zarzadzanie_produkcja.doc

ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ

dr inż. Marian Molasy

konsultacje: B4, 4.23

                            wtorek 13-15

                            czwartek 13-15

Zaliczenie: kolokwium pisemne: 5 pytań otwartych (pytanie – odpowiedź)

Terminy: na ostatnich zajęciach

Literatura:

1.       I. Duplik „Inżynieria zarządzania. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych” cz. I

2.       D. Waters „Zarządzanie operacyjne. Towary i usługi”

3.       M. Brzeziński „Organizacja i sterowanie produkcją. Projektowanie systemów produkcyjnych i procesów sterowania produkcją”

4.       Muhlemann, Oakland, Lockeyr „Zarządzanie, produkcja i usługi”

Cechy organizacji:

1.       są celowo wyodrębnione,

2.       składają się z części,

3.       części te są ze sobą powiązane,

4.       jedną z tych części jest człowiek,

5.       wszystkie te części współprzyczyniają się do realizacji celu, zadań.

Organizacja produkcyjna – z punktu widzenia organizacji jest to system produkcyjny.

Definicja: organizacja produkcyjna - celowo wyodrębniony zbiór elementów wraz z powiązaniami między nimi. Nie każdy system jest organizacją.

Układ produkcyjny – mniej skomplikowany, bardziej prosty system:

1.       poziom struktury organizacyjnej, na której występuje element,

2.       jedność czasu, miejsca, akcji.

Znaczenie:

- atrybutowe,

- czynnościowe,

- rzeczowe (strukturalne, infrastrukturalne).

Zasady współdziałania organizacji z otoczeniem:

I.  Zasada maksymalnego efektu

Zasoby tak należy wykorzystywać, by osiągnąć maksymalny efekt i wykorzystanie.

II.                     Zasada minimalnych nakładów

Należy tak organizować pracę, wykorzystywać zasoby i organizować produkcję, by minimalnie zużywać zasoby.

Główną zasadą jest zasada minimalnych nakładów, pod warunkiem, że minima częściowe nie powodują negatywnych efektów na poziomie całej organizacji.

Zasada maksymalnych efektów jest stosowana tylko na niektórych poziomach organizacji.

Zasad tych nie można łączyć. Można je łączyć tylko, jeśli zasoby rozpatrujemy dynamicznie.

Mówimy o celach i zadaniach w organizacji.

Różnicą między celem a zadaniem: cel jest zdefiniowany samodzielnie, natomiast gdy cel jest narzucony staje się zadaniem.

W każdej organizacji produkcyjnej można wyróżnić przynajmniej 3 obszary:

1. Obszar działalności podstawowej – zbiór komórek organizacyjnych, które są bezpośrednio związane z realizacją procesu produkcyjnego podstawowego

Zarządzanie produkcją: komórki przygotowania produkcji, komórki produkcyjne, komórki związane z systemem jakości.

Komórka przygotowania produkcji (KPP):

- przygotowanie techniczne (przygotowanie technologiczne, przygotowanie konstrukcyjne),

- przygotowanie organizacyjne

Komórki produkcyjne (KP)

- systemy produkcyjne stopnia 0, 1, 2 (stanowiska pracy).

Komórki systemów jakości (KSJ)

2.    Obszar obsługi działalności podstawowej – zbiór tych wszystkich komórek organizacyjnych, które wspomagają swoimi działaniami obszar działalności podstawowej, są niezbędne do tego, by obszar działalności podstawowej funkcjonował bez zakłóceń. W ramach tego obszaru realizowane są procesy:

- produkcyjne pomocnicze,

- usługowe,

- czasem uboczne.

Procesy należące do tego obszaru: narzędziowe, transportowe, magazynowe, energetyczne.

Charakter decyzji zarządzania produkcją jest zróżnicowany w zależności od zakresu funkcjonalnego (planowanie, organizacja, kierowanie i kontrolowanie), poziomu zarządzania (strategiczny i operacyjny) oraz rodzaju decyzji (ilości i jakość). Decyzje zarządzania produkcją, podejmowane w trakcie realizacji 4 podstawowych funkcji zarządzania, pozostają w komplementarnym stosunku do pierwotnych (rzeczowych) funkcji przedsiębiorstwa: zaopatrzenia, produkcji i zbytu.

Model systemu produkcyjnego w gospodarce rynkowej

Istota i funkcje zarządzania produkcją

Produkcja, oprócz marketingu i finansów jest jedną z trzech podstawowych dziedzin zarządzania przedsiębiorstwem. W swej istocie stanowi proces, w którym zasoby kapitałowe, rzeczowe i osobowe (nakłady) są łączone w procesie transformacji lub konwersji dla wytwarzania produktów (efekty), obejmujących wyrobi i/lub usługi.

Zarządzanie produkcją – proces podejmowania decyzji w zakresie nabywania i efektywnego wykorzystania zasobów produkcyjnych, celem wytworzenia pożądanych produktów.

Cele zarządzania produkcji

- muszą wynikać z celu funkcjonowania całego przedsiębiorstwa.

Cele przedsiębiorstwa:

I.        Wymiar ekonomiczny:

1)       Osiągnąć i utrzymać dobrą kondycję finansową w kategorii

-         zysk netto

-         zwrot nakładów

-         płynność płatnicza

2)       Zwiększyć zysk zwiększając sprzedaż

3)       Zwiększyć zysk zwiększając rentowność

II.      Wymiar rzeczowy:

1)       Dostosować odbierane produkty

-         właściwe (rodzaj, ilość, jakość)

-         we właściwym czasie

-         po akceptowalnej cenie

2)       Zwiększyć udział w rynku.

3)       Poprawić poziom obsługi klienta.

4)       Poprawić produktywność.

3.       Obszar zarządzania (system zarządzania) – zbiór komórek, stanowisk, osób, które realizują funkcje zarządzania.

Proces produkcyjny podstawowy – proces, który uzasadnia istnienie organizacji, dla niego organizacja została powołana. Przynosi on równocześnie główny ekwiwalent przychodów tej organizacji.

Proces produkcyjny pomocniczy – nie są podstawowe, ale są niezbędne, by proces produkcyjny podstawowy przebiegał prawidłowo, bez zakłóceń.

Procesy produkcyjne usług – ich wyniki działań są niezbędne do procesu produkcji podstawowej.

Procesy uboczne – związane pod względem techniczno-ekonomicznym z procesem podstawowym, stanowią efekt działalności dodatkowej organizacji.

Obszary: pierwszy i drugi, mogą na siebie zachodzić.

Obszar zarządzania – elementy tego obszaru funkcjonują w tych dwóch pierwszych obszarach, nakładają się na nie.

Obszar działalności podstawowej determinuje działanie całej organizacji.

Podstawowymi miernikami działalności produkcyjnej jest jej rentowność (warunek tworzenia wartości dodanej i zysku) pozostająca w bezpośredniej relacji z produktywnością systemu wytwarzania.

Produktywność=wartość_efektów/wartość_nakładów

„Pętla” zarządzania produkcją

Planowanie – ustalenie celów oraz zadań i sposobów ich efektywnego realizowania

Organizowanie – łączenie zasobów kapitałowych, rzeczowych, osobowych dla potrzeb realizacji planowanych zadań.

Kierowanie – przekształcanie planów w rzeczywistość (przydzielanie zadań, ich koordynacja i motywowanie)

Kontrola – ocena wykonania zadań i (w miarę potrzeby) podejmowanie działań kontrolnych

W2

Wykres przebiegu procesu wg normy IDEFO

Podstawowe typy procesów w biznesie

- procesy podstawowe

- procesy pomocnicze

- procesy zarządzania

Procesy te występują we wzajemnym związku:

Graficzny obraz organizacji ma zwykle kształt trójkąta – większość pracowników pracuje u podstawy z hierarchią organizacyjną pnącą się w stronę wierzchołka reprezentującego głównego dyrektora firmy. W istocie organizacja składa się z wielu mniejszych organizacji uporządkowanych w zespoły specjalistów, zwanych też funkcjami, z których każda ma swoją hierarchię zarządzającą.

System tradycyjny zarządzania koncentruje się na hierarchii zorientowanej funkcjonalnie:

TRP (technika realizacji procesu) kładzie nacisk na proces, który przebiega wzdłuż hierarchii zorientowanej funkcjonalnie, aby ostatecznie dotrzeć do klienta.

Struktura funkcji à struktura procesowa

Proces produkcyjny – uporządkowany ciąg działań, w wyniku którego konsument (użytkownik) otrzymuje produkty, którymi są wyroby lub usługi.

Proces technologiczny –część procesu produkcyjnego podstawowego, w ramach którego następuje zmiana kształtów, właściwości fizjochemicznych, wyglądu zewnętrznego przetworzonego materiału lub trwała zmiana wzajemnego położenia poszczególnych części wchodzących w skład produkowanego wyrobu, czyli montaż podzespołów i wyrobów.

Proces technologiczny nie obejmuje operacji początkowych, operacji magazynowania w czasie procesu ani transportu.

Operacja technologiczna – zespół czynności, czyli część określonego procesu produkcyjnego, realizowana na jednym stanowisku przez jednego wykonawcę indywidualnego lub grupowego, przy jednym przedmiocie lub zespole przedmiotów wykonywanych jednocześnie bez przerw na jakąkolwiek inna pracę.

Operacja jest podstawową, elementarną jednostką procesu produkcyjnego. W większości gałęzi przemysłu operacje nie ulegają dalszemu podziałowi. Natomiast z punktu widzenia analizy procesu pracy, operacja może być podzielona na zabiegi, czynności, ruchy robocze.

Rodzaje procesów produkcyjnych:

1)       wg obiektu odniesienia:

-         proces produkcyjny wyrobu,

-         proces produkcyjny komórki produkcyjnej,

2)       wg złożoności:

-         proces produkcyjny prosty (przebiega sekwencyjny – jedna po drugiej operacja),

-         proces produkcyjny złożony,

3)       wg udziały pracy:

-         proces pracy.

-         procesy naturalne (nie wymagają zaangażowania środków pracy),

4)       wg udziału w produkcji towarowej:

-         proces produkcyjny podstawowy,

-         proces produkcyjny pomocniczy,

5)       jako związek procesów (operacji):

6)       struktura procesu:

-         wg faz technologicznych,

-         wg części i zespołów.

Symbole do zapisywania procesów:

Zasady organizacji przebiegu procesu

1. Zasada proporcjonalności

Zdolności produkcyjne poszczególnych ogniw powinny być mniej więcej równe.

2. Zasada liniowości

Przebieg procesu materialnego przez stanowiska robocze powinien być w miarę możliwości jednokierunkowy.

Miarą zasady liniowości jest wskaźnik liniowości:

  proporcja między drogą rzeczywistą a drogą minimalną

3. Zasada specjalizacji

Poszczególne ogniwa procesu powinny być wyspecjalizowane w wykonywaniu czynności, które realizują.

4. Zasada równoległości procesów cząstkowych

Wszędzie tam, gdzie to jest możliwe procesy należy realizować jako złożone, a nie proste. Skraca to proces produkcji.

5. Zasada koncentracji i zróżnicowania procesu.

Zasada koncentracji odnosi się do koncentracji metod na danym stanowisku roboczym, natomiast zasada zróżnicowania procesu odnosi się do przydzielania różnych operacji technologicznych na danym stanowisku roboczym.

6. Zasada ciągłości

Przepływ strumienia materiału przez system produkcyjny powinien odbywać się w sposób ciągły, bez przerw na oczekiwanie czy procesy pomocnicze manipulacyjne.

7. Zasada rytmiczności i równomierności

Przebieg procesu w poszczególnych fazach powinien być rytmiczny (ilość produkowanych produktów w jednostce czasu) równomiernie (takt produkcji – odcinek czasu, jaki upływa między zejściem z procesu wytwórczego dwóch sąsiadujących po sobie przedmiotów).

Struktura

- statyczna – jak zorganizowana, zbudowana jest organizacja (jak zorganizowana jest część podstawowa systemu wytwórczego),

- dynamiczna – przebieg procesów materiałów i informacji w strukturze statycznej,

- przestrzenna – przestrzenne rozmieszczenie elementów struktury statycznej, utożsamiana jest z planem zagospodarowania przestrzennego.

Zasada substytucji wg Gutenberga

Celem tej zasady jest ustalenie optymalnych szczegółowych i ogólnych uregulowań sytuacji w zakładzie. Zasada to wzywa do zastępowania uregulowań szczegółowych prze4z ogólne, dopóki nie zostanie osiągnięte równowaga między zmiennością sytuacji a stopniem uregulowań ogólnych. Im więcej zmiennych sytuacji można spotkać w zakładzie, tym mniej uregulowań szczegółowych można zastąpić ogólnymi. Z przeorganizowaniem mamy do czynienia, gdy zmienne sytuacje są regulowane ogólnie. Z niedoorganizowaniem, gdy sytuacje powtarzające się nie są ogólnie uregulowane.

Dualny problem kształtowania organizacji

Jest to umiejętność pogodzenia dwóch różnych trendów:

1....