Psycho2
Psychologia:
-metoda badawcza(w jaki sposob, weryfikacja zalozen badawczych)
-specyficzny jezyk, siatka pojec opisanych, zdefiniowanych
Psych. Klasyczna:
Przedmiot- swiadomosc, dusza
Metoda- introspekcja (samoobserwacja)
Wilchelm Wundt- 1 lab. Psychologii- 1879r. Lipsk
2 szkoly psychologii:
- europejska
- amerykanska
Klasyczna- dusze wiaze sie ze swiadomoscia
Psychoanaliza- dusza nie zwiazana ze swiadomoscia
Behawioryzm
Przedst.- Pawlow, Watson, Skinner
Przedmiot- zachowanie
Metoda- obiektywna obserwacje, eksperyment
To co dzieje sie w psychice czlowieka jeste dla badacza nieosiagalne.
Pojecia:
-teoria uczenia sie
-bodziec- reakcja
-odruchy warunkowe
-warunkowanie
-wzmocnienie-(kary, nagrody)
Psychoanaliza(psychologia glebi)
Przedmiot: nieswiadomosc(osobowosc, sny)
Metoda: psychoanaliza, m. Projekcyjna
Zygmund Freud (1856-1939)
-teorie osobowosci
-zaczynaja sie od niego relacje, jakie powinny wygladac miedzy lekarzem a pacjentem
-uwzglednia sfere seksualna czlowieka
Metoda projekcyjna metoda testow Rochana- kleksy na kartce (sic:-p) prosuje sie kartke i obserwuje co jest.
Psychologia humanistyczna lata 50-60
Przedst:Rogers, maslow
Metoda: dialog, empatia
Czlowiek jest z natury dobry lub netralny, dopiero w czasie zycia nabiera zlych cech.
Traktyje pajenta jako przedmiot a noe podmiot dzialan, zeby on mial prawa poznawcze.
Maslow- piramida potrzeb(potrzeby czlowieka i w jakich stopniach powinny byc realizowane
7-potrzeba samorealizacji
6-potrzeby estetyczne
5-potrzeby poznawcze
4-potrzeby uznania i szacunku
3-milosci i przynaleznosci
2-bezpieczenstwa
1-organiczne i fizjologiczne
Psychologia akademicka:
Przedmiot: procesy poznawcze, myslenie, wyobrazanie, pamiec – psych. Poznawcza
-nabywanie mowy, powiazanie jej z pozostalymi procesami psychicznymi- psycholingwistyka
-rozwoj i zmiany mechanizmow psychicznych- psych. Rozwoju czlowieka
-emocje, procesy motywacji, stale cechy psychiczne – psych. Osobowosci
-postrzeganie osob i psychiczne aspekty interakcji miedzy ludzmi – psych. Spoleczna
-komunikacja i negocjacje
-zwiazek procesow psychicznych i funkcjonowanie centralnego ukldu nerwowego – neuropsychologia
-psychiczne aspekty religii, tworczosci naukowej i artystycznej.
-zaburzenia osobowosci- patopsychologia
socjologia- dziedzina nauki badajaca ludzkie zachowania spoleczne zwiazki miedzy ludzmi i rezultaty dzialalnosci spolecznej
spoleczenstwo- grupa ludzi z zaleznosciami (relacje, tradycja, prawa)
Socjologia- pocz XIXw .Tworca august Conte – 1838r. Stworzyl ten termin w celu okreslenia szczegolnej metody badania spoleczenstwa.
Conte :
Zycie spoleczne:
-statyka spoleczna (bada porzadek, stabilizacje)
-dynamika spoleczna( zmiana spoleczne- rozwoj)
Teorie socjologiczne
1.makropoziomowe (spoleczenstwo jest namacalne)
a)strukturalne
-Parsons, Merton, davis
-spoleczenstwo=system
kazdy z systemow sklada sie z podsystemow, a one maja poszczegolne funkcje, dlatego ludzie tworza instytucje i nadaja im funfcje
spoleczenstwo jest bytem w miare stabilnym
b)teorie konfliktu
-Dahendorf, Collins, Simmel
-spoleczenstwo nie jest bytem gotowym, caly czas sie zmienia
-bierze poczatki od Marksa i Engelsa(dzieli spoleczenstwo na robotnikow i wlascicieli)
-tu miesci sie teoria feministyczna
-z tej teorii korzystaja ludzie zajmujacy sie etnicznoscia, religijnoscia
2.mikropoziomowe(najpierw trzeba poznac jednostke, a potem spoleczenstwo)
a)symboliczny interakcjonizm
-szkola chicagowska(pierwsza skola socjoligii) Mead
-podstawa stosunkow spolecznych sa interakcje miedzyludzkie, sa majwazniejsze w trakcie ksztaltowania osobowosci dziecka
-interakcje miedzy ludzmi sa mozliwe dzieki istnieniu jezyka
b)wymiany
-Homans(badal reakcje w zwiazkacz)
-zwiazki z innymi ludzmi sa utrzymywane tak dlugo, jak bilans plusow i minusow bedzie na plus.
Funkcje socjologii:
1.diagnostyczna- zbieranie materialow, opis rzeczywistosci
2.teoretyczna-(prognostyczna)- przewidywanie dzialan spolecznych w oparciu o modele teoretyczne
3.ideologiczna- interpretacje zjawisk spolecznych zgodnie z zadaniami i interesem grupy spolecznej
4.demaskatorska-ujawnianie zjawisk niedostrzegalnych „golym okiem”
5.socjotechniczna – przekladania wynikow badan na jezyk praktycznych dyrektyw (reklama, marketung, prpoaganda)
Kultura:
-styl zycia spolecznego, obejmuje wiare, wierzenia, moralnosc, zywnosc, sposob ubierania sie itd.
- tylko u ludzi
-wyroznia czlowieka od innych zwierzat
-element kultury – wszystko, co jest wytworem czlowieka
-wszystko, czego uczymy sie w trakcie zycia spolecznego i co jest przekazywane przez pokolenia
-wszystko, co ludzie czynia, mysla i posiadaja jako czlonkowie grupy spolecznej (definicja kultury )
Podzial kultury
1.materialna
-namacalne wytwory spoleczenstwa
-bizuteria, samochody, okulary, obrazy
2.niematerialna- doznania duchowe
a)wiedza i przekonanie
-nie do konca poparte - przekonania
-wiedza – udowodniona, poparta doswiadczeniami empirycznymi
b)wartosci
-nie musza byc akceptowane przez cale spoleczenstwo
-moga byc zmienne w czasie
c)normy
-wynikaja z wartosci
-zwyczaje
-obyczaje(tradycja)
-prawa(sa spisane)
d)znaki (jest logika, ciag przyczynowo-skutkowy) symbole, jezyk, gesty
Relatywizm kulturowy- Jest roznorodnosc kultur i nie wolno ich wartosciowac, bo inne kultury bedziemy wartosciowac wzgledem wlasnej kultury
Etnocentryzm- przeciwienstwo relatywizmu kulturowego, wartosciowanie kultury. Moja kultura jest najlepsza.
3 procesy prowadzace do tego, ze przedstawiciele grup spolecznych wymieniaja elementy kultury:
a)dominacja (rucjaty, kolonializm)
b)migracja
c)imperializm kulturowy
-zwiazany z ruchliwoscia spoleczna
-np. rozpoznawanie mas-mediow
-zagrozenie zanikiem korzeni
-przyjmowanie innych kultur
Uniwersalia kulturowe:
-zakaz zabijania czlonkow swojej grupy bez powodu
-zakaz kazirodztwa
Instynkt- wrodzone i niezmienne mechanizmy reakcji na okreslone podniety zewnetrzne lub wewnetrzne, wspolne calemu gatunkowi, wywolujace u wszystkich osobnikow ,te same i niezmienne sposoby zachowania sie.
Teorie osobowosci
W koncepcji socjologicznej osobowosc sklada sie z czesci:
Osobowosc:
a)biogenna
- elementy przekazywane genetycznie, system nerwowy, gruczoly, miesnie, budowa organizmu, popedy, potrzeby pierwotne
b)psychogenna
-wrodzone predyspozycje psychiczne
-pamiec, wola, wyobraznia, temperament
-w trakcie zycia mozna na nia wplywac
c)socjogenna
-nie dziedziczona
-kulturowy ideal osobowosci
-role spoleczne
-jazn subiektywna
-jazn odzwierciedlona
Mechanizmy wplywajace na osobowosc socjogenna
1.Mechanizm socjalizacji – uspolecznienia, spoleczenstwo przekazuje czlowiekowi normy, zachowania> noworodek nie ma osobowosci, ona bedzie dopiero ksztaltowana. Noworodek ma temperament, a nie osobowosc.
2.internalizacja w procesie wychowania- przyswojenie form spolecznych, poznajemy normy spoleczne i przyswajamy je jako swoje, te wartosci sa przekazywane przez szkole.
Kulturowy ideal osobowosci :
Wzor do nasladowania, moze byc „bohater” pozytywny lub negatywny
Rola spoleczna np. matki, studenta, nauczyciela, mowi o prawach o obowiazkacj
Jazn negatywna:
-nasza tozsamosc
-jak my sie sami postrzegamy
Jazn odzwierciedlona:
-przegladanie sie w zwierciadle spolecznym
-jak ja mysle, ze inni mnie postrzegaja, nie to co rzeczywiscie mysla
-zintegrowana- konformizm, umiejetnosc rozwiazywania konfliktow
-zdezintegrowana:
-pozytywnie- nonkonformizm osoba nie przystosowuje sie, ingeruje w swoja osobowosc, psychike
Socjalizacja- proces uspolecznienia, ktory polega na przeksztalceniu przez instytucej spoleczne idywiduum ludzkiego w jednostke obdarzona osobowoscia spoleczna
Zasady socjalizacji:
1. wczesna socjalizacja ma najwieksze znaczenie
2.Najwiekszy wplyw na nas maja osoby, z ktorymi jestesmy zwiazani emocjonalnie
3.dlugotrwale zwiazki z innymi maja wiekszy wplyw na osobowosc niz przypadkowe
4.interakcje w grupach pierwotnych(dziecko poznaje ta grupe jako pierwsza) sa wazniejsze niz w grupach wtornych
Socjalizacja:
-pierwotna
-wtorna
Osobowosc spoleczna:
-zespol trwalych cech jednostki wplywajacych na jej postepowanie, wyrastajacych na podbudowie cech biogennych i psychogennych, pochodzacych z wplywu kultury i zbiorowosci
-czlowiek jest bytem spolecznym
-ta koncepcja tworzy bardzo duzy nacisk np. na kulture jako glowna ceche ksztltujaca osobowosc, kladzie mniejszy nacisk na elementy biogenne
Sigmund Freud (1856-1939)
ID:
-nie rozroznia wyobrazenia od realnosci(potrzebne jest ego)
-element biologiczny
-system pierwotny (wrodzony, dzieziczony)
-wazne procesy: czynniki odruchowe (kichanie) procesy pierwotne
-cel- redukcja napiecia(nadmiar energii) przyjemnosc
EGO:
-element psychiczny
-wazne procesy – przeobraza wyobrazenia w spostrzezenia, kontroluje funkcje poznawcze i intelektualne, decyduje o przystapieniu do dzialania
-cel: osiagania przyjemnosci w realnym swiecia
-zasada rzeczywistosci, procesy wtorne
SUPEREGO:
-element spoleczny
-instsncja moralna, sumienie, arbiter wewn.
-cel: doskonalosc moralna
-wazny proces: introspekcja (przyswajania norm i wartosci przekazywanych przez rodzicow)
Popedy – to okreslona ilosc energii psychicznej, jej reprezentanta sa pragnienia.
Poped zycia – LIBIDO, poped smierci – AGRESJA
Lek- zrodlo- srodowisko zewnetrzne, typy leku
– realistyczne, neurotyczne-boimy sie, ze popedy beda dla nas najwazniejsze i spoleczenstwo moze nas ukarac
-moralne- czlowiek ma wyrzuty sumienia
-traumatyczne- leki z ktorymi nie mozemy sobie poradzic
Mechanizmy radzenoa sobie z frustracja
-identyfikacja- wybieramy sobie wzor do nasladowania(moze wyst. Ze strachu)
-przemieszczenie- gdy obiekt jest niedostepny, przenosimy sie na inny obiekt
-wyparcie – przenosimy do nieswiadomosci popedy, potrzeby, wspomnienia
-projekcja- przeniesienie naszych oczuc, przypisanie ich innym osobom
-formacje reaktywne- zastapienie uczuc przeciwstawnymi
-fiksacja i agresja – cofniecie sie do poprzedniego stadium
Stadia rozwoju osobowosci:
1. Stadium oralne- strefa erogenna wyst w okolicy ust, dzieci wkladaja wszystko do buzi
2. Analne – ok 2 rz przyjemnosc jest uzyskiwana przez wydalanie
3. Faliczne – do 5 rz kompleks Edypa, lek kastracyjny- wtf!
4.Genitalne- narcyzm-swoje potrzeby na 1 miejscu, dojrzewanie plciowe
Choroba
Wielowymiarowa koncepcja zdrowia
1.stan fizyczny:
-ograniczenia w stanie fizycznym wskazniki- samodzielnosc w poruszaniu, jedzeniu
-wydolnosc fizyczna
-il. Dni spedzonych w lozku
-samopoczucie fizyczne wskazniki: subiektywna ocena stanu fizycznego, kondycji
2. stan umyslowy:
-odczuwanie niepokoju, depresja wskazniki- bycie nieszczesliwym, zdenerwowanym
-psychologiczny dobrostan wsk- poczucie szczescia, satysfskcji z zycia, zadowolenia
-panowanie nad zachowaniem i st. Emocjonalnymi wsk- wystepowanie nieadekwatnych reakcji
3. zdrowie spoleczne
-zakres spolecznych interakcji wsk- liczba przyjaciol, czestosc spotkan z nimi
-wiez spoleczna wsk- umiejetnosc budowania dlugotrwalych zwiazkow, jakosc kontaktow
-pelnienie rol spolecznych wsk- brak ograniczen w pelnej realizacji rol spolecznych, skutecznosc w laczeniu roznych obowiazkow.
CHOROBA (disease)- zjawisko obiektywne, stanowi obszar dzialalnosci lekarskiej, wystepuje wykrywalna zmiana patologiczna organizmu.
POCZUCIE DYSKOMFORTU (illness)- subiektywny stan jednostki czlowiek czuje sie chory, ale brak zmian patologicznych – wykrywalnych objawow choroby.
WSPOLCZESNE MODELE CHOROBY
1.biomedyczny lata 50 XIXw.
- z filozofii Kartezjusza
-cialo czlowieka- maszyna, ktora mozemy rozpatrywac w kategoriach poszczegolnych czesci
-choroba- nieprawidlowe funkcjonowanie mechanizmu biologicznego
-scisle zwiazany z anatomia
-lekarz- jego zadanie to interwencja fizyczna, lub chemiczna- cel – przywrocenie prawidlowego dzialania mechanizmu
-medycyna – koncentruje sie na coraz wezszych specjalizacjach, tracac o oczu calego czlowieka
-model sprowadza sie w przypadku chorob ostrych zabirgow chirurgicznych
2.socjologiczny – lata 50 XXw (parsons)
-choroba nie jest jedynie procesem biologicznym, ale rowniez splecznym, poniewaz uniemozliwia wykonywanie zadan lub rol spolecznych
-pacjent – swiadomie lub nie wykonuje role chorego zwiazana z przywilejami i obowiazkami
-lekarz – straznik „roli chorego” legalizuje ja
-model ten sprawadza sie w przypadku – choroby przewlekle, choroby wieku starczego, niepelnosprawnosc
-chory jest zwolniony z pelnienia zadan, rol spolecznych
-chory nie ponosi odpowiedzialnosci za swoj stan
-pacjent powinien dazyc do wyzdrowienia, i pow byc posluszny personelowi medycznemu
3.biopsychospoleczny
-poszerzenie modelu o czynniki psychologiczne i spoleczne
-pacjent traktowany jako calosc – psycha+cialo
-lekarz- powinien postrzegac pacjenta jako system, uwzgledniac wplyw leczenia na calego pacjenta i jego zycie spoleczne
-uwzglednia czynniki zwiazane ze stylem zycia
-model sprawdza sie w przypadkach chorob psychosomatycznych i przewleklych
PROZDROWOTNY TRYB ZYCIA
Styl zycia- zakres codziennych zacowan swoistych dla okreslonych zbiorowosci lub jednostek
Styl zycia – praktyki podyktowane upodobaniami lub mozliwosciami jednostki:
- sposoby spedzania wolnego czasu
- zainteresowania artystyczne
- wybor potraw
- sposoby korzystania z opieki zdrowotnej
Funkcje stylow zycia
-oznaka, swiadectwo przynaleznosci do danej grupy spolecznej, zrodlo samoidentyfikacji, poczucia bezpieczenstwa
-wyodrebnia dana grupe z szerszej zbiorowosci
Zmiany spoleczne wplywajace na zainteresowanie prozdrowotnoscia:
- dominacja chorob przewleklych
-zdrowotne konsekwencje skazenia srodowiska
-opieka nad ludzmi starymi i chorymi psychicznie
-zdrowotne koszty biedy i bezrobocia
-wzrost kosztow technologii medycznej i opieki zdrowotnej
-zle planowanie i lokalizacja srodkow zwiazanych ze zdrowiem
ANOMALIA COCHERENE`A- brak zwiazku miedzy nakladami na medycyna a poprawa stanu zdrowia populacji-> zakwestionowanie wielkiego rownania-> opieka zdrowotna=zdrowie
RAPORT LALONDA 78r.
Grupy czynnikow ksztaltujace „pole zdrowia czlowieka”
-czynniki biologiczne- 10-15%
-srodowiska zewnetrznego 25-35%
-zw. Ze stylem zycia 50%
-dzialanie medycyny 10-20%
Elementy zdrowego stylu zycia:
-odpowiednie odzywianie
-Aktywnosc fizyczna
-jakosc i ilosc snu
-ograniczanie uzywek
-radzenie sobie ze stresem
-profilaktyka zdrowotna
-zachowania seksualne
karsic