REWOLUCJA 1905.doc

REWOLUCJA 1905 -1907 W ROSJI I W KRÓLESTWIE POLSKIM

W XIX/XX wieku terytorium Rosji osiągało monstrualne rozmiary. Jej granice sięgały w głąb Europy, na wschodzie graniczyła z Dalekim Wschodem , co czyniło ją niemal terytorium bezkresnym.

Kraj ten był jednak wewnętrznie skłócony, podzielony, słaby. Przyczyniały  się  do tego wystąpienia chłopów, zła sytuacja materialna robotników. Rządy sprawował w ten czas ostatni Romanowicz – Mikołaj II .

WOJNA ROSJI Z JAPONIĄ

Mikołaj II uwikłał  Rosją w wojnę z Japonią (1904-1905) .Jej powodem było zderzenie interesów Rosji i Japonii na Dalekim Wschodzie. Chodziło o Mandżurię 

( północno-wschodnie Chiny) i Półwysep Koreański , którymi kraje te były zainteresowane .Początkowo Japonia wyszła do Petersburga z propozycją , by podzielić się tymi terenami. W Petersburgu nie brakowało jednak polityków, którzy uważali, że Rosji w tym okresie przydałaby się  zwycięska wojna, co podniosłoby jej autorytet. Tak więc Rosja, chyba nie do końca zdając sobie sprawę z tego, że z frontem dalekowschodnim połączona jest jedynie koleją transsyberyjską , co powodowało, że ze względu na odległość dostarczanie zaopatrzenia mogło trwać tygodniami, zaczęładążyć do wojny. W dodatku Japonia była krajem , który wyszedł już z zapóźnienia-  głównie w okresie Meidżi ( światłe panowanie – chodzi o okres rządów cesarza Mutsuhito – lata 1867-1912), po którym stała się nowoczesna , silna militarnie. Japonia była także popierana przez Wielką Brytanię i to właśnie ten sojusz odegrał decydującą rolę w wojnie.

Wobec sprzeciwu przyjęcia ugody Japonia zaatakowała ( 8-9 lutego 1904) Półwysep Liao-Tung, gdzie na południu znajduje się Port Artur, gdzie mieściła się flota rosyjska dalekowschodnia  .Japonia zdobyła te tereny, zniszczyła flotę , następnie  wygrała bitwę pod Mukdenem. Rosja zaczęła zdawać sobie sprawę, że przegrywa. W obliczu tej sytuacji car zdecydował się na wysłanie floty bałtyckiej na Daleki Wschód. Zgodnie z planami flota miała przepłynąć przez cieśninę Sund, dalej Morze Północne, kanał La Manche , cieśninę Gibraltarską , Morze Śródziemne, kanał Sueski i dotrzeć na Daleki Wschód. Jednak gdy flota dotarła do cieśniny Gibraltarskiej, Wielka Brytania nie przepuściła Rosjan przez kanał Sueski. . Rosjanie opłynęli więc całą Afrykę, Półwysep Indyjski docierając do Mandżurii. Ponieśli oni także ostateczną klęskę w bitwie pod Cuszimą. Z pomocą Rosji  przyszło USA. Na mocy pokoju podpisanego niedaleko Bostonu Rosja traciła wpływy w Mandżurii i na Półwyspie Koreańskim , stając się krajem drugorzędowym na Dalekim Wschodzie.

REWOLUCJA W ROSJI

W Rosji wzrastała fala niezadowolenia. 22 stycznia 1905 robotnik Wasiliew i pop Hapon (=Gapon ) zorganizowali manifestację w Petersburgu przed Pałacem Zimowym , gdzie nie było jednak cara, który przebywał w Carskim Siole. Zgromadziło się tam kilka tysięcy ludzi, którzy chcieli wręczyć carowi petycję w której określili czego się domagają . Przed wręczeniem petycji ochrona jednak nie wytrzymała i wysłano wojska- konnych kozaków , którzy  zmasakrowali tłum , zabijając 1000 osób. Wydarzenie to nosi nazwę krwawej niedzieli i było wstępem do rewolucji.

Rewolucja zaczęła się strajkiem generalnym. Właściwie  z dnia na  dzień zaczęło strajkować pół miliona ludzi. Po kilku miesiącach liczba strajkujących robotników wzrosła do 2 milionów. Car chcąc temu zaradzić zwołał Dumę, z którą chciał się podzielić rządami, ograniczyć samodzierżawie. Nie działał jednak całkiem uczciwie , organizując czarne sotnie – oddziały składające się z kryminalistów, którym darowano część kary w zamian za rozbijanie strajkujących.

Kluczowym momentem była rewolucja grudniowa w Moskwie – 24 listopad – 3 grudnia 1905, która zakończyła się klęską , głównie dzięki temu, że po wojnie na Dalekim Wschodzie do europejskiej części Rosji zaczęły wracać wojska , zajmujące się tłumieniem buntów.

Ostatecznie w pewnych miejscach rewolucja trwała do 1907 , zakończyła się jednak klęską.

W Rosji umocniła ona ruch robotniczy – rosyjską socjaldemokrację ( w skład której wchodzili mienszewicy i bolszewicy). Powinna być także ostrzeżeniem dla cara, że w państwie dzieje się źle. Jednak  rodzina Romanowiczów nie wyciągnęła z tego wniosków , co zaowocuje obaleniem jej w 1917 przez rewolucję lutową i utworzeniem po rewolucji październikowej państwa socjalistycznego.

REWOLUCJA W KRÓLESTWIE POLSKIM

Już w listopadzie PPS zorganizował manifestację na Placu Zamkowym , której głównym hasłem było : „ Precz z mobilizacją „ . Polacy byli bowiem ściągani do armii rosyjskiej, a potem wysyłani do walki w Mandżurii i Korei . PPS uważała , że nie leży to w polskim interesie, nie jest to polską sprawą i negatywnie spoglądało na polską mobilizację.

Car mający wystarczająco innych problemów próbował załagodzić sytuację w Królestwie . Nadał socjalne przywileje robotnikom. Skrócił ich tygodniowy czas pracy z 65 do 59 godzin, zwiększono płacę , w niektórych zakładach nawet o 50%.

Polacy mieli jednak dwa powody , by występować:

1)     kwestia materialna – ucisk ze strony burżuazji

2)     kwestia narodowa- ucisk ze strony zaborcy rosyjskiego .

W czerwcu 1905 miało miejsce powstanie czerwcowe w Łodzi, które jednak Rosjanie rozbili, a w którym zginęło ok. 300 osób.

W Królestwie Polskim w latach 1905-07 miały miejsce liczne strajki młodzieży szkolnej . Protestowali gimnazjaliści, studenci, znajdujący się także w Petersburgu ze względu na zamknięcie Uniwersytetu Warszawskiego .

Na ziemiach polskich zaszły również zmiany w partiach politycznych.

Narodowa Demokracja przeszła z pozycji walki na sojusz z Rosją . Twierdzili oni wówczas , że Rosja mimo, iż jest zaborcą , nie jest największym wrogiem Polski i to z Rosją będzie nam bliżej do odzyskania niepodległości niż z Niemcami. W rosyjskie Dumie utworzono nawet koło polskie , w którym znajdowali się polscy deputowani.

W PPS nastąpił rozłam na :

1) PPS Starzy – pozostający przy starych poglądach ( m.in. Piłsudski) , którzy zmienią później nazwę na PPS Frakcja Rewolucyjna

2) PPS Młodzi – skłaniający się ku walce jedynie o zdobycze socjalne , noszący potem nazwę PPS Lewica.

Rewolucja w Królestwie Polskim została stłumiona przez premiera rządu rosyjskiego – Piotra Stołypina.

W Polsce rewolucja spowodowała polepszenie warunków bytowych, materialnych dla robotników; aktywizację proletariatu; przyniosła nadzieję, że walka jest czymś , co może przynieść efekty.

Sytuacja na ziemiach polskich stała się nerwowa, a ta nerwowa atmosfera wrastała w miarę jak Europa zbliżała się do wybuch I wojny.