Ćwiczenia oddechowe.odt

Celem ćwiczeń oddechowych jest:

•        poszerzenie pojemności płuc,

•        wzmocnienie mięśni biorących udział w oddychaniu,

•        wyrobienie toru oddechu przeponowego,

•        odróżnienie fazy wdechu i wydechu,

•        wyrobienie umiejętności szybkiego, pełnego wdechu i wydłużonej fazy wydechowej,

•        dostosowanie długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi,

•        zsynchronizowanie pauz oddechowych z treścią wypowiedzi.

Ćwiczenia oddechowe wykonujemy:

•        w przewietrzonym pomieszczeniu

•        przed jedzeniem lub 2–3 godziny po posiłku

•        systematycznie 2–3 razy dziennie przez ok. 2–3 min

•        przedłużanie wydechu nie może być zbyt długie, bo może opróżnić płuca z tzw. „powietrza zapasowego”

Ćwiczenia oddechowe rozpoczynamy od ćwiczeń, w czasie których dziecko powinno jedynie „bawić się” oddechem. Stopniowo przechodzimy do ćwiczeń trudniejszych, a więc ćwiczeń oddechowych połączonych z elementami gimnastyki całego ciała lub ćwiczeniami fonacyjnymi. Nowe elementy wprowadzamy, gdy dziecko opanowało wcześniejsze etapy kontroli oddechu.

Każde dziecko ma własny indywidualny rytm oddechu, inną pojemność płuc. Dlatego ćwiczenia te każde dziecko wykonuje zgodnie ze swoimi możliwościami.

1) Ćwiczenia postawy mówiącego
- rozluźniamy barki i ramiona, np. poprzez wymachy i krążenie ramion;
- klatka piersiowa do przodu, ale tak, aby wyglądało to naturalnie;
- brzuch luźny, nie wciągnięty, nie skrępowany ciasnym ubraniem;
- kolana luźne;
- stopy w pozycji stabilnej, lekko rozstawione;
- wykonujemy ćwiczenie ześrodkowujące: głowa opada w dół pociągając za sobą resztę ciała.

2) Ćwiczenia przygotowujące do pogłębienia oddechu:
- wymachy ramion;
- rozluźnianie żuchwy poprzez żucie przy zamkniętych szczękach, masowanie stawów żuchwowych, opuszczanie żuchwy ku dołowi i podciąganie ku górze, ziewanie, opadanie żuchwy z czubkiem języka opartym na wewnętrznej powierzchni zębów;
- ćwiczenie kręgosłupa: siedzimy po turecku, najpierw w pozycji zgiętej, potem prostujemy się cały czas mówiąc głośno „aaaaaaaaaa”, tak, aby poczuć i usłyszeć różnice w brzmieniu głosu;
- głęboki wdech podczas podnoszenia rąk do góry, wydech przy opadaniu rąk (wdech-krótki, wydech-długi).

3) Ćwiczenia oddechu pełnego
- leżąc płasko na plecach, bez poduszek pod głową, kładziemy ręce przy biodrach i kilkanaście razy głęboko oddychamy, w fazie wdechowej nabieramy powietrze całą przestrzenią jamy ustnej i nosowej, w fazie wydechowej wydmuchujemy powietrze przez szczelinę lekko rozwartych ust, tak aby powietrze natrafiało na lekki opór warg. Jednocześnie obserwujemy, czy podczas wdechu unosi się nam lekko brzuch, a dolne żebra rozszerzają się.
- klękamy, opuszczamy się, z wyciągniętymi przed siebie rękami, oddychamy głęboko;
- kładziemy się na podłodze, nogi zgięte w kolanach pod kątem prostym kładziemy na krześle, oddech pełny powinien pojawić się samoczynnie po chwili.

4) Ćwiczenia oddechu z podparciem:
- stojąc wzdychamy głęboko, tak, żeby dolne żebra rozszerzyły się na boki, później próbujemy ten efekt uzyskać bez westchnienia, samym wdechem;
- stojąc, z rozchylonymi lekko ustami wąchamy piękny bukiet pachnących kwiatów (bezszmerowo): klatka piersiowa lekko unosi się i wysuwa do przodu, ramiona nie unoszą się, dolne żebra rozszerzają się, brzuch odrobinę się uwypukla, wydech powolny i spokojny;
- leżąc na plecach robimy wdech, lekko naciskamy dłonią mięśnie brzucha, wydychamy powietrze stawiając jednocześnie opór naciskającej dłoni, wymawiamy przy tym długie: fffffffffff;
- leżąc na plecach robimy szybki wdech, wydychamy powietrze kilkoma rzutami: z-z-z-z-z……..z-zzz-z-zzz-z-zzz;
- stojąc robimy wdech, wydychamy powietrze w 2, 3, 4, 5 gwałtownych dmuchnięciach;
- stojąc wykonujemy pełny wdech, wydech równy, powolny, w połączeniu z artykulacją głoski w;
- stojąc wyrzucamy szybko wyprostowane ręce w bok do poziomu w tym czasie robiąc szybki wdech, wydychamy powietrze opuszczając powoli ręce do nóg licząc w myślach 1,2,3,4,5…10;
- podobnie jak wyżej, tylko ręce podnosimy nad głowę;
- wykonujemy skłony w dół-wydech, do góry-wdech.

5) Ćwiczenia regulacji oddechu:
- liczymy przed płomykiem świecy tak, aby się nie chwiała;
- naśladujemy pszczołę: zzzzzzzzzzzzzzzzzz, tak długo, na jak długo starczy nam oddechu, ale tak, aby została jeszcze rezerwa powietrza w płucach;
- bawimy się w wyliczanki np. Siedzi chłop przy stole liczy oka w rosole: jedno oko, drugie oko, trzecie oko, czwarte oko itd.
- ćwiczymy swobodną regulację na zrytmizowanych tekstach literackich, np. na fragmentach „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza:

Słońce ostatnich kresów/ nieba dochodziło,/
Mniej silnie, ale szerzej/ niż we dnie świeciło,/
Całe zaczerwienione,/ jak zdrowe oblicze/
Gospodarza, gdy prace/ skończywszy rolnicze/
Na spoczynek powraca;/ już krąg promienisty/
Spuszcza się na wierzch boru/ i już pomrok mglisty,/
Napełniając wierzchołki/ i gałęzie drzewa,/
Cały las wiąże w jedno/ i jakoby zlewa;/
I bór czernił się na kształt/ ogromnego gmachu,/
Słońce nad nim czerwone/ jak pożar na dachu;//

Wykonujemy kolejne etapy ćwiczenia:
a) wdech przed każdym wersem,
b) wdech co dwa wersy,
c) wdech co trzy wersy,
d) wdech co cztery wersy,
e) wdech w miejscu średniówki i po wersie,
f) wdech przed każdym wyrazem,
g) rozłożenie pauz i wdechów z godnie w wymogami interpretacyjnymi tekstu.

W miarę wydłużania fragmentu tekstu mówionego na jednym wydechu, przyspieszamy tempo mowy, pogłębiamy wdech. Ćwiczenia wykonujemy stopniowo, każde przez kilka dni po 5-10 minut. Przechodzimy do następnego etapu dopiero wtedy, gdy opanujemy dobrze poprzedni.

- wymawiamy szereg samogłosek na jednym wydechu, małe litery oznaczają słabsze, delikatniejsze wypowiedzenie, duże-mocniejsze, samogłoski wymawiamy płynnie przechodząc od jednej do drugiej:
AaEeIiOoUu
AaeEiIoOuU

- wymawiamy szeregi samogłosek na jednym wydechu, każdą oddzielnie:

A!aaaaa
E!eeeee
I!iiiii
O!ooooo
U!uuuuu

- ćwiczenia szeptu: szept wymaga od mówiącego więcej ilości powietrza, wolniejszego tempa mówienia, wyrazistego artykułowania spółgłosek, dłuższego wymawiania samogłosek, bardzo wyraźnej i mocnej końcówki, ćwiczymy po jednym zdaniu:

W polu zatupotały konie.
Od tupotu kopyt pył po polu leci.
Wić się tobie wić.
Kiedy susza szosa sucha.
Idzie Sasza szosą suchą.
Trzy pstre przepiórzyce przeleciały przez trzy pstre kamienice.
Już trzyma mróz skrzyp słychać płóz.
Postrzępione skrzydła zaszumiały w liściach.

-ćwiczenia wydłużania fazy wydechowej, możemy wykorzystywać tu wszelkiego rodzaju wyliczanki wypowiadane na jednej fali wydechowej. Tempo szybkie, zwracamy uwagę, żeby końcowe głoski wersów były dobrze słyszalne. Przykładowa wyliczanka:

Było morze, w morzu kołek.
A ten kołek miał wierzchołek.
Na wierzchołku siedział zając
I nogami przebierając
Śpiewał tak:/
Łysy ojciec, łysa matka,
Łysy sąsiad i sąsiadka.
I ja także łysy byłem,
Łysą również poślubiłem,
Potem jeszcze coś przybyło
I to także łyse było.
I śpiewało sobie tak:/
Było może……

Początkowo możemy zrobić pauzę na wdech również po piątym wersie, potem staramy się tak gospodarować wydechem żeby wystarczył na cały tekst.
Do tego typu ćwiczeń możemy wykorzystywać również wierszyki, proponowany tutaj tekst o pingwinie dzielimy tak, aby jeden wdech wystarczył na jedno zdanie:

„Mówi pingwin do pingwina:/
– Mam ochotę na łyk wina
Lub malinowego soku,
Marzę o tym już od roku...
Dosyć mam tej słonej wody,
Nie smakują mi mdłe lody,
Za to chęć mam niesłabnącą
Zjeść raz w życiu na gorąco!/
Nasze zimne smakołyki
Trzeba wysłać do Afryki,
W zamian zaś tamtejsze ptaki
Niech nam przyślą ich przysmaki...”/
/Zbigniew Dmitroca, fr, wiersza „Pingwiny”/
 

Zabawy pogłębiające oddech:

1. Dmuchanie na piórko, tak, aby jak najdłużej unosiło się w powietrzu.

2. Wymachy rękami, głębokie wdechy – tak, jakbyśmy wąchali bukiet kwiatów.

3. Wyliczanki typu: Siedzi kura w koszyku, liczy jaja do szyku : jedno jajo, drugie jajo,

   trzecie jajo…..itd. – na jednym wydechu, konkurs, kto naliczy więcej jaj.

4. chłodzimy gorącą zupę na talerzu- dmuchanie ciągłym strumieniem

5. chuchanie na szybę, na zmarznięte ręce;

6.  zdmuchiwanie nasionek z mlecza;

7. lokomotywa oddaje nadmiar pary: fffffffffff;

8. wypuszczanie powietrza z balonika: sssssssss;

9. pociąg rusza ze stacji, na jednym wydechu długo go naśladujemy: pfpfpfpfpf albo

czczczczczcz.

10. Praca na tekstach – wykorzystujemy teksty poetyckie do wydłużania wydechu,

polecamy dzieciom, aby po uprzedniej rozgrzewce (j.w) nabierały jak najwięcej

powietrza i mówiły np. po jednym, po dwa nawet po trzy wersy wiersza, jednocześnie

nie zaniedbując artykulacji ani nie przyspieszając. Poniżej zamieszczam kilka

odpowiednich do tego celu tekstów

Ćwiczenia oddechowe

1. idą gęsi ssss - uśmiech, wydech,
   2. usypianie lalki - ciii - uśmiech, wydech,
   3. liście szeleszczą -sz sz sz - ryjek wydech,
   4. dmuchanie na zmarznięte ręce - chuu chuu,
   5. studzimy herbatę - ffff,
   6. wydmuchiwanie z tuby kul do celu,
   7. nadmuchiwanie balonów,
   8. nadmuchiwanie balonów z ustnikiem i gwizdkiem,
   9. zdmuchiwanie przez słomkę wacików, piłek pingpongowych\, piórek,
   10. rozdmuchiwanie przez słomkę kaszy, ryżu,
   11. dmuchanie w gwizdki,
   12. dmuchanie w gwizdki z papierową tubą,
   13. zdmuchiwanie świecy z różnej odległości, ustami, nosem,
   14. wprawianie w ruch wiatraczków,
   15. przyciąganie (wdech) słomką, rurką różnych przedmiotów,
   16. wąchanie kwiatków, zatrzymywanie zapachu,
   17. naśladowanie śmiechu (cicho, głośno)
   pan ho, ho, ho
   pani ha, ha, ha
   dziecko hi, hi, hi
   staruszka he, he, he,
   18. powtarzanie szeptem zdania,
   19. huśtanie na brzuchu oddechem zabawki,
   20. wdech - słońce wschodzi coraz wyżej
   wydech - a zachodzi coraz niżej,
   21. śpiewanie, recytowanie,
   22. podrzucanie wacika lub piórka dmuchając na nie,
   23. zdmuchiwanie nosem lekkich przedmiotów,
   24. wprawinie w ruch przedmiotów zawieszonych na nitce.
   
   Zestaw ćwiczeń usprawniających prawidłowy oddech w przedszkolu:

1. Chłodzenie gorącej zupy.
   
   2. Wąchanie kwiatów, zapachów, potraw, kosmetyków.
   
   3. Dmuchanie na zmarzniętą szybę, chuchanie na złączone dłonie.
   
   4. Zdmuchiwanie kropli deszczu, płatków śniegu, piórek, listków w czasie zabaw w przedszkolu i podczas spacerów.
   
   5. Nadmuchiwanie balonów.
   
   6. Nabieranie powietrza nosem przy zamkniętej buzi i wypuszczanie przy jednoczesnej artykulacji głoski np. /s/ lub /f/.
   
   7. Zdmuchiwanie chrupek, piłeczek, kawałków waty z gładkiej a następnie szorstkiej powierzchni.
   
   8. Dmuchanie na płomień świecy tak, aby go nie zgasić.
   
   9. Dmuchanie na styropianowe zabawki pływające po wodzie (zabawa “Zawijanie do portu”).
   
   10. Puszczanie baniek mydlanych. Dmuchamy na zmianę:
   
   długo – krótko – jak najdłużej
   słabo – mocno – jak najmocniej (gotuje się, kipi)
   
   11. Dmuchanie na wiatraczki, w gwizdki.
   
   12. Gwizdanie.
   
   13. Dmuchanie na paski papieru lub wycięte z kolorowego papieru zabawki (zwierzęta, kwiatki, listki, gwiazdki itp.)  umieszczone na nitkach i umocowane na stelażu, tak aby jak najdłużej utrzymały pozycję wychylną.
   
   14. Dmuchanie do celu, np. papierowych, styropianowych lub zrobionych z wacików zabawek (rybki do stawu, pająk na pajęczynę, myszki do norki, pies do kości itp.).
   15. Dmuchanie na wycięty z papieru grzebień, od strony lewej do prawej, tak, aby na jednym wydechu wychyliły się wszystkie zęby grzebienia.
   
   16. Oddychanie w pozycji leżącej z zabawką ułożoną na brzuchu (“Kołysanka”).
   
   17. Naśladowanie na jednym wydechu śmiechu różnych osób np. dziewczynka: hi, hi, hi, chłopiec: ha, ha, ha, staruszka: he, he, he, mężczyzna: ho, ho, ho.
   
   18. Fonacja samogłosek lub spółgłosek /s, z, sz, ż, w, f/ na jednym wydechu podczas zabawy np. jazda samochodu z przedszkola do garażu, droga ślimaka z lasu do domu itp.
   
   19. Zabawy fonacyjne samogłoskami aaa..., ooo...., uuu..., eee.., yyy ..., iii ...
   
   20. Łączenie samogłosek w pary, po trzy aż do sześciu: aaauuu, aaaooouuu itp.
   
   21. Liczenie na jednym wydechu 1, 2, 3, 4, 5....
   
   22. Wyliczenie na jednym oddechu jak najwięcej wron :
   
   „Jedna wrona bez ogona
   druga wrona bez ogona
   trzecia wrona bez ogona
   (...)
   a ta jedenasta, wrona ogoniasta.   
   
   W codziennym kontakcie z dzieckiem, nauczyciel przypomina o zasadach prawidłowego oddechu. Dobrym pomysłem jest zabawa “Czarodziejski kluczyk” – zwracamy uwagę na zamykanie buzi i oddychanie nosem.
   
   Uwaga:
   
   Należy pamiętać o tym, że dziecko nie wykona tego zadania, gdy ma katar, przerost trzeciego migdałka lub krzywą przegrodę nosa.

Ćwiczenia

•        Zdmuchiwanie kawałka papieru z gładkiej powierzchni- dziecko robi szybki, krótki wdech a wydycha powietrze wolno i długo zdmuchując kawałki papieru. - SZYBKI WDECH I DŁUGI WYDECH

•        Zabawa „Słoneczko”- dziecko stoi wyprostowane i wykonuje głęboki wdech. W czasie wydechu unosi ręce do góry, wznosi się na palce, wypowiadając słowa: „Słonko wschodzi coraz wyżej…”, następnie znowu wykonuje wdech i w fazie wydechowej mówi: „… a zachodzi coraz niżej.” - GŁĘBOKI WDECH

•        Zdmuchiwanie świecy, dmuchanie na watkę lub piórko5 - dziecko stara się by watka, piórko wzniosło się jak najwyżej. - SZYBKI WYBECH

1.     Ćwiczenia oddechowe

           Zabawa „Wąchanie kwiatów” 1 - dziecko siedzi lub stoi obok kwiatów (mogą one być wykonane z kolorowej bibułki i wówczas wąchanie odbywa się na niby), powoli wciąga powietrze nosem i równie powoli, aby jak najdłużej zapamiętać ich zapach, robi wydech. Ćwiczenie należy powtórzyć kilkakrotnie.

2. Zdmuchiwanie kawałka papieru z gładkiej powierzchni2 - dziecko robi szybki, krótki wdech a wydycha powietrze wolno i długo zdmuchując kawałki papieru.
3. Wydmuchiwanie skrawków papieru z chropowatej powierzchni3- dziecko otrzymuje plastikową rurkę lub słomkę i za jej pomocą ma zdmuchnąć na przykład 10 papierków. Zostaje nagrodzone, jeżeli w czasie jednego wydechu, poruszając odpowiednio rurką, zdmuchnie najwięcej papierków. Liczba skrawków papieru zmienia się w zależności od wieku dziecka i stopnia zaawansowania ćwiczeń.
4. Zabawa „Wesoły wiatraczek” 4- dziecko trzyma w ręku wiatraczek. Na określony sygnał, przybliża go do ust i mocno dmucha, po czym wyciąga przed siebie rękę z kręcącym się wiatraczkiem.
5. Zdmuchiwanie świecy, dmuchanie na watkę lub piórko5 - dziecko stara się by watka, piórko wzniosło się jak najwyżej.
6. Zabawa „Balonik”6 - dziecko naśladuje nadmuchiwanie balonu. Należy uważać, aby wydmuchiwanie powietrza odbywało się powoli, gdyż inaczej balonik pęknie.
7. Dmuchanie na świecę7- w taki sposób, by płomień wyginał się, ale nie gasł.
8. Dmuchanie na pasek papieru (rozmiar 6cmx2cm)8- dziecko dmucha na pasek równomiernie, powoli i jednostajnie. W czasie dmuchania pasek jest wychylony przez cały czas pod jednakowym kątem.
9. Puszczanie baniek mydlanych9- w czasie ćwiczenia wydech jest powolny, równomierny i długi, a efekt jest widoczny w postaci pięknych, mieniących się kul.
10. Oddychania brzuszno – przeponowego10 - najłatwiej uczymy w pozycji leżącej. Ruchy brzucha i klatki piersiowej można kontrolować ręką. Pierwsze ćwiczenia wykonuje sam logopeda, a uczeń kładzie jedną rękę na jego brzuchu (w dolnej części klatki piersiowej), a drugą – na górnej części klatki piersiowej. Przepona przesuwając się przy wdechu do dołu wywiera nacisk na brzuch, który się uwypukla; przy wydechu przepona wraca do swojego położenia poprzedniego, tzn. unosi się, a brzuch opada. Z kolei uczeń wykonuje ćwiczenia sam i powtarza je 3 razy, wydmuchując powietrze między zbliżonymi wargami dla kontroli lub wymawiając długo głoskę s lub f. Ręka leżąca na brzuchu powinna się unosić, a leżąca na piersiach – poruszać w znacznie mniejszym stopniu.
11. Huśtanie ulubionej zabawki11 - na brzuszek leżącego płasko na podłodze dziecka należy położyć książkę, a na niej ulubioną zabawkę – kotka, pajacyka, misia. W czasie wdechu zabawka unosi się do góry, przy wydechu opada. Zarówno wdech, jak i wydech muszą być powolne i równomierne, z chwilowym zatrzymaniem powietrza, aby zabawka n...