Barthes, Roland „Mit i Znak”
*semiotyka – nauka o znakach
*semiologia – nauka o znaczeniu znaków (w obręb semiologii można włączyć wszystko)
*Barthes łączy: semiologia jako systemy znaków językowych i pozajęzykowych
*mitologia – metajęzyk
*mitologia a semiologia – mitologia jest częścią semiologii
*mit jest słowem – jest sposobem porozumienia (mythos i logos: zmyślone i wyrażone w słowie), przekazem, sposobem znaczenia i formą
*mitu nie określa jego treść lecz sposób wypowiadania (nie ma granic substancjalnych – wszystko może być mitem mając określoną formę tych przekształceń)
*wszystko może być podporą mitycznej mowy
*mit jako przekaz nadbudowany nad słowem
*paradygmatyczność
*syndyktatyczność
*wtórny system semiologiczny (czarna polewka a czernina)
*wszystkie komunikaty:
-niosą znaczenie
-są zbudowane na wzór języka naturalnego
*język naturalny – pierwotny system semiologiczny
*znaczące + znaczone = znak
*te elementy występują w każdym systemie semiologicznym
język 1. znaczące (signifiant) forma
(przedmiotowy) 2. znaczone (signifie) pojęcie
3. znak
_________________________
(mit jest językiem skradzionym i nie oddaje tego samego)
mit 3. znak → forma (sens)
I znaczące
II znaczone (pojęcie)
III znak (znaczenie)
*na przykładzie: bukiet róż jako znak jest pełny, jako znaczący jest pusty, dopiero potem dochodzi do niego znaczenie (podtekst)
...
3. znak → forma (sens) róża (pełne)
I znaczące róża wypuszcza swoje naturalne znaczenie (puste)
II znaczone pusty znak dostaje nowe znaczenie – namiętność (pełne)
III znak róża symbolizuje namiętność (jest pełne mitycznie)
*na przykładzie okładki pisma z murzynem stojącym przy fladze francuskiej
I – poziom -znaczące (signifiant) > elementy graficzne, zdjęcie
semiotyczny -znaczone (signifie) > murzyn
II – system -forma > czarnoskóry żołnierz armii francuskiej – jeden z wielu, nie obchodzi
mitologiczny nas, kto to jest dokładnie (w domyśle: to konkretna osoba, ale nie interesuje nas kto do dokładnie); Francja miała kolonie – chcą dla niej ginąć – imperializm w sensie politycznym [pojęcie ma inicjować jak najszerszy krąg interpretacyjny, wiele treści jest wpisanych w znak]
[kontekst: lata 50, wojna w Algierii, kolonie]
wnioski: obywatel, nie przedstawiciel rasy, wojna nie rasowa, walka w obronie idei społeczeństwa wielonarodowego, wielokulturowego
*Ala ma kota
I – poziom -znaczące (signifiant) – same w sobie litery
semiotyczny -znaczone (signifie) – konkretna Ala ma konkretnego kota
II – system -jakaś Ala ma jakiegoś kota – przykład z podręcznika
mitologiczny -pojęcie (hasło wywoławcze) – edukacja, nauka czytania, szkoła
*w micie pojęcie zniekształca sens
*sposoby odbioru mitu
-cyniczny (manipuluje znaczącym i znaczonym)
-demistyfikujący (odróżnia sens i formę i ma świadomość jak sens staje się formą)
-dynamiczny (całość sensu i formy: skupia się na znaczącym)
*mit kradnie sens z I systemu i oddaje formę w II systemie
*wg Barthesa mit nie jest uniwersalny – jest historyczny (musimy zagłębić w krąg aby go zrozumieć)
Benedict, Ruth „Wzory Kultury”
*antropologia – powinno się badać kultury inne niż nasza, ponieważ nasze zwyczaje są dla nas oczywiste
*powinniśmy porównywać nasze zwyczaje z innymi (obecne zagrożenie wartościowania)
*antropologia ma badać zwyczaje codzienne, nie powinna zajmować się spekulacjami
*B. mówi o Frazerze, że jest badaczem gabinetowym ponieważ bazuje na relacjach misjonarzy
*B. przeciwstawia się fragmentaryczności dochodzenia do kultury
*kultury się uczymy, nie jest dziedziczna genetycznie
*skupmy się na badaniu kultur prostych, ponieważ w czasie dostępnym badaczowi nie możemy zbadać kultur złożonych
*”dzikie dzieci” - nie przeszły procesu socjalizacji: kultura nie jest dziedziczna
*wzór kultury równa się danej kulturze (Zuni – rytualizm; Kwakiutlowie – rytualizacja; Dobu – lęk i poczucie zagrożenia)
*dla B. wzory kulturowe są budowane na podstawie orientacji psychologicznych
*kultura jako łuk (kultura jako zbiór wybranych wariantów ze wszystkich możliwości) – wybieramy tylko segmenty z łuku
*cecha kultury – składa się z elementów i to elementy i ich konfiguracje decydują o cesze
*wzór kultury – konfiguracja cech kultury
*każda instytucja jest wynikiem działania jakiejś cechy
*wizja przypomina cechę kultury; łączy się z różnymi instytucjami, składa się z elementów (np. osoba pretendowana do wizji, charakter wizji, okoliczność otrzymania wizji, wpływ wizji)
*instytucja małżeństwa – składa się z cech (różnych dziedzin), a w obrębie tych cech mamy komplet elementów
*cecha może składać się z elementów kultury albo też z innych cech
ujęcia
+ujęcie nominalne -
+ujęcie realne – wytwory człowieka jako kultura
Boas, Franz „Cele Badań Antropologicznych”
Caillois, Roger „Żywioł i Ład”
*jego zdaniem Huizinga ukazał znaczenie gry i zabawy dla rozwoju
*gra i zabawa ma być widowiskiem
*Huizinga pominął klasyfikację gier
*mówiąc o bezinteresowności gier Huizinga pominął hazard i wymianę dóbr
*gry są dobrowolne, bezproduktywne, tworzą reguły i normy
*klasyfikacja gier (kto gra, w co gra, czy wymaga użycia konkretnych przedmiotów):
-agon – współzawodnictwo
-alea – los
-mimicry – naśladowanie
-illinx – oszołomienie
*agon:
-oparte na jednej cesze (np. szybkość)
-pojawia się zwycięzca
-na początku uczestnicy mają równe szanse (teoretycznie)
*illinx:
-mają wprowadzić w trans, upojenie
-ruch prowadzący do oszołomienia
-np. huśtawka, karuzela, taniec
*cechy gry/ zabawy:
-dobrowolna;
-wyodrębniona (zamknięta przestrzeń/ czas);
-zawierająca element niepewności;
-bezproduktywna;
-ujęta w normy (konwencje, chwilowo zawieszające zwykłe prawa);
-fikcyjna („specyficzne poczucie wtórnej rzeczywistości lub też całkowitego oderwania od życia powszedniego”)
*przeciwstawne bieguny gier i zabaw:
-zabawa – paidia -gra – ludus
*zabawa (paidia) – polega na swobodnej improwizacji, jest podejmowana w sposób spontaniczny, nie trzeba jej odgórnie formalizować
*gra (ludus) – spontaniczność trzeba podporządkować regułom, reguły zaczynają się mnożyć
*między zabawą a grą istnieją formy pośrednie
*alea, agon, illinx i mimicry mogą przyjmować formy gry lub zabawy np.:
-agon paidia – dziecięce zabawy
-agon ludus – zawodowy sport
-alea paidia – (brak zupełnie spontanicznej formy) – bliskie są wyliczanki dziecięce, rzucanie monetą
-alea ludus – ruletka, loteria
-mimicry paidia – zabawy dziecięce np. w dom, w sklep
-mimicry ludus – teatr oraz sztuki widowiskowe
-illinx paidia – kręcenie się dzieci wokół własnej osi, karuzela, huśtawka
-illinx ludus – alpinizm, ćwiczenia na trapezie (nie w pełni sformalizowana)
*paidia jest formą pierwotną, potem pojawiają się reguły i ludus
*pierwotne formy z reguły nie mają nazw (np. kręcenie się w kółko)
*ludus są najbardziej uzależnione od mody, ulegają konwencjonalizacji, są zależne od kontekstów kulturowych, bardziej zróżnicowane
*wypaczenia gier i zabaw – pojawiają się, gdy zaciera się ścisła granica dzieląca ścisłe reguły gier i zabaw od życia codziennego – gry i zabawy wkraczają w czas i przestrzeń codziennego życia:
-agon – formy instytucjonalne włączone w życie codzienne – konkursy, zawody / wypaczenia: przemoc, żądza władzy, oszustwo, np. piłka nożna doprowadza do zamieszek
-alea – formy instytucjonalne to m.in. giełda / wypaczenia: przesądy i astrologia brane serio np. spekulacje giełdowe
-mimicry – najbardziej zinstytucjonalizowane formy to kino, teatr, karnawał, kult gwiazd czyli mundur, etykieta, ceremoniały (zmiana ubioru i zachowania zmienia status społeczny) / wypaczenia: sytuacje prowadzące do alienacji i zaburzeń tożsamości, rozdwojenia jaźni
-illinx – najbardziej zinstytucjonalizowane formy to alpinizm, ćwiczenia na trapezie / wypaczenia: alkoholizm, narkomania
laililang