REWOLUCJE W ROSJI 1917 I POWSTANIE PAŃSTWA RADZIECKIEGO
Oprócz rewolucji październikowej w Rosji w 1917 roku miała miejsce jeszcze rewolucja lutowa, z punktu widzenia politycznego ważniejsza, gdyż doprowadziła do obalenia
Mikołaja II.
W Rosji do 1917 obowiązywał kalendarz juliański, a w reszcie Europy gregoriański. Tak więc rewolucja lutowa faktycznie miejsce miała w marcu, a październikowa w listopadzie.
Sytuacja w Rosji w okresie wojny
W takcie wojny w Rosji sytuacja nie była dobra. Panował chaos w gospodarce, istniały trudności z tym, że sprawy ekonomiczne podporządkowane były potrzebom wojny. Powszechne były kłopoty z transportem, wiele osób uciekało w głąb Rosji. Szerzył się nielegalny handel. Na wsi rosyjskiej panował kryzys. 23% upraw leżała odłogiem, brakowało bowiem mężczyzn do pracy, ponieważ zmobilizowano11 milionów mężczyzn do walki. Dodatkowo panował kryzys władzy. Mikołaj II nie był bowiem udolnym władcą, a o władzy w Rosji w latach dziewięćdziesiątych mówiono nawet „autokracja bez autokraty”. Dodatkowo do klęsk ponoszonych na froncie doszła jeszcze sprawa z Grzegorzem Rasputinem, nazywanym również świętym mnichem.
Car miał bowiem 4 zdrowe córki i najmłodszego syna Aleksego, który miał być jego następcą. Carewicz przez rodzinę matki cierpiał na hemofilię. Już jako dziecko kilka razy otarł się o śmierć. Wówczas z Syberii przybył Grzegorz Rasputin, który hamował krwotoki u carewicza. Był on jednak rządny władzy i wywierał silny wpływ na małżonkę cara – Aleksandrę Fiodorownę . Tym sposobem wpływał między innymi na prowadzenie wojny, co nie podobało się arystokracji. Chcieli oni początkowo zabić cara, to jednak im się nie udało i ostatecznie zamordowali Grzegorza Rasputina. Ciało jego wrzucono do Narwy (przepływającą prze Piotrogród = Sankt Petersburg ). Zabójstwa tego dopuścił się książę Jasupow, który nie został za to skazany na żadną karę. Świadczyło to o tym, że zamordowanie Rasputina spotkało się ze społeczną aprobatą.
Rewolucja lutowa
21 lutego Duma powołała Tymczasowy Komitet Dumy, a jeden z deputowanych wręczył carowi akt nakłaniający go do podjęcia decyzji o abdykacji. Początkowo car chciał abdykować na rzecz swojego brata, ten jednak nie przyjął tronu. Tak więc w lutym 1917 Rosja przestała być monarchią, a po 304 latach ustępiła dynastia Romanowów ( która rządziła po dynastii Rurykowiczów). Car stał się zwykłym obywatelem Rosji, żył jak nędzarz, a jako zawód wpisane miał: były car. Otrzymywał z tego tytułu rentę, jednak w sierpniu 1918 został wywieziony przez bolszewików wraz z całą rodziną do Jukaterynburga (Carycyna), gdzie któregoś dnia rozstrzelano ich w piwnicy. Następnie ciała próbowano spalić, niektóre wrzucono do studni. Car Mikołaj II, który zginął męczeńską śmiercią jest jednym ze świętych kościoła prawosławnego. Zamordowany został również carewicz.
W 1917 władzę w Rosji przejął Tymczasowy Komitet Dumy, który został przemianowany w Rząd Tymczasowy. W okresie swoich rządów na jego czele stało dwóch premierów : książę Lwow oraz Aleksander Kiereński (socjaldemokrata). Mówi się, że w okresie w którym władzę pełnił Rząd Tymczasowy panował dwuwładza. Istniała bowiem:
1) legalna władza = Rząd Tymczasowy
2) Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich (* w Piotrogrodzie)
Rewolucja październikowa
W trakcie rewolucji lutowej obalono cara. W Rosji nastąpiła więc odwilż. Rozpoczęły się powroty wielu osób, które wcześniej były niejako dysydentami. Powrócił wówczas Jerzy Plechanow, z Bostonu Lew Trocki ( Bronstein), a ze Szwajcarii Włodzimierz Ulianow (Lenin). Leninowi w powrocie do Rosji pomogli Niemcy. Zafundowali mu pociąg, który przejechał ze Szwajcarii, przez Niemcy, Skandynawię do Piotrogrodu. Znali oni bowiem jego poglądy i wiedzieli, że chce on w Rosji rozpocząć rewolucję . Niemcy dzięki, chaosowi, który zapanowałby wtedy w Rosji, zakończyłyby wojnę na wschodzie, wszystkie swoje siły przenieśli na zachód i zakończyły I wojnę.
Lenin, kiedy przybył do Piotrogrodu wydał dokument – „ Tezy kwietniowe”, który zawierał program władzy bolszewików. Zgodnie z nim mieli oni przejąć władzę w wyniku rewolucji.
W XIX w. w Rosji istniała Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza, która dzieliła się na dwa odłamy:
1) mienszewicy ( Kiereński) – łagodna, o umiarkowanych poglądach,
2) bolszewicy (Lenin) – o radykalnych poglądach, zgodnie z którymi rewolucja miała obalić dotychczasową władzę.
Lenin udał się jeszcze do Finlandii, a po swoim powrocie w 1917 założył dwie instytucje: Komitet Wojskowo-Rewolucyjny, na czele którego stanął oraz Gwardię Czerwoną ( * przemianowaną później w Armię Czerwoną ).
W nocy z 25/26 października ( 7/8 listopada) 1917 miał miejsce początek rewolucji. Znakiem na rozpoczęcie miały być wystrzały z pancernika Aurora. Pierwsze zdobyto Pałac Zimowy w Petersburgu, w którym znajdowała się siedziba Rządu Tymczasowego, którego członków aresztowano .Łącznie podczas szturmu było 10 ofiar, z których 4 zabiły się podobno o łupy. Pałac Zimowy nie mógł być więc dobrze zabezpieczony. Po szturmie zdarzenie to Lenin skomentował z resztą słowami: „ Poszło tak łatwo, że aż uderza do głowy”.
Władzę w Piotrogrodzie określały wówczas następujące akty prawne: dekret o ziemi oraz dekret o pokoju( zgodnie z którym nie było miejsca dla Polski) o propagandowym charakterze. Dekret o ziemi chłopom użytkującym ziemię nadawał ją na własność, co nie przeszkodziło jednak w kolektywizacji, powstawaniu kołchozów ( spółdzielcze gospodarstwa rolne) oraz sowchozów ( państwowe gospodarstwa rolne).
Istniał również komitet Cze-Ka czuwający nad bezpieczeństwem państwa, odpowiedzialny za wiele represji, który kierowany był także przez Feliksa Dzierżyńskiego( czerwony kat).
Rewolucja zaczęła także szybko głosić hasła niebezpieczne dla Europy – rewolucja światowa, zgodnie z którą Rosja miała rozniecić pożar rewolucji po całej Europie. Sprzeciwiła się temu między innymi Polska, a Lenin miał powiedzieć w ten czas słowa: „ Rewolucja, którą bolszewicy rozpoczęli dokona się po trupie Polski”
Tak powstało pierwsze państwo socjalistyczne.
roofi54