Jan Dobraczyński - Jak drzewa z tajgi.pdf - Dobraczyński Jan - K_F

Jan Dobraczyński

Jak drzewa z tajgi

Opowiadania

Ewa

Uśmiech, który zobaczyła na twarzy siedzącej naprzeciw kobiety, nasunął jej

przypuszczenie, że musi to być jakaś dawna znajoma. Zresztą twarz tamtej nie była jej

całkowicie obca. Te delikatne rysy i ten uśmiech majaczyły gdzieś na dalekim horyzoncie

wspomnień Zofii. Odruchowo odpowiedziała skinieniem głowy i także uśmiechem. Ale w

myśli szukała bezskutecznie: kto to może być? Skąd ja ją znam? Oczy kobiety siedzącej

naprzeciwko błysnęły. Poruszyła się żywo. Obrzuciła uważnym spojrzeniem innych

pasażerów tramwaju, a potem pochyliła się ku Zofii. Jej duże, błękitne oczy, podkreślone

lekkim fioletem, wbrew uśmiechowi, który nie schodził z ust kobiety, wydawały się pełne

smutku. Zofia ciągle nie mogła sobie przypomnieć, skąd ją zna. Pewne twarze spotykanych

przygodnie w tramwaju lub na ulicy wywołują wrażenie, że ich posiadaczy znamy od dawna.

Dopiero szczegóły: kształt ręki, ton głosu - mówią o pomyłce. Lecz Zofii wydawało się, że

jednak zna tę dłoń o małych paznokciach. Także nieobcy jej był chyba głos tamtej, gdy

powiedziała szeptem:

- Nazywam się Halina Kwiatkowska...

Odpowiedziała na to przedstawienie się zmieszanym uśmiechem. Nazwisko nie

powiedziało jej nic. Tramwaj wlókł się leniwie, ludzi na ulicach, jak zwykle o tej porze, było

mało. Minął ich tylko sznur aut piaskowego koloru, na których siedzieli żołnierze w

mundurach koloru szarozielonej trwogi.

- Czy pani teraz wysiada? - usłyszała pytanie.

Skinęła głową. Właściwie miała dojechać do następnego przystanku, który znajdował

się tuż przed biurem, ale ogarnęła ją chęć prędszego wycofania się z nieoczekiwanego

spotkania. Nie wyjaśnione sytuacje budziły w niej zawsze niepokój. Ale kobieta podniosła się

pośpiesznie z ławki.

- Ja także wysiadam... - powiedziała.

Wczesnomarcowe słońce zaglądało wstydliwie w wąwóz Złotej.

Dwie kobiety znalazły się na ulicy ze swymi ciężkimi torbami w rękach. Zofia ani na

chwilę nie zapominała, że pod wykupioną na kartki marmoladą, cukierkami i chlebem leży

paczka pism i dzisiejszy komunikat. Zatrzymała się, zdecydowana iść w innym kierunku niż

jej niespodziewana towarzyszka.

- Pani w prawo?

- Ja chciałabym jeszcze chwilę z panią... - powiedziała tamta. - Może pójdziemy

kawałek Sosnową? Albo wejdziemy do cukierni?

Niepokój Zofii wzmógł się: pisma, komunikat, nieznajoma - i z tym wszystkim do

cukierni. Mała cukierenka na rogu wyglądała cicho i spokojnie. Złota była raczej ulicą

poczciwą... Ale... Bąknęła:

- Bardzo się spieszę... Muszę wracać do biura...

Uśmiech kobiety na chwilę zgasł. Teraz, kiedy go nie było, jej smutne oczy

harmonizowały lepiej z dołem twarzy. Coś wyraźniejszego zarysowało się we wspomnieniach

Zofii. Ale skądże znowu? - pomyślała prędko. Kobieta złożyła ręce prosząco:

- Tylko na chwilę... Proszę, proszę bardzo...

Cukierenka była pusta; właścicielka kiwała się nad obłożoną w szary papier książką.

Bez zainteresowania spojrzała na wchodzące kobiety. Przyjęła zamówienie na dwie

nieprawdziwe herbaty i jakieś domowego wypieku ciasteczka. Siadła pod oknem zasłoniętym

sznurową zasłoną.

- Pani mnie poznała... - zaczęła kobieta. - A to przecież tak dawno, jak byłyśmy w

WSH...

Obraz stawał się wyraźniejszy, niby w miarę pokręcenia szkieł lornetki. **

Obraz stawał się wyraźniejszy, niby w miarę pokręcania szkieł pomnieć.

Wielka, jasna sala czarnych pulpitów wznoszących się amfiteatralnie stanęła przed

oczyma Zofii. Nagle wydobyte - jak z zapomnianej szuflady - twarze przemknęły przed nią.

Każda miała właściwość odkrywania następnej. Gdzieś pośród nich była ta, ta...

Kwiatkowska?

- Przepraszam. Pani nazywa się Kwiatkowska? Prawda?

- Tak, teraz - kobieta odpowiedziała prędko i rzuciła niespokojnym spojrzeniem na

czytającą książkę właścicielkę cukierni. - Ale wtedy...

- Już wiem! - przerwała jej Zofia. - Już wiem! Róża... - skończyła bardzo cicho: -

Korngoldówna?

Mimo że powiedziała to cicho, złowieszczy dźwięk nazwiska wydobył na twarz

siedzącej przed Zofią kobiety papierową bladość. Uśmiech - wciąż obecny na jej ustach -

znowu zgasł. Dopiero kiedy Korngoldówna się nie uśmiechała, na jej ładnej twarzy blondynki

o białej cerze pojawiały się pierwsze, ledwo zresztą dostrzegalne ślady pochodzenia.

Uśmiechniętej nikt by nie zaliczył do skazanego na śmierć narodu. Wtedy na WSH

dziewczęta uważały ją za zbyt ładną. Nie lubiły jej. Młodzi asystenci byli dla niej zbyt

łaskawi. Krzywonogi Bieniek od buchalterii pomagał jej nieraz na ćwiczeniach.

Zofia nie była nigdy blisko z Korngoldówna. Znały się tylko z widzenia. Kiedyś, w

okresie przed wyborami do „Bratniaka”, wybuchła w kole przyjaciół Zofii zażarta dyskusja.

Pojawiły się w niej akcenty antyżydowskie. Atmosfera stała się od razu gorąca - taki to był

wówczas okres. Nienawiść do sanacyjnego reżymu - który nierzadko w kołach młodzieży

oskarżano o kokietowanie Żydów - wzmagała niezdrową psychozę. Zacietrzewiali się

najspokojniejsi, tacy jak Zofia. W zapale dyskusji krzyknęła: „A ty, Franku, naturalnie

zawsze z Korngoldówna!” Franek Burski był miłym, delikatnym, trochę nieśmiałym

chłopcem. Gdy krzyknęła - zrobił się czerwony. Nie odpowiedział - nerwowo zaciągnął się

papierosem. Jego i Różę widywano często ze sobą. Dziewczyna patrzyła na niego zbyt

wyraziście swymi dużymi oczyma. Potem - po tej rozmowie - nie chodzili już nigdy razem.

Franek nie zrobił semestru. Pewnego dnia Zofia, czekając na jakieś kolokwium, stała przed

szafką z przezroczami, które można było za naciśnięciem guzika oświetlić. Nagle podeszła do

niej Korngoldówna. Powiedziała prędko: „Koleżance tak bardzo szkodziło, że kolega Burski

chodził ze mną?” Zofia nie wiedziała w pierwszej chwili, co odpowiedzieć: właściwie

poczuła się zawstydzona. Ale właśnie dlatego rzuciła ostro, wyzywająco: „A niech nie chodzi

z Żydówkami!” Odskoczyły od siebie, fukając jak dwie rozgniewane kotki.

Więc to była Korngoldówna? Zofia ze zrozumieniem kiwnęła głową. Odruchowo

zaczerwieniła się. Lecz właściwie co sprawiło, że tamta zaczepiła ją teraz. Spod rzęs śledziła

Różę, która znowu była uśmiechnięta, choć wyraz jej oczu zaprzeczał temu uśmiechowi.

- Od razu wiedziałam, że panią znam. Tylko nie pamiętałam, że to z WSH... - Róża

potakiwała ruchem głowy. Trudno było poznać z wyrazu jej twarzy, czy pamięta tamtą

historię z Frankiem. Ale raczej można było przypuszczać, że jest już ona od niej bardzo

daleko. Czy zwróciłaby się zresztą - pamiętając o niej - do Zofii? Czy opowiadałaby jej swoje

kłopoty?

- Ja wyszłam za mąż, pani wie? - na jej delikatnej twarzy ukazał się wyraz

melancholijnego szczęścia. - Ale Maks jest, proszę pani, bardzo podobny... I moja córka

także...

Ciągnęła swą opowieść spiesznie. Udało im się wymknąć z getta. Ale udręka nie

skończyła się. Maks nie mógł pokazać się na ulicy; trzeba go było trzymać w zamknięciu.

Dobrze jeszcze, że znalazła dla niego ukrycie. Ewę także umieścili u pewnej pani. Na całą

rodzinę pracowała i zarabiała Róża. „Bo prawda, że nie jestem podobna? Zwłaszcza jak się

śmieję...” A więc wiedziała o tym. Cóż, kiedy ta pani, u której była Ewa, doszła do

przekonania, że jest śledzona i dłużej dziecka ukrywać u siebie nie chciała. Trzeba było

szybko starać się o nowe ukrycie. Róża skorzystała z pierwszego dostarczonego adresu i tam

odprowadziła córkę. Ale miejsce okazało się fatalne. To byli zwyczajni szantażyści, którzy

już po paru dniach poczęli wysuwać nowe żądania, popierając je groźbami. Zofia wyczuła, że

opowiadanie zbliża się do najdramatyczniejszego momentu. Uśmiech gasł raz po raz na

ustach Róży. Matka szamotała się między trwogą o dziecko a lękiem przed pójściem do

tamtych. „No, bo póki chodzę po mieście, to oni liczą na pieniądze - i Ewa jest bezpieczna. A

jak ja tam pójdę, to i Ewy mogą mi nie oddać, i mnie zatrzymają. A wtedy Maks wyjdzie z tej

piw... z tego ukrycia. Bo on mnie bardzo kocha, proszę pani. A jego złapią na pewno na

pierwszym rogu...”

Urwała gwałtownie i prędko napiła się kilka dużych łyków herbaty. Kiedy odjęła

szklankę od ust, była znowu uśmiechnięta; tylko łzy szkliły się jej w oczach. Zofia słuchała

opowiadania Róży z przejęciem, ale zaraz zaniepokoiła się. Czego tamta chce od niej?

Przecież chyba nie tego, aby Zofia zajmowała się jej sprawą. Z takim trudem dawała sobie

radę z własnymi sprawami. Edek od początku wojny siedział w oflagu. Mareczek cały dzień

pozostaje pod opieką prawie niedołężnej ciotki. A ona? Dziesięć godzin biura. Przy tym

wiadomo, że nie utrzymałaby domu z tego, co tam zarabia. Musi jeszcze handlować. To

wszystko jest naprawdę ponad siły kobiety... Więc czego ta Korngoldówna od niej chce?

Poczęła się gorączkować:

- Rozumiem, że ma pani wielkie zmartwienie... Tak, rozumiem... ale...

Lecz jakieś: „cóż ja na to mogę poradzić?” nie mogło znaleźć się w jej ustach. Róża

wytarła oczy chusteczką. Potem wydobyła puderniczkę i starannie poczęła przypudrowywać

sobie nos, obsypany przy oczach drobniutkimi piegami. Milczała. Zofia, wpadając w

stereotypowy ton rozmowy towarzyskiej, zapytała:

- A ile lat ma pani Ewa?

- Dziesięć - Róża przestała się pudrować. Patrzyła uważnie na Zofię. Robiła wrażenie

kogoś, kto starannie waży słowa, zanim je wypowie. Zofia jednak tego nie spostrzegła.

Obracała pusty spodeczek na marmurowym blacie.

- No, tak, to już duża dziewczynka... - ciągnęła. - Mój Mareczek ma tylko pięć. A mój

mąż jest w obozie jenieckim w Niemczech... Bardzo mi jest ciężko... - Róża nie zadawała

żadnych pytań. Jej milczenie coraz bardziej ciążyło. Zofia wróciła do Ewy: - I u kogo jest ona

teraz?

Zamiast odpowiedzi Róża powiedziała spiesznie i gwałtownie:

- Pani chce mi dopomóc? Jaka pani dobra... Ja wiedziałam od razu... Jak tylko pani

uśmiechnęła się do mnie...

Zofia była spłoszona.

- Ja? Nie... To jest... Nie wiem, nie wiem, proszę pani... Ja nie umiem... nie wiem...

Jak ja bym mogła pani pomóc? Do siebie dziecka wziąć nie mogę... Naprawdę... mam małe

Jan Dobraczyński - Jak drzewa z tajgi.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: