Młodociani.doc

Podstawowe akty prawne związane

z zatrudnianiem młodocianych

• USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. KODEKS PRACY (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zmianami )

• ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac  (Dz. U. z dnia 14 września 2004 r.)

• ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. (Dz. U. z dnia 30 maja 1996 r.)

• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 5 grudnia 2002 r.w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum. (Dz. U. z dnia 17 grudnia 2002 r.)

Formy zatrudnienia młodocianych

• Zatrudnienie w innym celu niż przygotowanie zawodowe
• Zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego

Zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego

• Przygotowanie zawodowe młodocianych może prowadzić:

1)              pracodawca,

2)              osoba prowadząca zakład pracy w imieniu pracodawcy,

3)              osoba zatrudniona u pracodawcy

            pod warunkiem posiadania kwalifikacji wymaganych od instruktorów 

            praktycznej nauki zawodu.

• Młodocianym jest osoba która ukończyła 16 lat, a nie ukończyła 18 lat

• Młodociany może być zatrudniony jeżeli ukończył co najmniej gimnazjum i przedstawi świadectwo lekarskie, że praca nie zagraża jego zdrowiu.

    post. Sn z 1972.05.15 III CRN 83/72 OSNC 1973/2/30

     Nieważna jest umowa o pracę zawarta z młodocianym do lat 16. Jednakże w zakresie

     uprawnień pracowniczych powinien on być traktowany tak jak pracownik skutecznie

     zatrudniony.

Zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego osób, które nie ukończyły 16 roku życia lub nie ukończyły gimnazjum

• Z osobą niemającą 16 lat, która ukończyła gimnazjum, może być zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.

• Z osobą niemającą 16 lat, która nie ukończyła gimnazjum, może być zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

• Zawarcie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z osobami, o których mowa wyżej jest dopuszczalne w razie:

1. wyrażenia na to zgody przez przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tej osoby;
2. przedstawienia zaświadczenia lekarza, uprawnionego do przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, stwierdzającego, że praca danego rodzaju nie zagraża zdrowiu tej osoby;
3. przedstawienia pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
4. dodatkowo dla osoby, która nie ukończyła gimnazjum  wymagane jest uzyskanie zezwolenia dyrektora gimnazjum, w którego obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą

Zawarcie umowy

• Przy zawieraniu umów z pracownikami młodocianymi stosuje się zasady obwiązujące w   stosunku do umów zawieranych na czas nieokrelśony. Jedynie  pracodawca zatrudniający  w celu nauki zawodu większą liczbę młodocianych, niż wynika to z jego potrzeb, może zawierać z młodocianymi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego na czas określony, jednak nie krótszy niż okres kształcenia .

• Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego powinna określać:

1.      rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),

2.      czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,

3.      sposób dokształcania teoretycznego,

4.      wysokość wynagrodzenia.

       O zawarciu umowy,  pracodawca zawiadamia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego, a w przypadku pracodawcy będącego rzemieślnikiem - również izbę rzemieślniczą właściwą ze względu na siedzibę rzemieślnika.

• 1986.07.15 uchwała SN III PZP 40/86 OSNC 1987/5-6/80

Zobowiązanie się młodocianego w umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego do zwrotu kosztów kształcenia w razie zawinionego przez niego nieukończenia szkoły uzasadnia roszczenie zakładu pracy o zwrot tych kosztów.

Rozwiązanie umowy

• Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko w razie:

1.      niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych,

2.      ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,

3.      reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego,

4.      stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.

• W razie konieczności wypowiedzenia młodocianemu umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu, pracodawca zawiadamia przedstawiciela ustawowego młodocianego lub jego opiekuna oraz szkołę, jeżeli młodociany dokształca się w szkole, a także izbę rzemieślniczą, jeżeli pracodawcą jest rzemieślnik, w celu umożliwienia młodocianemu kontynuowania nauki zawodu w dotychczasowym lub pokrewnym zawodzie.

• Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia na zasadach określonych w art. 52,53 i 55 Kodeksu pracy 

Ochrona zdrowia młodocianych

Podstawowe obowiązki pracodawcy :

• przed dopuszczeniem do pracy skierować młodocianego na wstępne badania lekarskie 

• w przypadku przeniesienia na stanowisko pracy, na którym występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe skierować młodocianego na wstępne badania lekarskie

• jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

• przed dopuszczeniem do pracy przeprowadzić szkolenie wstępne ogólne i na stanowisku pracy z dziedziny bhp 

• przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.

• ustalić wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym
• ustalić wykaz prac dozwolonych pracownikom młodocianym w celu przygotowania zawodowego

Czas pracy młodocianych

• czas pracy młodocianego do 16 roku życia nie może przekraczać 6 godzin na dobę

• czas pracy młodocianego powyżej 16 roku życia nie może przekraczać 8 godzin na dobę

• obowiązuje bezwzględny zakaz zatrudniania młodocianych w godzinach nadliczbowych

• młodocianych nie można zatrudniać w porze nocnej ( pora nocna dla młodocianych nie ukończyli  którzy 16 roku życia przypada pomiędzy 20 00 , a 6 00 w pozostałych przypadkach pomiędzy 22 00 , a 6 00

• dobowa przerwa młodocianych obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin

• w każdym tygodniu młodociany ma prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

• do czasu pracy młodocianych wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.

Urlop wypoczynkowy

• młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.

• z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

• młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.

• pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nie przekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Prace wzbronione młodocianym

Wykaz prac wzbronionych ustala pracodawca 

Wykaz prac wzbronionych młodocianym i stanowisk pracy, na których są wykonywane te prace, zamieszcza się w widocznym miejscu, w każdej komórce organizacyjnej, w której są zatrudniani młodociani.

• prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym

• wymuszoną pozycją ciała

• zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu

• prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych

• prace stwarzające zagrożenia wypadkowe

Prace dozwolone młodocianym w celu przygotowania zawodowego

• Wykaz tych prac zamieszcza się w widocznym miejscu, w każdej komórce organizacyjnej, w której są zatrudniani młodociani.

• W ustalania wykazu uczestniczy lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad młodocianymi.

• Przy pracach tych zatrudniać można młodocianych którzy ukończyli  16 lat i tylko  jeżeli jest to niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego.

• Praca ta nie może mieć charakteru pracy stałej, lecz ma ograniczać się do zaznajamiania młodocianych z czynnościami podstawowymi, niezbędnymi do odbycia przygotowania zawodowego.

• Pracodawca zatrudniający pracowników młodocianych przy tych pracach, obowiązany jest :

1.      zapewnić nadzór nauczycieli, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu nad wykonywaniem pracy przez młodocianych

2.      informowć młodocianych o możliwych zagrożeniach i o wszelkich podjętych działaniach dotyczących ich zdrowia;

3.      organizuje przerwy w pracy młodocianych dla ich odpoczynku w pomieszczeniach odizolowanych od czynników szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych.

• Dopuszczenie młodocianych do prac dozwolonych może nastąpić na podstawie oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą, dokonanej przed rozpoczęciem pracy przez młodocianych lub w razie istotnej zmiany warunków wykonywania pracy. Podczas oceny ryzyka uwzględnia się w szczególności:

1. ocenę wyposażenia oraz organizacji miejsc pracy i stanowisk pracy młodocianych
2. organizację procesów pracy oraz ich powiązanie
3. charakter, stopień i okres narażenia na czynniki fizyczne, biologiczne i chemiczne
4. formę, zakres i sposób korzystania z wyposażenia miejsc pracy, w tym z maszyn, narzędzi i sprzętu
5. zakres i poziom szkolenia oraz instrukcji udzielanych młodocianym.

   Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe

• młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.

• praca lekka nie może  nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

• wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym.

• pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed rozpoczęciem przez niego pracy.

• tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin.

• wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin.

• przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Odpowiedzialność

Art..281 pkt. 5 Kodeksu pracy

• Kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu narusza przepisy o zatrudnianiu młodocianych podlega karze grzywny