządczej. Kierując się aktualnym ustaleniami Międzynarodowej Federacji Rachunkowości (IFAC) oraz literaturą w tej dziedzinie, możemy przyjąć, że: rachunkowość zarządcza jest systemem gromadzenia, agregacji, klasyfikacji, analizy i prezentowania informacji finansowych i niefinansowych wspomagających kierownictwo przedsiębiorstwa w podejmowaniu decyzji i kontroli ich realizacji11.
11 A. Jarugowa, Wprowadzenie do rachunkowości...
     Podstawowym celem rachunkowości zarządczej jest więc systematyczne dostarczanie kierownictwu przedsiębiorstwa informacji ułatwiających podejmowanie optymalnych decyzji w danych warunkach. Istotą rachunkowości zarządczej jest to, iż ma ona charakter rachunkowości wewnętrznej. A zatem w dużym stopniu jest zindywidualizowana i dostosowana do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa, co znaczy, że tyle jest form rachunkowości zarządczej, ile przedsiębiorstw.*
* Praktycznie, w przedsiębiorstwach bardzo podobnych, różnice mogą być niewielkie, szczególnie wtedy, gdy korzystano z pomocy tego samego konsultanta. Z.U.
I tym, różni się ona od rachunkowości finansowej, która ma charakter uniwersalny i - jak już stwierdziliśmy - jest nastawiona na zaspakajanie potrzeb informacyjnych odbiorców zewnętrznych.*

* Uniwersalizm skutkuje tym, że można dużo się dowiedzieć nie znając konkretnej branży i jej analityki , ale jednocześnie, nie znając konkretnej branży i jej analityki, można z uniwersalnej informacji łatwo dowiedzieć się źle. Gospodarka centralnie planowana była tego dobitnym przykładem. Uniwersalne informacje dla odbiorców zewnętrznych są wystarczające zazwyczaj tylko wtedy, gdy tym odbiorcom specjalnie nie zależy na poznaniu pełnej prawdy, albo gdy nie mają możliwości takiego poznania. Proponuję zapoznać się z moją stroną „Konkretyzacja”. Możliwe, iż rozwinę ją jeszcze w kierunku „uniwersalnych prawd współczesności”. Z.U.

     Treścią informacji zarządczej są informacje i zarządzanie. Wartość informacji zależy od tego, jaki będzie miała wpływ na podjęte decyzje i jakie rezultaty uzyska przedsiębiorstwo z ich realizacji. Informacje są emitowane zarówno przez rachunkowość finansową, jak i zarządczą. Różnica między tymi informacjami sprowadza się do sposobu ich wykorzystywania. Sposób wykorzystywania informacji generowanych przez rachunkowość finansową nie jest bliżej znany. Każdy odbiorca tych informacji wykorzystuje je w sposób tylko sobie właściwy. Natomiast informacje dostarczone przez rachunkowość zarządczą służą bezpośrednio odbiorcy informacji.

     Jak już stwierdziliśmy wyżej, informacje służą procesowi zarządzania przedsiębiorstwem. Należy przypomnieć, iż proces zarządzania obejmuje cztery podstawowe funkcje : planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie.
     Informacje rachunkowości zarządczej są wykorzystywane przez kierownictwo przedsiębiorstwa we wszystkich funkcjach zarządzania, z tym że przede wszystkim służą one planowaniu i kontroli.*

* Dodał bym, że powinny służyć także, a może nawet przede wszystkim, analityce, informacji i organizacji zarządzania. Z planowaniem, szczególnie sformalizowanym i kontrolą, szczególnie „następną” - po fakcie, łatwo o nieporozumienia i popełnianie „błędów przeszłości”. Z.U.

     Planowanie jest jedną z najtrudniejszych funkcji zarządzania. Sprowadza się ono do projektowania przyszłej działalności przedsiębiorstwa. Mówiąc inaczej, jest to ustalanie, co przedsiębiorstwo chce osiągnąć i za pomocą jakich środków.
     W gospodarce rynkowej treść, metody, jak i samo planowanie w przedsiębiorstwie nabrały zgoła odmiennego znaczenia w stosunku do planowania występującego w gospodarce zarządzanej centralnie. Planowanie stało się zindywidualizowaną sprawą każdego przedsiębiorstwa. Ile jest przedsiębiorstw, tyle jest samodzielnych podmiotów planowania. W związku z tym planowanie stało się innowacyjne, twórcze i bardziej utylitarne.*

     * Wg mojego rozeznania - dość zresztą niekompletnego: możliwe, iż zanadto uogólniam - przedsiębiorstwa przeważnie w ogóle zaniechały pełnego sformalizowanego planowania na potrzeby własne, planując „inaczej”, poprzez normalne organizowanie bieżącej i przyszłej działalności.
Główne wyjątki: formalne plany na potrzeby zewnętrzne, budżetowanie w rachunkowości zarządczej.
     Zaniechały z prozaicznej przyczyny: aby planowanie faktycznie stało się innowacyjne, twórcze i bardziej utylitarne, a przede wszystkim pożyteczne, po prostu potrzebni są zupełnie innego typu planiści: wszechstronni, pracujący w zespołach interdyscyplinarnych, innowacyjni i twórczy.
     Takich planistów - dla kilku, kilkunastu firm - chciałem przygotować w „schyłkowym okresie socjalizmu” i na początku kapitalizmu w Polsce. Sprawa jednak okazała się „beznadziejna” z przyczyn nie tylko zależnych od planistów. Okazało się, że jak oddolnie kto trzeba został przekonany, to „odgórnie" na szczeblu „przygotowujących” nie ma chętnych do przygotowania praktycznego. Są tylko chętni do przygotowania „ogólnoteoretycznego”. I tak „sprawa się rypła" z przyczyn zasadniczych: gdyby umiano tak dobrze pracować, jak pięknie można o pracy mówić, to już dawno byłby „raj na ziemi”.
     Jak jest obecnie z planowaniem w ogóle? Sformalizowane planowanie przeżywa kryzys chyba na całym świecie! Trochę wygląda na to, że sugerując się „brudną wodą” – „wylano dziecko wraz z kąpielą”. Wg mnie, planowanie w rękach tych, którzy umieją się nim posługiwać, nadal jest pożyteczne pod warunkiem, że jest mniej sformalizowane a bardziej mądre. Na kilku stronach, w uwagach do prezentowanej literatury, trochę ten temat bardziej konkretnie markuję. Być może, szerzej go rozwinę w podejściu branżowym. Z.U.

Obecnie przedsiębiorstwa:
- nie planują dla samego planowania,
- planują cele a nie procedury,
- planują przyszłość, a nie teraźniejszość,
- planują potrzeby rynku, a nie podział zasobów,
- planują strategicznie14.

     W zależności od stopnia inwencji twórczej poszczególnych przedsiębiorstw można wyróżnić trzy rodzaje planowania:

• planowanie kontynuujące,
• planowanie optymalizujące,
• planowanie przekształcające.

     Poszczególne rodzaje planowania wymagają odmiennych informacji, ale zawsze jest konieczne znalezienie odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania, a mianowicie:

• co przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć w danym czasie,
• co trzeba zrobić, aby to osiągnąć.

Nawet najlepszy plan nie rozwiąże wszystkich zarządzania przedsiębiorstwem, stąd kolejną funkcją zarządzania jest organizowanie. Organizowanie to zespól działań, czynności i środków niezbędnych do wykonania ustalonych w planie zadań oraz ich grupowanie  i powiązanie w taki sposób, aby powstała spójna całość. 
     Na funkcję organizowania należy spojrzeć w dwóch ujęciach

•  w ujęciu poziomym, jako ciąg czynności od zaopatrzenia do sprzedaży,
•  w ujęciu pionowym, jako podział zadań przedsiębiorstwa na jednorodne grupy i tworzenie struktury organizacyjnej do ich realizacji.  

Kolejną funkcją jest motywowanie. Jeśli wiemy już, co ma przedsiębiorstwo robić i za pomocą jakich środków, to należy zdawać sobie sprawę z tego, iż o efektywności działalności przedsiębiorstwa decydują w ostatecznym rezultacie postawa i zaangażowanie wszystkich pracowników. To pracownicy, jak słusznie twierdzi P.F. Drucker, wyróżniają firmę z otoczenia, a nie budynki i budowle (P.F. Drucker, Skuteczne zarządzanie, PWN, Warszawa 1976, s.32). Dzięki pracownikom w tych samych warunkach jedne przedsiębiorstwa osiągają zysk, a inne ponoszą stratę.
     Postawy i zaangażowanie poszczególnych pracowników są zróżnicowane. Zadaniem kierownictwa przedsiębiorstwa jest rozpoznanie tych postaw i zastosowanie adekwatnych do nich metod oddziaływania.  

     Ostatnią funkcją zarządzania jest kontrolowanie... (...)
     Procesy kontroli obejmują więc:
•  ciągłe obserwowanie tego, co się dzieje w przedsiębiorstwie, i porównywanie faktycznych wyników z wynikami planowanymi,
•  ustalanie odchyleń faktycznych rezultatów działalności przedsiębiorstwa od wielkości planowanych i określanie przyczyn ich powstawania,
•  rozpoznawanie nowych, zarówno korzystnych, jak i niekorzystnych, warunków działania przedsiębiorstwa,
•  dostarczanie danych do podejmowania decyzji korygujących.

     Głównym celem rachunkowości zarządczej jest wspomaganie procesu podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie. (...)
    Ogólnie należy stwierdzić, iż rachunkowość zarządcza spełnia ważne funkcje w procesie decyzyjnym. Można je nazwać funkcjami informacyjnymi, analitycznymi i kontrolnymi. Funkcje te i rola procesu decyzyjnego w przedsiębiorstwie stały się z pewnością impulsem nie tylko do wyodrębnienia rachunkowości zarządczej, ale do stałego wzrostu jej znaczenia w działalności przedsiębiorstwa.

1.4. Rachunkowość zarządcza a rachunkowość finansowa - str. 30

Chcąc zrozumieć istotę rachunkowości zarządczej i jej rolę w zarządzaniu przedsiębiorstwem, należy wskazać jej główne atrybuty w kontekście rachunkowości finansowej. Rachunkowość zarządcza wyrosła bowiem z tego samego pnia, co rachunkowość finansowa. Obie zatem mają wiele cech wspólnych, dlatego porównania są uzasadnione.
     Celem rachunkowości finansowej jest gromadzenie i przetwarzanie informacji o działalności przedsiębiorstwa oraz prezentacja tych informacji w formie:

• bilansu,
• rachunku zysków i strat,
•  sprawozdania z przepływu środków pieniężnych.

     Treść i forma tych sprawozdań podlegają regulacjom prawnym. W Polsce od 1995 r. reguluje je ustawa o rachunkowości.17*
(* Istotne zmiany od stycznia 2002 r. - poz. 75 - 79 i 83 prezentowanej literatury. Z.U.).
     Konieczność zachowania jednolitej formy sprawozdań finansowych wynika stąd, że informacje w nich zawarte powinny prezentować prawdziwy, rzetelny i sprawdzalny obraz rezultatów działalności przedsiębiorstwa oraz jego sytuacji majątkowej i finansowej. Informacje te, jak już podkreślano, są przeznaczone głównie dla odbiorców zewnętrznych i nie mogą ich wprowadzać w błąd przy podejmowaniu decyzji.
...