Konkurs wiedzy o Wielkopolsce
Wielkopolska nasza kraina, red. Włodzimierz Łęcki
Wielkopolska w czasach panowania Piastów
Wielkopolskie piramidy
Mianem wielkopolskich piramid określa się kurhany w miejscowości Łęki Małe ( powiat grodziski), pozostałość kultury unietyckiej, datowanej na okres 1700-1500 p.n.e. Określenie nadał w latach 30-tych XX wieku krajoznawca Franciszek Jaśkowiak. Konstrukcja kurhanów jest kamienno-ziemna, ich średnica do 45 metrów, wysokość 4,5 metra. Obecnie zachowały się 4 kurhany. Kuhany były miejscem pochówku lokalnych przywódców, znaleziono w nich przedmioty codziennego użytku, jak: bursztynowe paciorki, złote wisiory, naczynia ceramiczne, insygnia władzy, wyroby z brązu ( sztylet).
W Biskupinie
Osadę biskupińską odkrył nauczyciel Walenty Szwajcer w roku 1933. Badania osady rozpoczął prof. Józef Kostrzewski. Początkowo ustalono, że pochodzi ona z okresu kultury łużyckiej. Osiedle zajmowało obszar 2 ha, otoczone było falochronem, wałem i palisadą, liczyło około tysiąc mieszkańców, żyjących w 13 rzędach długich chat z drewna. Wyniki badań metodą węgla C 14 drewna osady datują ją na lata 747-722 p.n.e., zatem nie było ona związana z kulturą łużycką. Dziś Biskupin pełni rolę skansenu, stanowi scenografię filmów historycznych, jak „Stara baśń” czy „Ogniem i mieczem”.
Szlakiem bursztynowym do Kalisii Ptolemeusza
Bursztyn, nazywany jantarem to kopalna żywica drzew iglastych z okresu trzeciorzędu ( około 40 mln lat), ceniona jako ozdoba, wykorzystywana w medycynie. Jednym ze szlaków handlowych był tzw. „szlak bursztynowy”, prowadzący z Aquilei nad Adriatykiem, przez Caruntum ( dziś Petronell koło Wiednia), Kotlinę Kłodzką, okolice Wrocławia do Kalisii ( Kalisz), następnia przez Kujawy i dolinę dolnej Wisły dochodził do Półwyspu Sambijskiego ( stąd nazwa szlak sambijski). Szlak bursztynowy powstał około I w. n.e., i do wieku III n.e. był jednym z ważniejszych dróg handlowych imperium rzymskiego. Na szlaku bursztynowym leżał dzisiejszy Kalisz, miejscowość którą w II w. n.e. geograf Klaudiusz Ptolemeusz naniósł na swoją mapę jako Calisia. Stąd określa się Kalisz jako najstarsze polskie miasto. Jednoznacznie nie można utożsamiać Calisii z Kaliszem, niektórzy badacze umieszczają Calisię na Morawach lub była to osada rzymskich legionów Leukalitos ( dzisiejszy Trenczyn na Słowacji).
Chrzest Polski 966
Znaczenie przyjęcia chrztu przez władcę Polan Mieszka I było ogromne. Władca poprzez chrystianizację kraju gwarantował jego modernizację, unowocześnienie, w oparciu o hierarchię kościelną. Chrześcijaństwo zjednoczyło duchowo dotąd pogańskie plemiona, a Mieszko umocnił swoją pozycję. Możni niemieccy tracili argument podboju terytoriów pogańskich. Do dziś nie ustalono, gdzie odbył chrzest Mieszka I, podają różne miejsca: Ostrów Lednicki, Gniezno, Poznań, Ratyzbona. W roku 968 powstało w Poznaniu pierwsze biskupstwo, kierowane przez Jordana, w roku 999 w katedrze gnieźnieńskiej spoczęły szczątki męczennika św. Wojciecha.
Grody i palatia wielkopolskie
Gród to miejsce ogrodzone, położone na wzgórzu, w rozlewisku rzeki lub na wyspie. Ostrów to po staropolsku wyspa. Gród nazywany Ostrowem Tumskim powstał w IX w. na wypie utworzonej przez rozlewiska Warty i Cybiny. Jego najważniejszą część stanowiło palatium, murowana siedziba księcia z kaplicą i zabudowaniami gospodarczymi. Obszar ten otoczony był drewniano-ziemnym wałem obronnym. We wschodniej części wyspy znajdowało się podgrodzie z katedrą romańską. Katedra ,czyli tum postawiona była z kamieni, jak palatium, zachowane fundamenty przedromańskie i romańskie można oglądać w podziemiach świątyni- kościoła Najświętszej Marii Panny. Grodziska do relikty po dawnych grodach, jak np. w Grzybowie. Oprócz palatium na Ostrowie Tumskim ważnym ośrodkiem państwowości pierwszych Piastów było palatium na Ostrowie Lednickim, wzniesione w II poł. X w., zniszone w czasie najazdu księcia Brzetysława w roku 1038.
Wielkopolska stołeczność
W średniowieczu władcy nie wyznaczali stolic swego państwa. Z racji częstego podróżowania po kraju, nazywano ich dux peregrinans ( lub rex ambulans). Władcy przebywali ze swoją świtą w grodach, sprawując sądy, nadając prawa, by po pewnym czasie zmienić miejsce pobytu. W państwie Mieszka I i Bolesława Chrobrego najważniejsze grody znajdowały się w Gnieźnie, Poznaniu i Gieczu, a siedziba na Ostrowie Lednickim miała znaczenie kultowe, symboliczne. Mieszko I i Bolesław Chrobry zostali pochowani w katedrze w Poznaniu, lecz relikwie św. Wojciecha spoczęły w katedrze gnieźnieńskiej, siedzibie arcybiskupstwa. W Gnieźnie odbywały się także po rok 1300 koronacje królewskie.
Na Ostrowie Lednickim
Ostrów Lednicki to dziś największa z pięciu wysp na jeziorze Lednica o obszarze 7,5 ha. W lednickim palatium prawdopodobnie gościł w roku 1000 cesarz Otton III, ale świetność grodu zakończył najazd czeskiego księcia Brzetysława w latach 1038-1039. Józef Ignacy Kraszewski umieścił tam akcję fragmentów „Starej baśni”, a dominikanin ojciec Jan Góra organizuje religijne spotkania młodzieży. Podczas badań archeologicznych odkryto hipotetyczne baseny chrzcielne, w których być może celebrowano chrzest Mieszka I.
Dagome iudex
W święta wielkanocne roku 991 Mieszko I przybył na zjazd do Kwedlinburga, gdzie wystawił tajemniczy dokument nazywany potocznie „dagome iudex”. Do dziś choć to najstarsze znane źródło dotyczące państwa Mieszka I, trudno jednoznacznie orzec jego znaczenie. Niestety dokument znany jest wyłącznie z kilku kopii streszczeń, tzw. regestów, m.in. ze sporządzonego w roku 1087 w Collectio canonum kardynała Deusdeditia. Z dokumentu wynika, że Mieszko I oddał pod opiekę Stolicy Apostolskiej Gniezno ( Schinesghe), państwo gnieźnieńskie, by uzyskać poparcie Rzymu w staraniach o koronę królewską, arcybiskupstwo, czy być może zapewnić ziemie synom ze związku z księżniczką Odą, pomijając pierworodnego Bolesława ( ten władał ziemią krakowską). Nazwa dokumentu to efekt pomyłki skryby ( ręcznie przepisywał dokumenty), który zamiast Ego Mesco dux ( Ja, książę Mieszko), zapisał Dagome iudex, być może też Dago to drugie imię Mieszka.
Zjazd gnieźnieński
Młody cesarz Otton III pragnął Europy zjednoczonej, uniwersalnej, federacji państw: Italii, Galii, Germanii i Sclaviny ( Słowiańszczyzny, ziem Bolesława Chrobrego). Władca Polski był bardzo zainteresowany tym pomysłem, jakże korzystnym dla Polski. Otton III w roku 1000 odwiedził ziemie Chrobrego, by nie tylko odwiedzić grób znanego mu św. Wojciecha, ale przede wszystkim omówić zjednoczeniowe projekty. Chrobry gościł cesarza w dniach 7-15 marca 1000 roku, nie szczędząc bogactw i gościnności. Otton III publicznie włożył Bolesławowi na głowę własny diadem cesarski ( uznano to za przejaw zgody na koronację królewską) i wręczył mu kopię włóczni św. Maurycego ( w skarbcu na Wawelu) oraz gwóźdź z Krzyża Świętego. Chrobry zrewanżował się relikwiarzem z ramieniem św. Wojciecha. Wymiernym efektem spotkania była samodzielność utworzonej hierarchii kościelnej. Otton III i Chrobry jednak pomysłu nie zrealizowali, cesarz zmarł dwa lata później, Chrobry wiele lat walczył z jego następcą, by koronować się dopiero w roku 1025.
Pierwsi święci i błogosławieni
Pierwszym polskim świętym był biskup praski św. Wojciech z rodu Sławnikowiców. Przybył do Polski na przełomie 996/ 997 wraz z bratem Razimem i prezbiterem Benedyktem- Boguszą. W czasie podróży misyjnej o Prusów, poniósł 23 IV 997 roku męczeńską śmierć, jego ciało wykupił Chrobry, a w roku 999 papież Sylwester II dokonał kanonizacji Wojciecha. Radzim ( łacińskie imię Gaudenty) został pierwszym arcybiskupem gnieźnieńskim. W 1002 r. na życzenie Chrobrego na ziemie polskie przybyli Benedykt i Jan- benedyktyńscy eremici z Pereum koło Rawenny. W okolicach Międzyrzecza założyli oni klasztor- pustelnię, tutaj dołączyli do nich uczniowie z ziem polskich- brak Izaak, Mateusz, Barnaba i świecki brat Krytyn. Pięciu braci ( oprócz Barnaby) poniosło śmierć męczeńską 10 XI 1003 roku z rąk rabusiów. Papież Jan XVIII zaliczył ich w poczet świętych jako Pięciu Polskich Braci Męczenników. Z osobą Chrobrego związana była także postać św. Brunona z Kwerfurtu, który prowadził podróże misyjne na Rusi i Węgrzech. Na zlecenie Chrobrego Bruno wyruszył na wyprawę misyjną na pogranicze prusko-jaćwieskie ( Suwalszczyzna), gdzie 9 marca 1009 r. wraz z 18 towarzyszami poniósł śmierć męczeńską.
Najstarszy zabytek pisma w Polsce
W niewielkiej krypcie po posadzką nawy katedry gnieźnieńskiej w roku 1959 odkryto najstarszy na ziemiach polskich napis, inskrypcję nagrobną. W tłumaczeniu brzmi ona następująco: Kości trzech pochowanych braci, którzy byli wojskowymi, którzy zmarli śmiercią naturalną, a dusze oddają królowi. Prawdopodobnie jest to inskrypcja na miejscu pochówku eremitów międzyrzeckich. Z Żywotu Pięciu Braci eremitów, św, Brunona z Kwerfurtu można wywnioskować, że szczątki męczenników pochował w klasztornym kościele biskup poznański Ungier. Z kolei inny zapis kronikarski umieszcza miejsce pochówku w Kazimierzu Biskupim. Inskrypcja pochodzi z roku 1008, gdyż wtedy po raz ostatni w Gnieźnie przebywał św. Bruno z Kwerfurtu, prawdopodobnie autor napisu.
Koronacje królewskie w Gnieźnie
Bolesław Chrobry koronował się w katedrze poznańskiej lub gnieźnieńskiej 18 kwietnia ( Wielkanoc), 23 kwietnia ( dzień św. Wojciecha) lub 6 czerwca ( Zielone Świątki). Pierwszym władcą z pewnością koronowanym w Gnieźnie był Mieszko II 25 grudnia 1025 roku. Następnym władcą koronowanym w katedrze gnieźnieńskiej był Bolesław Śmiały ( 25 grudnia 1076 r.), natomiast trzecim Przemysł II 26 czerwca 1295 r. Ostatnim władcą koronowanym w katedrze gnieźnieńskiej był Wacław II z roku Przemyślidów w roku 1300. Od czasów Władysława Łokietka ( 1320) pozostali władcy Polski ( poza Stanisławem Leszczyńskim i Stanisławem Augustem Poniatowskim – Warszawa) koronowali się na Wawelu. Akt koronacji monarchy należał do arcybiskupów gnieźnieńskich, od XV wieku także prymasów Polski.
Pierwsze fundacje kościelne
Pierwszymi zakonnikami, którzy przybyli do Wielkopolski byli benedyktyni z pustelni Pereum koło Rawenny, którzy w roku 1002 założyli erem w pobliżu Międzyrzecza. W II połowie XI wieku powstały dwa opactwa benedyktyńskie w Mogilnie ( 1065) i Lubiniu ( 1070-1075). Pierwsze opactwo cysterskie powstało w Łęknie ( lata 1143-1153), drugie w Lądzie ( 1175), a kolejne w wieku XIII – w Gościkowie- Paradyżu ( 1230-1236), Obrze ( 1231-38). Dewiza cysterska „ora et labora”, świadczyła, że oprócz modlitwy mnisi czas spędzali na ciężkiej pracy fizycznej w rolnictwie i ogrodnictwie. Byli prekursorami nowoczesnego rolnictwa, wprowadzili trójpolówkę, żelazny pług koleśny, itp. Pierwsi norbertanie osiedlili się w latach 1126-1239 w Kościelnej Wsi koło Kalisza ( opactwo św. Wawrzyńca), gdzie z czasem powstało także zgromadzenie sióstr norbertanek.
Maltańczycy nad Wartą
Kościół św. Jana Jerozolimskiego w Poznaniu to główna świątynia zakonu Kawalerów Maltańskich w Polsce. W okresie średniowiecza stał tam kościół św. Michała, wymieniany w dokumentach z roku 1142. Książę Mieszko III Stary przy świątyni założył przytułek dla chorych, który w roku 1187 oddał do dyspozycji joannitów. Wkrótce powstała komandoria zakonu, który powstał około 1130 r. w Jerozolimie, a od 1530 r. jego siedzibą stała się Malta. Pierwszym komandorem poznańskim był Teodoryk, kolejni komandorzy byli często mianowani przez władców. Każdy też komandor był jednocześnie kanonikiem poznańskim. Ostatnim komandorem joannitów poznańskich był Andrzej Marcin Bończa Miaskowski, zmarły w roku 1832, gdyż władze pruskie zakon rozwiązały. Tradycje rycerzy maltańskich powróciły do Poznania wraz z odzyskaniem niepodległości.
Zjazd w Gąsawie
24 listopada 1227 roku w Gąsawie w naradzie zwołanej przez Władysława Laskonogiego wzięli udział inni książęta dzielnicowi, jak Leszek Biały, Henryk Brodaty, Władysław Odonic. Książęta mieli podjąć decyzję dotyczące odsunięcia od władzy księcia pomorskiego Świętopełka i Władysława Odonica. Tymczasem oddziały pomorskie niespodziewanie zaatakowały Gąsawę, Leszek Biały został zamordowany, a Henryk Brodaty ciężko ranny. Śmierć Leszka unimożliwiła Pastom odzyskanie Pomorza, co z kolei ułatwiło drogę podboju tego terytorium przez Zakon Krzyżacki. Mord na księciu Leszku Białym upamiętnia konny pomnik księcia we wsi Marcinkowo, gdzie książę zginął.
Regni custodia et clavis
To łaciński zwrot użyty w kronice Galla Aninima znaczy “strażnica i klucz królewski”, dotyczy miejscowości Santok, położonego u ujścia Noteci do Warty. Miejscowość o położeniu strategicznym na granicy pomorsko-wielkopolskiej i polsko-brandenburskiej były wiele razy w centrum zainteresowania. Santok w roku 1247 odzyskał Przemysł I, w roku 1257 zajęli go Brandenburczycy, w latach 1278-1296 był pod kontrolą Przemysła II. Po śmierci księcia kolejno władali nim Brandenburczycy, na krótko odzyskał Kazimierz Wielki ( 1365), następnie ponownie Brandenburczycy, w I połowie XV wieku Krzyżacy i ponownie Brandenburgia. Santok do Polski wrócił dopiero w roku 1945.
Lokacja Poznania
Lokacja to inaczej założenie miasta i nadanie mu praw. 23 kwietnia 1253 roku Poznań uzyskał lokację na lewy m brzegu Warty decyzją książąt Przemysła I i Bolesława Pobożnego. W Wielkopolsce wcześniej nas prawie magdeburskim ( niemieckim) lokowano Gniezno ( 1238), Powidz ( 1243), Międzyrzecz ( 1248), Kostrzyn ( 1251). Zasadźcą czyli reprezentantem założycieli i zwierzchnikiem miasta, był Tomasz z Gubina, który został pierwszym wójtem Poznania. Mieszkańcy nowego miasta na 8 lat zostali zwolnieni z powinności na rzecz władcy. Całe miasto obejmowało 21 ha, wytyczono spory rynek o wielkości boku 141 m ( większe rynki posiadają tylko Kraków i Wrocław), a na nim ratusz i kościół miejski – kolegiatę św. Marii Magdaleny.
Królewski Zamek
Potocznie zamkiem królewskim mieszkańcy Poznania określają siedzibę cesarską przy ul. Św. Marcin, wybudowaną w roku 1910. Właściwym zamkiem poznańskim o tradycji piastowskiej jest skromna dziś budowla na Górze Zamkowej powstała w latach 1274-1288, siedziba księcia Przemysła II. Od czasów Władysława Łokietka był siedzibą starostów generalnych Wielkopolski, Silnie ufortyfikowany zamek zdobyto tylko raz w roku 1706 ( konfederaci tarnogrodzccy). Tutaj 29 maja 1497 roku wielki mistrz krzyżacki złożył hołd lenny. W II połowie XVIII wieku starosta generalny Wielkopolski Edward Raczyński na gotyckich fundamentach zbudował klasycystyczny budynek. Od 1869 roku swoją siedzibę znalazło tam Archiwum Państwowe. Podczas walk o Poznań w roku 1945 Zamek został niemal zupełnie zniszczony, ocalał jedynie dwór Raczyńskiego ( obecnie Muzeum Sztuk Użytkowych). Od roku 2002 istnieje społeczny komitet odbudowy zamku królewskiego.
Układ w Kępnie
14 lutego 1282 roku doszło w Kępnie do zjazdu książąt Przemysła II i Mściwoja II ( Pomorze Gdańskie). W jego trakcie zawarto układ na mocy którego książę Pomorza Gdańskiego w formie darowizny za życia ( tzw. traktat na przeżycie) wyznaczał księcia wielkopolskiego swoim następcą. Układ zatwierdzony został 13 IX 1284 r. przez rycerstwo pomorskie i wielkopolskie podczas spotkania w Nakle. Dzisiaj to wydarzenie upamiętnia głaz, ustawiony w sąsiedztwie grodziska stożkowatego, tzw. Kopca, miejsca dawnego grodu kępińskiego.
Kronika wielkopolska
Utwór kronikarski, spisany po łacinie za panowania Przemysła II ( około 1295) w Gnieźnie lub Poznaniu, by podkreślić znaczenie Polonia maior ( Polski Wielkiej) w okresie jednoczenia ziem polskich. Obejmuje dzieje Polski od czasów legendarnych po lata 1271-1272, skupiając na okresie rozbicia dzielnicowego. Kronika wielkopolska zachowała się w XV- wiecznych odpisach zbioru rękopiśmiennego zwanego „Wielką kroniką”, w skład której wchodzą roczniki wielkopolskie, krakowskie, noty gnieźnieńskie, kronika Janka z Czarnkowa. Nieznany jest autor kroniki, Godzisław zwany Baszkiem, kustosz katedry poznańskiej, biskup poznański Boguchwał II, lub nawet Janko z Czarnkowa.
Lokacje wiejskie
Nie tylko miasta były lokowane na prawie niemieckim ( magdeburskim), także wsie. Zachował się akt lokacji wsi Radlin, wystawiony 25 maja 1291 roku przez braci Jana i Wojciecha, synów Czechosława z Galewa.
Koronacja i śmierć Przemysła II
Przemysł II urodził się w roku 1257 jako syn księcia wielkopolskiego Przemysła I i Elżbiety, córki Henryka Pobożnego. Dzięki układowi w Kępnie z Mściwojem II w roku 1294 odziedziczył Pomorze Gdańskie, w roku 1290 na krótko został władcą Krakowa ( po śmierci Henryka Probusa), lecz musiał ustąpić Wacławowi II. Przemysł II koronował się na króla Polski 26 czerwca 1295 roku w katedrze gnieźnieńskiej ( Bolesław Śmiały koronował się w roku 1076 !, 219 lat przerwy) z rąk arcybiskupa Jakuba Świnki. Od Przemysła II datuje się koronowany Orzeł Biały jako godło państwa polskiego, a w pieczęci majestatowej pojawiły się słowa: „ Sam Bóg przywrócił zwycięskie znaki Polakom”. Sukces Przemysła II był jednak krótki, opozycyjna grupa możnych z rodów Zarębów i Nałęczów zawiązała spisek z Branbenburgią. Władca został zaatakowany i zabity w Rogoźnie 8 lutego 1296 roku przez Brandenburczyków. W 1996 roku w Rogoźnie odbyły się obchody 700-lecie tego wydarzenia, z tej okazji dąb w Marlewie otrzymał imię Przemysła II.
Poznańska Marynka
W roku 1303 przy poznańskiej kolegiacie św. Marii Magdaleny powstała szkoła miejska, z czasem przekształcona w renomowane gimnazjum. Od wieku XVI szkołę prowadzili jezuici. Po kasacie ( likwidacji) zakonu szkołę już pod zaborem pruskim przemianowano na gimnazjum. Do roku 1858 siedzibą szkoły był gmach przy ul. Gołębiej, następnie aż do dnia dzisiejszego budynek przy pl. Bernardyńskim. W okresie zaborów „Marynka” wychowywała przyszłe pokolenia patriotów, ograniczników, jak Karol Marcinkowski, Hipolit Cegielski, Augustyn Szamarzewski, Jarogniew Drwęski, Cyryl Ratajski. Szkoła słynie z wysokiego poziomu nauczania, najstarsza szkoła w Poznaniu w roku 2002 została uznana za najlepszą w Wielkopolsce.
Bój pod Zaniemyślem
Ziemie wielkopolski były często terenem pustoszonym przez oddziały krzyżackie. W roku 1331 zakonnicy pod wodzą wielkiego marszałka Dietricha von Altenburga zajęli Bydgoszcz, złupili Słupcę, Pyzdry, Środę Wielkopolską. Tam siły krzyżackie się rozdzieliły, część ruszyła na Kostrzyn, Pobiedziska i Gniezno, pozostali skierowali się w stronę Niezamyśla ( obecnego Zaniemyśla), wsi leżącej w dobrach rodu Doliwów. Siły krzyżackie zamierzały dotrzeć do Kalisza, gdzie miały połączyć się z siłami sprzymierzeńca Jana Luksemburskiego. Plany te pokrzyżowało rycerstwo i chłopstwo z okolic Niezamyśla, które wg relacji Jana Długosza skutecznie zaskoczyła 3- tysięczny podjazd krzyżacki.
Pierwsza polska konfederacja
Od roku 1348 Maćko Borkowic został decyzją króla Kazimierza Wielkiego starostą poznańskim, wcześniej za zasługi na rzecz monarchy otrzymał Koźmin z przyległymi wsiami, kasztelanię lądzką, wreszcie urząd wojewody wielkopolskiego. W roku 1352 Maćko Borkowic stracił urząd starosty, a jego miejsce zajął starosta generalny Wielkopolski Wierzbięta z Paniewic, ze śląskiego rodu Niesobiów. Nowy zarządca wkrótce musiał walczyć ze swym poprzednikiem Maćkiem Borkowicem, który wraz z byłym starostą kaliskim zawiązał 2 sierpnia 1352 roku w Poznaniu konfederację. Konfederacji sprzeciwiali się samowoli władzy starosty, nieprzestrzeganiu prawa, rosnącej sile panów małopolskich i polityce wschodniej państwa. W roku 1354 Maćko Borkowic i kasztelan nakielski Sędziwój z Czarnkowa zamordowali wojewodę kaliskiego Beniamina z rodu Zarębów. Borkowic został skazany na banicję, schronił się na Śląsku, lecz już w roku 1357 ponownie do dyspozycji monarchy. Borkowic odpowiedzialny był na szereg rozbojów na granicy wielkopolsko-śląskiej, z rozkazu króla został zatem pochwycony, osądzony w Kaliszu i skazany na śmierć głodową w zamku w Olsztynie koło Częstochowy. Pozytywnym skutkiem konfederacji było opracowanie z inicjatywy arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii Skotnickiego kodyfikacji prawa zwyczajowego tzw. statutów wielkopolskich.
Wojna Nałęczów z Grzymalitami
Po śmierci Ludwika Węgierskiego w roku 1382 Wielkopolska stała się areną lokalnych konfliktów możnych rodów, popierających różne kandydatury o tronu. Grzymalici byli zwolennikami Zygmunta Luksemburskiego, Nałęczowie zwolennikami sukcesji córek Ludwika Andegaweńskiego i kandydatury księcia mazowieckiego Siemowita IV. W grudniu 1382 r. tzw. stronnictwo ziemian, tj, Nałęczowie pod wodzą wojewody poznańskiego Wincentego z Kępy z rodu Doliwów i kasztelana nakielskiego Sędziwoja Świdwy Szamotulskiego z rodu Nałęczów oraz stronnicy Siemowita IV pod wodzą Bartosza z Odolanowa zażądali ustąpienia znienawidzonego starosty wielkopolskiego Domrata z Pierzchna z rodu Grzymalitów. Doprowadził to do wojny domowej. Na początku 1383 r. Nałęczowie zdobyli Pyzdry, wykorzystując po raz pierwszy na ziemiach polskich dział. W odpowiedzi Grzymalici spustoszyli dobra sędziego kaliskiego Mikołaja Nałęcza z Chomiąży , a Domrat przy pomocy wojsk pomorsko-brandenburskich zniszczył Szamotuły i okoliczne dobra Nałęczów. Do największego starcia między siłami rodów doszło 15 lutego 1383 roku pod Piotrkowicami, zakończonego zwycięstwem Nałęczów. Dzięki mediacji panów małopolskich zawarto ugodę w Starcznowie 8 marca 1383 r, lecz szybko doszło do kolejnych starć, które zakończył dopiero zjazd w Radomsku 2 marca 1384 roku.
michalmo