Lata 30te, po Kongresie
Krajoznawstwo- to zbiór wszelkich wiadomości o pewnym większym lub mniejszym obszarze. Ponieważ chodzi tu o wiadomości z najrozmaitszych dziedzin- archeologia, geografia, biologia, etnografia, statystyka i ekonomika- przez to krajoznawstwo nie tworzy osobnej nauki a oznacza raczej działalność praktyczną jak zbieranie materiału bez dążenia do stworzenia jakiejś naukowej syntezy.
p.Orłowicz- on dodaje do dziedzin Historię i reszta to samo.
Aleklsander Patkowski-ze Lwowa – w 35 podał swoją definicję : Krajoznawstwo- jest ruchem społecznym zmierzającym do:
-szerzenia wśród społeczeństwa dorosłego i młodzieży znawstwa przyrody i kultury ( materialnej i duchowej), kraju rodzinnego przez wszechstronne poznawanie środowisk regionów i kraju
-zaprawiania do samodzielnych badań i współpracy naukowej w tym zakresie
-zachowania rodzinnych odrębności przyrody i kultury kraju
-rozwijania przywiązania do stron rodzinnych i pogłębiania czynnej roli obywatela do pracy zawodowo-społecznej związanej z człowiekiem i ziemią przede wszystkim wśród najbliższego otoczenia tj; wieś , miasto, gmina czy powiat
Po wojnie – 1/3 mniejsze terytorium
1962- Słownik Turystyczny – który podaje def. Krajoznawstwa; Krajoznawstwo jako opis szczegółowy kraju bądź regionu lub wszechtronna wiedza o kraju rodzinnym a w szczególności o własnym regionie
1965- Wielka Encyklopedia Powszechna
Krajoznawstwo to ruch społeczny, , istotny element dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości (geograficznych, historycznych, etnograficznych) o kraju lub regionie m.in. Poprzez urządzanie wycieczek. Krajoznawstwo zbliża się do turystyki o charakterze poznawczo-dydaktycznym. Szeroko pojęte krajoznawstwo wykracza jednak poza ramy turystyki obejmując regionalna obserwację czy nawet badania naukowe. Popularyzowanie jest tako samo istotne jak gromadzenie
Krajoznawstwo nie jest synomiczne z turystyką.Maja tylko część wspólną. Główna część krajoznawstwa należy do turystyki.
09.09.1989 – Opole- IV Kongres Krajoznawczy; wyznaczył schemat działań i jest to obowiązujące dotychczas
PRZEWODNIA MYŚL:
Aktywne uczestnictwoo w podstawowych patriotycznych nurtach życia narodu i państwa.Przeciwdziałanie widocznemu kryzysowi wartości, odbudowanie polskiej a także regionalnych tożsamości kulturalnych, ochrona przyrody i krajobrazu kulturowego.
UCHWAŁY:
1(ISTOTNA)- uzmysłowić spoleczeństwu ( narodowi) sens powrotu Polski do partnerskeigo współuczestnictwa w życiu rodziny narodów europejskich
Lata 90te
z def. Najczęściej
p.Lipniacki
Krajoznawstwo zamyka się w 3 warstwach znaczeniowych:
1.funkcjonalna-najpełniejsze poznanie ziemi ojczystej
2.instytucjonalna- krajoznawstwo to ruch społeczny, który zbiera i popularyzuje wiedzę, który skupia działaczy , którzy tym się zajmuja oraz również system organizacji pro krajoznawczych, czyli gromadzenie i wdrażanie wyników prac zwłaszcza w turtystyce
3. historyczno- socjologiczna – obejmuje dziedzine kultury zajmującą się całokształtem działalności poznawczej i wytworzonymi przez nią wartościami 9rękopisy, publikacje, mapy , zdjęcia, slajdy , filmy). To także metody i techniki działalnosci krajoznawczej
1.funkcjonalna- to co Lipniacki(czyli najpełniejsze poznanie ziemi ojczystej) + działania zmierzajace do wszechstronnego i pełnego poznania kraju lub regionu; warunek: zwykle dzieje sie to amatorsko i w czasie wolnym więc w większosci ta płaszczyzna realizuje się w działalności turystycznej
2.instytucjonalna – ruch społeczny gromadzący dane o regionie i popularyzujący je. Działania skupiają działaczy , którzy posiadają okreslony system organizacji pracy.
3.kultorowo-społeczne- dziedzina kultury zawierająca nowe wartości materialne i niematerialne pozostające w świadomości uczestników tego ruchu
Mazurski
traktuje krajoznawstwo jako naukę w sensie dydaktycznym.Uczy znajomości i pojmowania całokształtu danego regionu.W sensie instytucjonalnym krajoznawstwo jest wykładane na wyższych uczelniach.
organizacja krajoznawstwa w Polsce
3 główne nurty krajoznawcze
Krajoznawstwo szkolne,
29.09.1997
Krajoznawstwo , które stanowi integralną część procesu dydaktyczno-wychowawczego, powinno być integralną częścią zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych w placówkach szkolnych i wychowania pozaszkolnego. Szkoła zgodnie z założeniem Ministra Oświaty, 20-30% zajęć winno realizować poza murami skzoły. Cele 1. Poznanie kraju poprzez(przez pryzmat) środowisko przyrodnicze i antropogeniczne. 2. Poznanie tradycji i historii; Sposob realizacji tych celów:wycieczki przedmiotowe lub wielotematyczne, szkoły ekologiczne, zielone szkoły, imme imprezy i turystyczne-biwaki, rejsy, rajdy, spływy, turnieje, zloty. Cele Ministerstwa Oświaty 1. podstawówka:-poznanie najbliższego środowiska i specyfiki regionu-wypady jednodniowe, patriotyzm regionalny-rozwój postawy tożsamości z regionem( kształtowanie postawy do 6tego roku życia-najlepiej,indoktrynowanie, poczucie jedności z narodem); 2.gimnazjum-rozwijanie wiedzy o kulturze regionu i jej związkach z kulturą narodową, próba zracjonalizowania,wskazania powiązań-powyżej potrzeby fizjologiczne-kulturę, swiat modelujemy na cywilizacyjny- i tu obszar krajoznawstwa; 3.Liceum-pogłębienie więzi z własnym środowiskiem i regionem, przygotowanie do dorosłego życia w strukturach włąsnego regionu , nepotyzm-popieranie ziomków rodzinnych
1.Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze
-program krajoznawczy turystyki
-stwarza warunki ułatwiajace praktykowanie turystyki kwalifikowanej
-stworzyło system odznak turystyki kwalifikowanej
-wyznaczanie i konserwacja szlaków tursytycznych, ok.60tys kilometrów, około 200obiektów noclegowych mają pod swoim zarządem co daje ok.20tys miejsc noclegowych
-włąsne wydawnicto „kRAJ” od 1975
-w gesti PTTK-u- zarządza 15 muzeami regionalnymi
-inwentaryzacja krajoznawcza kraju (ich obowiazek)
-80tys członków, zrzeszonych w 300tu oddziałach, 3tys klubów
2.Historia PTTK
3.VIII 1873 w Zakopanem powstaje Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie Tytus Chałubiński
Isza siedziba nowy Targ. W swoim statucie podawali:
-udostępnianie i badanie gór. ochronę kozic i świstaków; Stanisław KOłomyja i Lwów-oddziały w Warszawie, Łodzi i Poznaniu, otwarto na pocz. XXw.
1919-zmiana natury politycznej i strukturalnej; Galicyjskie przemianowano na Polskie Towarzystwo Tatrzańskie; Towarzystwo wpłynęło na przeciągnięcie linii kolejowejz Krakowa do Zakopanego, sfinansowano drogi i oswietlenie, wytyczyło większość szlaków, min.Orla Perlć
Do 1939 PTT dysponowało 54 schroniskami, 81 stacji turystycznych, 4543 miejsc noclegowych pod swoim zarządem
1950,XII.17 Walny Zjazd Delegatów Towarzystw PTT i PTK
PTK założone w 1906-założył je Aleksander Janowski, emerytowany pracownik kolei (Warszawa-Wiedeń)wiedeńskich. CELE: 1.Pokazanie , zwłąszcza młodzieży, piekna ziemi ojczystej, zaprezentowanie historii kraju oraz związanych z nią zabytków także rozwój patriotyzmu; Hasło:Poprzez poznanie kraju do jego miłowania, poprzez umiłowanie do czynów ofiarnych”. Działalność statutowa PTK: - inwentaryzacja krajoznawcza Kongresówki;gromadzenie zbiorów naukowych, tworzenie biblioteki, organizacja wycieczek krajoznawaczych, tworzenie oddziałów prowincjonalnych, urządzanie wystaw tematycznych, opieka nad pomnikami historii i przyrody
17.XII.1950- PTTK- połączenie PTK i PTT – stworzenie jednej silnej organizacji
Działalność PTTK:
1.upowszechnienie krajoznawstwa
2.promowanie rozwoju turystyki kwalifikowanej we wszystkich formach- górska, piesza, kajakowa, zeglarska, kolarska, motorowa, narciarska, sekcja hippiczna(konna)
-wyznaczanie, znakowanei i konserwacja szlakó turystycznych – piesze-nizinne i górskie, rowerowe-nizinne i gorskie, narciarskie, wodne, merytoryczne, opieka nad szlakami miedzynarodowymi-szlak Piastowski,cystersow itp, oferowanie i zarzadzanie noclegowymi obiektami turystycznymi o zróznicowanym standardzie i typologi.
Dom Turysty, Schronisko Górskie, Stanice lub Ośrodki Turystyki Wodnej, Ośrodki Kempingowe, Zajazdy
PTTK jest wydawcą książek, map folderów itp.
PTTK dysponuje wyspecjalizowanymi jednostkami organizacyjnymi takimi jak: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej w Krakowie, Centrum Fotografii Krajoznawczej w miescie Łódź oraz Centralna Biblioteka im.Kulwiecia w Wa-wie-najbogatsza przewodnikowo
Współpraca- jest członkiem następujących międzynarod. organiz.: Międzynarodowy Związek Turystyki z siedzibą w Paryżu, Międz.Stowarz.Przyjaciół przyrody; Stowarz. Przyrody I Parków Narod. w Europie, Światowa Konfederacja Turystyki Podwodnej (kanada)
Struktura PTTK: Naczelne władze : Walny Zjazd, Zarząd Główny, Główna Komisja Rewizyjna, Główny Sąd Koleżeński
Walny Zjazd – to najwyższe władze do którego kompetencji należy: ustalenie głównych kierunków działalności towarzystwa na okres kadencji –4lata, rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań Zarządu Głównego, gł.Komisji Rewizyjne i gł.Sądu Kol.., wybór władz naczelnych(2,3,4), uchwala statut PTTK, jako jedyny jest władczy zeby go zmienic, może podjąć uchwałę o rozwiązaniu pTTK i zadecydować o przeznaczeniu jego majątku
Zarząd Główny- kieruje całokształtem działalności PTTK między walnymi zajzdami, odpowiada za swoją działalność przed Walnym Zjazdem; decyduje o kierunkach działalności i rozwoju PTTK, nadzoruje wykonywanie uchwał Walnego Zjazdu oraz włąsnych, zajmuje w imieniu PTTK stanowisko wobec spoełcznie ważnych problemów, np.Zarząd Główny PTTK potępia przemoc w Tybecie; określa zadania programowe i organziacyjne; wykonuje inne funkcje okreslone w statucie i przekazane przez Walny Zjazd
PTSM-Poslkie Tow,Schronisk Młodzież.
‘1926 – tego typu jedno z najstarszych na swiecie(3ie); 460 jednostek (stalych i okresowych), liczebnosc-od 120 do 220 członkow; najliczniejsze pozarzadowe stowarzyszenie, 1800kół na terenie całego kraju
Od 1923 zostało współzałozycielem międzynarodowej federacji schronisk młodzieżowych;teren działania Polska, siedziba główna-Warszawa, posiada osobowsc prawną
Cele i działania:
1.rozwój bazy schronisk młodzieżowych(organizacja, budowa, prowadzenie, wspieranie rozwoju szkolnych schronisk młodziez.
2.uczestnictwo w procesie edukacyjnym polskiej szkoły; upowszechnianie turystyki jako formy wypoczynku i rekreacji młodzieży;organizowanie tras typowych dla pTSM i obozów wędrownych w oparciu o schroniska młodzież
Sposob realizacji celów:
-współdziałanie z organami administracji rządowej, samorzadu terytorialnego oraz instytucjami i organizacjami społecznymi w zakresie tworzenia i funkcjonowania bazy noclegowej
-współdziałanie z publicznymi i niepublicznymi schroniskami młodzież
-prowadzenie działalnosci informacyjnej, propagandowej i wydawniczej mającej na celu promecje towarzystwa
-przez obsluge mlodziez. ruchu turystycznego
-aktywizowanie ruchu społecznego wokół Towarzystwa-wolontariat itp
-organizowanie szkolnych i srodowiskowych ogniw towarzystwa
-przygotowanie i doskonalenie kadry schronisk mlodziez., nauczycieli oraz mlodziezy dla potzreb turyst. szkolnej
-przez udział w pracach międzynarod. federacji schronisk młodzież.
-stosowanie innych środków dzialanie zgodnych z prawem i statutem towarzystwa
Krajowy Zjazd Delegatów
Zarząd Główny
Główna Komisja Rewizyjna
Główny Sąd koleżeński
Prelegatywy podobne do PTTK, róznica- kadencja 5lat
Legitymacja wazna na 1rok- umozliwia korzystanie z kazdych schronisk na swiecie
Legitymacja:
-juniora-szkolny(do matury),studenci(do 26roku) – na wszystkie schroniska
-seniorska – nauczycielska, pracownicze-po 18tym roku i pracują
w 95% calej zasobnosci-korzystanie + większa cena 20%, 3do 4noclegów, chyba ze grupa-schroniska irlandzkie do 3tyg.
W obszarach turyst,atrakcyjnych cena jest wyższa
ZHP, ZHR(rzeczypospolit)SKKT(szkolne kolo krajozn.turyst.)
Grupy zadań:
-organizacja wycieczek, imprez i zajec krajozn-turyst.
-zbieranie, gromadzenie i opracowywanie materiałów krajozn-metoda fotografii
-upowszechnianie wiedzy o kraju poprzez organizacje wystaw, quizów, konkursów
-propagowanie krajoznaw. we wlasnym srodowisku
Polska Organizacja Turystyczna
działa na terenie Polski i zagranicą
01.01.2000- powstała
Prezes jest jednocześnie dyrektorem departamentu(v-ce minister0 w Ministerstwie Turystyki
Promocje i kształtowanie pozytywnego wizerunku Polski w dziedzinie turystyki w kraju i zagranicą
Rozwijanie systemu informacji turyst. w kraju i na swiecie
-promocja-kampanie reklamowe (organizacja)
PART – polska agencja rozwoju turystyki; CELE: usługi doradcze, finansowe w zakresie inwestycji turystycznych, dbałość o podwyższanie atrakcyjnosci turyst. kraju
Samorządy terytorialne
Ocena walorów kraj. Prawie zawsze ma charakter subiektywny
Walory krajoznawcze- nie wartościujemy walorów, im większa popularność grupy odbiorców oraz ranga walorów – i to wpływa na jakość walorów, im rzadszy walor tym jego ranga wyższa
Walor krajoznawczy- jets to obiekt materialny lub przejaw kultury duchowej stanowiący przedmiot zainteresowania turysty .
Cehca musi budzić zainteresowanie turysty, np.Luwr-bo największe naświecie, historyczny bdynek, ciekawy zespól kompilacji, w nim galeria sztuki- Mona Lisa.
Musi byc czytelne w krajozbrazie, pozwalające na percepcję zmysłową (duże znaczenie-wzrok, za sensoryczny odbiór bierze się kasę); musi byc proces równoległy
Watrobowiec-Pikiełek-Szczeliniec wielki- poza przeciętny walor, gdyż go prawie nie widać!
Funkcje walorów:
-dokumentacyjno-ochronna, np.Dąb Bartek-zabytek i pomnik
0naukowa
-poznawcza
-dydaktyczno-wychowawcza- istotne, te które podlegają ochronie
-estetyczna-ładne, ma kanon
-rekreacyjna
Ocenianie walorów (atrakcyjność)
-wartość walorów
-stan jego zagospodarowania(wpływa na cechy)
-dostępność komunikacyjna
-większość walorów zwłaszcza przyrodnicze są ważne w sezonie – letnim, w pzredziale czasowym w którym udostępniane są, wyjątek muzea
Typy grup walorów kraj.
-krajoznawczo-przyrodnicze; kryterium;genetyczny związek ze środowiskiem przyrodniczym
l elementy o charakterze bez ingerencji człowieka o charakterze punktowym: osobliwości flory i fauny;skałki i grupy skał; wawozy, doliny i przełomy rzeczne(woda eroduje skały-przełom);jaskinie i groty; głazy narzutowe i głazowiska; wodospady, źródła(zjawisko punktowe) i wywierzyska(wychodzenie wody powierzchniowej-czesto wapienne skały); inne obiekty geologiczne
l obiekty utworzone przez człowieka o charakterze punktowym: parki zabytkowe(rosliny, zwierzęta głównym tworzywem); muzea i zbiory przyrodnicze(gł.tworzywem jest przyroda); ogrody botaniczne(w nienaturalnym środowisku- sekwoje, rośliny itp.) oraz ogrody zoologiczne(w nienaturalnym środowisku-zwierzęta np.słoń)
l ograniczona ingerencja człowieka o charakterze wielko-powierzchniowym (o duzym połacie): park narodowy(najwiekszy), parki krajobrazowe, punkty widokowe(im wyzej tym istitniejszy pkt;ale nei kazdy-dostępny, wieloplanowośc i ostrość-czyli im wiecej widac tym lepiej, najb,.krajobraz górski, standard-36km2
UNESCO
Parki Narodowe:
Białowieski, Słowiński, Babiogórski, Karkonoski
Jezioro Łuknajno
Fauna i flora:
1. unikatowy i popularny
l Dąb Bartek, Bartków
l Deby Rogalińskie, k.Poznania (Lech,Czech i prus)
l Dąb Chrobry , Piotrowice
l sekwoje- Glinna, k.Szczecina (100lat, jedyna w Polsce wszczepiona w korzenie dębu)
l Cis, Kazimierz Wielki- Henryków Lubański
2.zwierzęta
■ Zubr- Rezerwat Białowieża, jankowice, kpszczyny, Smardzewice, k.Toamszowa mazowieckiego
- miejsca obserwacji ptaków Stawy milickie, Park Narodowy Ujscia Warty, Biebrza-dolina Biebrzy
■ koniki Tarpany- Popielno, suwalszczyzna
Skałki i grupy skalne
obszary górskie i wyżynne; utwory piaskowcowe i wapienne
Szczeliniec Wielki i Błędne Skały, -PN Gór Stołowych, wydrążone w piaskowcu...
szadi55