O'Brian Patrick - Przygody Kapitana Jacka Aubreya 03 - HMS Surprise.pdf - O'Brian Patrick - zbrozlo1

Patrick O’Brian – HMS „Surprise”

śagle okrętu oŜaglowanego na sposób rejowy, postawione podczas ciszy morskiej celem

osuszenia:

1. Bomkliwer (latacz)

2. Kliwer

3. Forsztaksel

4. Fokstensztaksel

5. FokŜagiel

6. Fokmarsel

7. Fokbramsel

8. Grotsztaksel

9. Grotstensztaksel

10. Grotbramsztaksel

11. Grotbombramsztaksel

12. GrotŜagiel

13. Grotmarsel

14. Grotbramsel

15. Stersztaksel

16. Sterstensztaksel

17. Sterbramsztaksel

18. SterŜagiel

19. BezanŜagiel

20. Stermarsel

21. Sterbramsel

Źródło ilustracji: Serres, Liber Nauticus.

Courtesy of The Science and Technology Research Center,

The New York Public Library, Astor, Lenox, and Tilden Foundation

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Niemniej podkreślam, milordzie, iŜ to pryzowe ma ogromną wartość dla marynarki! Szansa

na zbicie fortuny w ciągu jednej akcji, jakkolwiek mało prawdopodobna by ona była, zachęci

wszystkich marynarzy, od kuchcika aŜ po oficera, do jeszcze bardziej uwaŜnej i wytęŜonej

słuŜby! Pewien jestem, Ŝe będący w słuŜbie morskiej Jego Królewskiej Mości członkowie

Rady poprą me słowa! - powiedział, spoglądając na siedzących wokół stołu. Rozległ się

pomruk aprobaty i poczuł na sobie spojrzenia kilku umundurowanych oficerów, jednakŜe

jeden czy dwóch spośród ich kolegów wciąŜ nie podnosiło wzroku znad leŜących przed nimi

notatek, a cywilni członkowie Rady zdradzali raczej obojętny stosunek do sprawy. Atmosfera

tego zebrania była trudna do określenia, jeśli w ogóle moŜna było mówić o jakiejkolwiek

atmosferze - nie była to bowiem zwyczajowa sesja zamknięta Lordów Komisarzy

Admiralicji, ale pierwsze zebranie generalne nowej administracji, pierwsze od odejścia lorda

Melville'a. Jak zatem przystało na pierwsze zebranie w częściowo nowym składzie, z

przewodniczącymi zarządów i przedstawicielami innych komisji, panowała atmosfera

wyczekiwania i powściągliwości. Nie umiał jeszcze wyczuć ogólnego nastroju spotkania,

miał jednak wraŜenie, Ŝe jego wystąpienie nie wywołało zdecydowanego sprzeciwu Rady.

Wydawało mu się, Ŝe było to zaledwie niezdecydowanie z ich strony, istniała zatem szansa,

Ŝe dopnie swego, nawet pomimo tępej niechęci Pierwszego Lorda.

- Jeden czy dwa takowe przykłady na tle zwykłej morskiej harówki i monotonii ciągnącej się

wojny - kontynuował - wystarczą, by wskrzesić ducha bojowego w całej flocie na długie lata!

Ich brak natomiast będzie miał... cóŜ... będzie miał efekt całkiem przeciwny.

Sir Joseph, pomimo sporego doświadczenia w wywiadzie marynarki, raczej kiepsko

sprawdzał się w wystąpieniach publicznych, zwłaszcza przed tak znakomitą publicznością.

Temat, którym mógł porwać słuchaczy, rozmył się w trakcie przemówienia, właściwe

wyraŜenia wymknęły się z pamięci i naraz uświadomił sobie, Ŝe w powietrzu wisi atmosfera

nieprzychylności, z którą jego wątpliwy kunszt oratorski juŜ sobie nie poradzi.

- Jakoś nie wydaje mi się, by sir Joseph miał do końca rację, przypisując oficerom naszej

floty taką interesowność - zauwaŜył admirał Harte, słuŜalczo skłaniając się w stronę

Pierwszego Lorda. Pozostali dowódcy floty obdarzyli krótkimi spojrzeniami zarówno jego,

jak i siebie nawzajem - admirał Harte sam słynął z nadgorliwego korzystania z głównego

przywileju marynarki i nie pogardziłby udziałem ze sprzedaŜy Ŝadnego pryzu - czy byłby to

niderlandzki szkuner, czy bretoński kuter rybacki.

- WiąŜe nas precedens - powiedział Pierwszy Lord, odwracając pozbawioną wyrazu twarz od

admirała Harte'a w kierunku sir Josepha. - Był juŜ przypadek „Santa Brigida"...

- „Thetis", milordzie - podszepnął mu osobisty sekretarz.

- Właśnie, „Thetis". Moi doradcy prawni twierdzą, Ŝe podjąłem właściwą decyzję. WiąŜe nas

prawo admiralicji, które głosi, iŜ jeŜeli pryz został zatrzymany przed formalnym

wypowiedzeniem wojny, naleŜy do Korony.

- Litera prawa to jedno, milordzie, a ludzka sprawiedliwość to drugie. Marynarze nie znają

się na prawie, a nie ma na świecie ludzi bardziej niŜ oni wyczulonych na kwestię tradycji

morskiej i wynikających z niej praw. Oto jak oni, a w ich liczbie równieŜ i ja, postrzegają

naszą sprawę: Wasze Lordowskie Mości, świadomi hiszpańskich zamiarów dołączenia do

wojny po stronie Bonapartego, postanowili ich ubiec. Wyszedł zatem rozkaz Waszych

Lordowskich Mości, by przechwycić konwój wiozący hiszpańskie złoto z ujścia La Platy,

złoto, bez którego Hiszpanie nie byliby w stanie rozpocząć działań wojennych. Jako Ŝe

naleŜało działać bez namysłu, wysłano wszystko, co w danej chwili było do dyspozycji Floty

Kanału - eskadrę fregat „Indefatigable", „Medusa", „Amphion" i „Lively". Ich zadaniem było

zatrzymanie przewaŜających sił hiszpańskich i eskortowanie ich do Plymouth. Dotarcie

eskadry na czas do przylądka Santa Maria kosztowało niezwykle wiele wysiłku zarówno ze

strony załóg, jak i, pragnę zauwaŜyć, wywiadu marynarki, za co jednakŜe nie chcę

przypisywać sobie Ŝadnych zasług. Tam nasze okręty nawiązały walkę z hiszpańskimi i w

zdecydowanej, śmiałej akcji zatopiły jeden z nich, a resztę przejęły, oczywiście nie bez

cięŜkich strat. Rozkazy zostały wypełnione co do joty - pięć milionów srebrnych dolarów,

niebagatelny upust krwi z hiszpańskiego krwiobiegu, wylądowało w naszym porcie. Jeśli

teraz nasi marynarze dowiedzą się, Ŝe owo złoto, wbrew wszelkim zasadom uświęconym

przez tradycję, zostanie potraktowane nie jako pryzowe, ale jako naleŜności Korony,

spodziewać się naleŜy fali demoralizacji ogarniającej całą flotę.

- Niemniej, jeśli akcja miała miejsce przed formalnym wypowiedzeniem wojny... - zaczął

jeden z cywili.

- A co z „Belle Poule" w 1778?! - wykrzyknął admirał Parr.

- Oficerowie i marynarze eskadry nie mają wiele wspólnego z formalnymi deklaracjami -

odparł sir Joseph. - Ich zadaniem nie jest mieszanie się w sprawy państwowe, ale

wykonywanie rozkazów Rady. W kierunku angielskich okrętów otwarto ogień, ale wypełniły

one swe rozkazy nie bez sporych strat własnych i na pewno z wielkim poŜytkiem dla kraju. I

jeśli teraz mają utracić przynaleŜne im w ramach tradycji morskiej pieniądze, jeśli owe

pieniądze ma zagarnąć Rada, pod której rozkazami walczyli, to ogólne wraŜenie, jakie

pozostanie, zwłaszcza pośród oficerów, którzy w końcu wzięli udział w akcji bez cienia

wahania, będzie... - zawahał się, szukając odpowiedniego słowa.

- śałosne - podpowiedział kontradmirał z eskadry błękitnej.

- śałosne. Konsekwencje będą jednak znacznie powaŜniejsze, jeŜeli pozbawi się flotę

wspaniałych przykładów tego, czego moŜe dokonać zdecydowanie i wiara w zwycięstwo.

Jako Ŝe precedensy wzajemnie się wykluczają, a Ŝaden z nich nie pojawił się jeszcze w

sądzie, sprawa pozostaje otwarta - niemniej z powagą podkreślam, Ŝe byłoby znacznie lepiej

rozstrzygnąć kwestię na korzyść oficerów i załóg. Kraj nie poniesie wielkich kosztów z tego

tytułu, a dobry przykład zwróci się Koronie stukrotnie.

- Pięć milionów srebrnych dolarów... - Wśród pełnej wahania ciszy rozległ się rozmarzony

głos admirała Erskine'a. - Naprawdę było tego aŜ tyle?

- Jak brzmią nazwiska oficerów, którzy brali udział w akcji? - spytał Pierwszy Lord.

- Kapitanowie Sutton, Graham, Collins i Aubrey, milordzie - odezwał się jego osobisty

sekretarz. - Oto ich akta.

Pierwszy Lord przeglądał akta w ciszy przerywanej jedynie skrzypnięciami pióra admirała

Erskine'a, naprędce przeliczającego srebrne dolary na funty szterlingi z potrąceniem

pryzowego dla załóg i wieńczącego rezultat swych obliczeń cichym gwizdnięciem. Na widok

akt sir Joseph zrozumiał, Ŝe gra była skończona - Pierwszy Lord był co prawda dyletantem w

sprawach morskich, ale w rozgrywkach parlamentarnych miał sporo doświadczenia i nie mógł

się pomylić co do dwóch nazwisk, przeklętych dla obecnej administracji. Nazwiska Sutton i

Aubrey wnosiły bowiem duŜo chaosu do istniejącej równowagi parlamentarnej, a dwaj

pozostali kapitanowie nie mieli z kolei Ŝadnych wpływów mogących to zniwelować.

- Suttona znam z obrad - powiedział Pierwszy Lord, zaciskając mocno usta i kreśląc krótką

notkę. - Natomiast kapitan Aubrey... Nazwisko jest mi znajome.

- To syn generała Aubreya, milordzie - szepnął sekretarz.

- Ach, tak! Członek opozycji, który z taką pasją zaatakował premiera Addingtona! Pamiętam,

zacytował swego syna w przemówieniu na temat korupcji. Często cytował syna. Tak, tak... -

Zamknął swe notatki i zerknął na ogólny raport.

- Sir Josephie... - odezwał się po chwili. - Kim jest doktor Maturin, zechciałby pan wyjaśnić?

- To ów dŜentelmen, na temat którego przesłałem Waszej Lordowskiej Mości sprawozdanie

w zeszłym tygodniu - odparł sir Joseph. - Sprawozdanie w Ŝółtej teczce - dodał z pewnym

szczególnym naciskiem w głosie, sugerującym, iŜ za czasów Melville'a poparłby swe słowa

ciśnięciem kałamarzem w głowę Pierwszego Lorda.

- Czy nadawanie czasowych uprawnień kapitańskich lekarzowi to zwyczaj powszechnie

praktykowany? - ciągnął Pierwszy Lord, ignorując zarówno ton głosu sir Josepha, jak i

znaczenie Ŝółtej teczki. Członkowie Rady pozostający w czynnej słuŜbie wymienili krótkie

spojrzenia.

- Otrzymali je sir Joseph Banks i pan Halley, milordzie, i jak domniemywam, wielu innych

wielkich męŜów świata nauki. To niemały zaszczyt, ale w Ŝadnym wypadku nie jest to

praktyka nie znana.

- Ach, tak - powiedział Pierwszy Lord, wnioskując z chłodnego tonu sir Josepha, Ŝe właśnie

popełnił nietakt. - Więc nie ma to związku ze sprawą?

- Absolutnie nie, milordzie. Jeśli mogę na moment powrócić do kapitana Aubreya, pragnę

nadmienić, Ŝe poglądy ojca nie są toŜsame z poglądami syna. Bynajmniej, milordzie - rzekł,

juŜ nie w nadziei, Ŝe uda się wyprostować kwestię pryzowego, ale by odwrócić uwagę

zebranych od nietaktu lorda. Pytanie kontradmirała Harte'a wskazywało, Ŝe manewr się

powiódł.

- Czy mylę się, dostrzegając w sprawie osobisty interes sir Josepha? - zapytał on, uparcie

pragnąc zarówno pochlebić Pierwszemu Lordowi, jak i dać upust własnej złośliwości.

- Oczywiście, Ŝe się pan myli! - wykrzyknął czerwony na twarzy admirał Parr. - Na Boga,

cóŜ za chybione stwierdzenie! - Jego głos utonął w serii kaszlnięć i chrząknięć, z których

wyrywały się raz po raz pojedyncze słowa takie jak „cholerny zarozumialec", „nowicjusz",

„kontradmiralczyna", „gówniarz".

- Jeśli kontradmirał Harte sugeruje, Ŝe moja osoba jest w jakikolwiek sposób powiązana z

osobistym majątkiem kapitana Aubreya - spojrzenie sir Josepha było lodowato zimne - to

popełnia błąd. Nigdy owego dŜentelmena nie spotkałem. Moim jedynym celem jest dobro

floty.

Reakcja na własne pytanie, które jemu samemu wydawało się dość celne, najwyraźniej

wstrząsnęła kontradmirałem Harte'em. Natychmiast porzucił dalsze pytania o kapitana Au-

breya i rozpłynął się w chaotycznych zapewnieniach o niezrozumieniu jego intencji i wielkim

szacunku wobec zacnego dŜentelmena. Przerwał to dopiero Pierwszy Lord, uderzając pięścią

w stół.

- Tak czy owak nie mogę zgodzić się z tym, Ŝe pięć milionów srebrnych dolarów to

nieistotny wydatek dla kraju - oznajmił, odrobinę zdegustowany. - Jak juŜ wcześniej

wspomniałem, moi doradcy prawni zapewniają mnie, Ŝe suma musi być potraktowana jako

naleŜności Korony. Mimo Ŝe wywody sir Josepha są ze wszech miar przekonujące i prag-

nąłbym je podzielać, obawiam się, Ŝe wiąŜe mnie precedens. To kwestia zasad. Mówię te

słowa z wielkim Ŝalem, gdyŜ wiem, Ŝe owa jakŜe śmiała i błyskotliwa akcja odbyła się pod

pańską egidą i nie ma osoby, która bardziej szczerze Ŝyczyłaby powodzenia oficerom floty

niŜ ja sam. Niestety, mam związane ręce. Tak czy owak, pocieszmy się tym, co pozostanie dla

nas do podziału - nie jest to, co prawda, kwestia milionów, ale i tak niezła sumka, tak,

całkiem niezła... Proponuję jednakŜe pozostawić te przyjemne sprawy i zwrócić naszą uwagę

na kwestie...

Tematy przymusowego poboru, tendrów i hulków z rekrutami były kwestiami

wykraczającymi poza kompetencje sir Josepha - rozparł się zatem na krześle i jął obserwować

zabierających głos. Ogólnie rzecz biorąc, Pierwszy Lord był parającym się polityką głupcem.

Sir Joseph słuŜył pod takimi ludźmi jak Chatham, Spencer, St. Vincent czy Melville i w

porównaniu z nimi obecny Pierwszy Lord robił kiepskie wraŜenie. Oczywiście, tamci mieli

swoje wady, zwłaszcza Chatham, ale Ŝaden nie popełniłby takiego błędu w oszacowaniu

sytuacji! W końcu to Hiszpanie ponosili wszystkie koszty wspaniałego widowiska dla

Marynarki Królewskiej - czterech młodych oficerów w randze kapitana obsypanych hisz-

pańskim złotem! Fortuny zgromadzone na morzu naleŜały przecieŜ do rzadkości i w

przewaŜającej części zbierali je admirałowie na lukratywnych stanowiskach, ściągający swój

udział za akcje, w których nigdy nie wzięli udziału. Kapitanowie dowodzący okrętami - to ich

naleŜało wspierać i motywować. Być moŜe nie wyłoŜył sprawy wystarczająco jasno bądź

przekonująco, nie był w kaŜdym razie w formie po bezsennej nocy nad siedmioma raportami

z Boulogne. Jedno było pewne - Ŝaden Pierwszy Lord, być moŜe z wyjątkiem St. Vincenta,

nie rozstrzygnąłby sprawy według upodobań partyjnych, a juŜ z pewnością Ŝaden z nich nie

ujawniłby publicznie nazwiska tajnego agenta.

Zarówno lord Melville (człowiek, który doceniał znaczenie wywiadu, znakomity Pierwszy

Lord), jak i sir Joseph byli bardzo przywiązani do doktora Maturina, nie tylko wiernego

doradcy do spraw hiszpańskich, a zwłaszcza katalońskich, ale przede wszystkim

bezinteresownego, absolutnie dokładnego i oddanego agenta, który nigdy nie przyjął zapłaty

za swe usługi. Były to zawsze usługi doskonałej jakości - to dzięki niemu i jego meldunkom

moŜliwe było zadanie Hiszpanom tak miaŜdŜącego ciosu. Wspomniane przez Pierwszego

Lorda uprawnienia zostały specjalnie obmyślone przez sir Josepha i lorda Melville'a, by

zmusić doktora do przyjęcia części fortuny zdobytej na wrogu, a teraz, jak na złość, jego imię

zostało wypaplane publicznie, w pytaniu skierowanym bezpośrednio do szefa wywiadu

marynarki! śeby jeszcze stało się to na zamkniętej sesji Rady, a nie wśród pstrokatej

zbieraniny admirałów i szefów wydziałów najróŜniejszej maści! Takie zachowanie było

wprost niedopuszczalne. Poleganie teraz na dyskrecji owych Ŝeglarzy, dla których nie było

innego sposobu na rozprawienie się z przeciwnikiem tak sprytnym jak Bonaparte niŜ

rozwalenie go ogniem dział, teŜ byłoby niedopuszczalne. O dyskrecji cywili, tych

politykujących gaduł, których kontakt z wrogiem ograniczał się do oglądania obozowisk

dwustutysięcznej armii napoleońskiej przez teleskopy na klifach Dover, nie było nawet co

marzyć. Patrzył teraz na twarze wokół stołu, rozgorączkowane dyskusją nad jurysdykcjami

poboru i oddziałkami marynarzy, mających zająć się branką - Pierwszy Lord całkowicie

stracił kontrolę nad zebraniem i wrzask kłócących się admirałów słychać było pewnie na

całym Whitehall. Sir Joseph poczuł pewną ulgę - w tym tumulcie nieostroŜne pytanie

Pierwszego Lorda mogło juŜ zostać zapomniane.

„JednakŜe - myślał, kreśląc w swoim notatniku kolejne przemiany motyla admirała: od jaja,

poprzez larwę, poczwarkę aŜ do rozwiniętego motyla - co ja mu powiem, kiedy się spotkamy?

Jaką przybrać minę, kiedy go zobaczę?"

Podczas gdy nad budynkami admiralicji w Whitehall wisiała szara mŜawka, powietrze w

hrabstwie Sussex było suche i nie poruszane najlŜejszymi nawet podmuchami wiatru. Dym

uciekający z komina salonu w dworku Mapes Court rozciągał się w długi, nieporuszony słup,

dopiero na wysokości stu stóp rozwiewając się w błękitną mgiełkę, by potem osiąść w doli-

nach pagórków za domem. Liście, wciąŜ jeszcze Ŝółcące się na drzewach, opadały, wirując w

powolnym tańcu w kierunku złocistego dywanu. Szelest upadku kaŜdego liścia wyraźnie było

słychać pośród panującej ciszy, ciszy równie spokojnej jak śmierć we śnie.

- Niech tylko wiatr dmuchnie, a wszystkie te drzewa będą nagie - zauwaŜył doktor Maturin. -

Jesień i wiosna są takie róŜne, ale tyle mają wspólnego, ledwie jedno rozkwitnie, a juŜ

wypychane jest przez drugie. Dalej na południu widać to wyraźniej. W Katalonii, gdzie

przyjedziecie z Jackiem, jak tylko wojna dobiegnie końca, po jesiennych deszczach trawa

staje na baczność jak armia włóczni, a nawet tu... Odrobinę mniej masła, moja droga, jeśli

pozwolisz. SpoŜywam stanowczo za duŜo tłuszczu.

Stephen Maturin gościł u pani Williams oraz jej córek: Sophie, Cecilii i Frances. Obiad juŜ

zjedli, o czym świadczyły resztki potraw na Ŝabocie, ciemnoŜółtej kamizeli i brązowawych

bryczesach doktora - jadał on zazwyczaj niedbale, a serwetkę, mimo wysiłków Sophie,

zgubił, zanim jeszcze zdołał ją wymienić. Siedział teraz po jednej stronie kominka, popijając

herbatę, podczas gdy po drugiej stronie Sophie pochylała się nad róŜowosrebrnym Ŝarem i z

uwagą szykowała tosty, starając się trzymać je na odpowiedniej wysokości, by ich nie spalić

ani nie osmalić. W zapadającym zmierzchu blask Ŝaru opromieniał jej okrągłe przedramię i

O'Brian Patrick - Przygody Kapitana Jacka Aubreya 03 - HMS Surprise.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: