Zmiany zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa.
Do tych zmian mogą przyczynić się: urazy, bezpośrednie, pośrednie, powtarzające się mikrourazu, nadmierne obciążenie, a także żle ustawione stawy oraz wrodzone skrzywienia. Przyczynami tych zmian są czynniki uszkadzające stawy i powodujące w nich zmiany wyróżniamy czynniki fizyczne i chemiczne. Czynniki doprowadzajace do zmian zwyrodnieniowych-wytwórczych kostno-stawowych to:
A. Fizyczne
B. Chemiczne
C. Mieszane
1. Uraz bezpośredni
2. Uraz pośredni wpływający na oś i obciążenie stawu (złamanie kości z przemieszczeniem lub skręcenie kończyny)
3. Mikrourazy zawodowe i sportowe
4. Wady budowy lub postawy: koślawość, szpotawość, skolioza
5. Promienie jonizujace (po terapii prom. X)
6. Zator lub zakrzep (jałowa martwica, choroba kesonowa)
7. Choroba przebiegająca ze zniesieniem czucia bólu
1. Enzymy kolagenolityczne: zapalenie stawów ropne lub przewlekłe, reumatoidalne zaplenie stawów
2. Enzymy fibrynolityczne: powtarzające się krwiaki stawowe (hemofilia, urazowe, choroba Renduaslera)
1. Dna
2. Chondroklacynoza
3. Ochronoza
4. Chondrodystrofie i dyzostozy:
- dziedziczne, metaboliczne (mukopolisacharydy)
- endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy)
- niedoborowe (krzywica)
Zmiany zwyrodnieniowe stawów mają początki w chrząstce stawowej. Silniejsze urazy lub działanie enzymów kolagenolitycznych, które pochodzą z granulocytów lub zmienionych komórek wyściełających błonę maziową mogą one odsłonić wnętrze chrząstki i prowadzić do dalszej jej destrukcji, biologicznej korozji. Przez co powstają pęknięcia, szczeliny do których dostaje się maź stawowa gdy wzrasta ciśnienie śródstawowe. Towarzyszyć mogą temu torbiele zwyrodnieniowe lub powstaje otoczka o bardziej zbitej konsystencji.
Podczas ruchu mogą nastąpić mikrozłamania kostne beleczek podchrzęstnych, przez co wskutek naprawczy tworzy się w nasadzie pod chrząstką liniowe zagęszczenie struktury kostnej zwanej sklerotyzacją podchrzęstną.
W obrazie radiologicznym widzimy cztery elementy zmian zwyrodnieniowych, które się na niego składają: 1. ubytek chrząstki stawowej objawiajacy się jako zwykłe nierównomierne zwężenie szpary stawowej, które jest bajwieksze na osi ściskania 2. jamki w nasadach kostnych, zwykle odpowiadające likalizacji miejscu zwężenie szpary, otoczone normalną lub zagęszczoną substancją gąbczastą kości 3. zagęszczenie (sklerotyzacja) podchrzęstna kości 4. osteofity, czyli dziobakowate narośla w okolicy krawędzi nasad kostnych.
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.
Zmiany te zlokalizowane są najczęściej w krążkach międzystawowych. Więc zależności od tego ile krążków obejmuje proces chorobowy przyjmuje się nazwę dyskopatia lub spondyloza. W skutek czego dochodzi do wysychania i destrukcji krążków międzykręgowych, ich obniżenia, wypychania ku przodowi, na nok zewnętrzny części pierścienia, włóknistego i więzadła podłuznego przedniego. Prowadzi to do powstania wyrośli kostnych zawanych osteofitami. Innym objawem zwyrodnienia krążków jest tak zwany objaw próżni (obecność w nich szczelinowatych przestrzeni wypełnionych powietrzem). Przesuwające sie jądro ku tyłowi może uciskać na więzadło podłużne tylne i uwypuklać je ku tyłowi, drażniąc przytym zakończenia nerwu rdzeniowego wzdłuż więzadła, co prowadzi do bolesnego skurczu mięśni podłużnych tułowia. Większa lub mniejsza część kądra galaretowatego gdy wydostaje się do światła kanału kręgowego, zwłaszcza na poziomach C 5 - C 7 i L 5 – L 7, może uciskać na rdzenie nerwowe powodując zespoły bólowe bólowo-korzonkowe lub uciskać na rdzeń.
Dyskopatia jest to choroba krążków międzkręgowych, uwarunkowana zużyciem ich tworzywa anatomicznego. Najczęściej występuje ona pod postacią odrębnego procesu patologicznego, jako oddzielna jednostka chorobowa. Nierzadko jednak dyskopatia może być procesem poprzedzającym inne choroby kręgosłupa i stanowiącym i pierwotne ogniwo patogenetyczne.
Czynniki przyczynowe duskopatii sklasyfikowano następująco:
1. Naturalne- powodują wyczrpanie biologiczne tkanek kręgosłupa; jeżeli proces przebiega synchronicznie z wiekiem ustroju, odpowiada to pojęciu starzenia.
2. Usposabiające
A. przedwczesne zużycie się kostno-stawowej struktury kręgosłupa; w pierwszym rzędzie krążkówmiędzy kręgowych, odpowiada to pojęciu abiotrofii (Skłonność osobnicza, przez co należy rozumieć różne wpływy genetyczne warunkujące jakość tk. łącznej, a także wpływy hormonalne i metaboliczne.)
B. zaburzenia rozwojowe kręgosłupa (dysplazje, dytrofie) powodujące niedokształcenia anatomiczne krążków międzykręgowych (szczeliny pierścienia włóknistego) oraz wady budowy jednostek ruchowych.
3) wyzwalające: A. urazy lub zmiany zejściowe po chorobach septycznych kręgosłupaB. nadmierne obciążenia (mikrourazy) kręgosłupa, wynikające z warunków pracy zawodowej, zajęć amatorskich i okoliczności losowych.
Wynikiem w procesie oddziaływania szkodliwych czynników dochodzi do chemicznego i tkankowego uszkodzenia krążka oraz do utraty jego właściwości fizycznych. Prowadzi to, że krążek nie spełnia już swojej roli jako amortyzatora i dystrybutora sił działających na kręgosłup, co prowadzi do destrukcji i dysfunkcji całej jednostki ruchowej. Z patomorfologicznego punktu widzenia możemy wyróżnić trzy rodzaje dyskopatii, jako zwyrodnieniowej choroby krążków międzykręgowych:
1. Dyskopatia prosta
2. Przepuklina krążkowa
3. Spondyloza
Początkowa faza choroby krążka i jej izolowana postać. Zauważamy tutaj zmiany degeneracyjne, które wywołują rozpad koloidów i odwodnienie jądra galaretowatego, a następnie ubytek masy krążka, utratę elastyczności i trwałe uwypuklenie pierścienia włóknistego. W wyniku nieprzygotowania i destabilizacji jednostki ruchowej dochodzi do skręcenia aparatu więzadłowego i podwichnięcie obręczy stawowej. To wszystko prowadzi do nadmiernych ruchów fizjologicznych i ruchów patologicznych.
Faza rozwinięta choroby krążka i postać ekspansywna. Faza ta powstaje podczas postępowania w zmian wstecznych, który wiąże się z nadmiernym rozpadem koloidów jądra galaretowatego co może doprowadzić do zwiększonego wchłaniania płynu tkankowegoczego efektem jest nadciśnienie śródkrążkowe. Gdy taki stan połączy się z obciażeniem ukladu może doprowadzic do wytworzenia się wrót przepukliny, przez które przemieszcza się jądro galaretowate na zewnątrz, najczęścije do kanału kręgowego. Procesu przepuklinowy:Przepuklina zagrażająca- jądro napierając na częściowo rozerwany pierścień, wywołuje jego kopulaste uwypuklenie w przeciwieństwie do wałowatej wypukliny pierścieniowej.Przepuklina dokonana- zawartość przepukliny przedosatje się w otwarte wrota lub samo jądro przedostaje się pod więzadło podłużne tylne, następnie po jego przerwaniu trafia do światła kanału kręgowego.Przepuklina zejściowa- zawartość zostaje częściowo zresorbowana, następstwem czego jest powstanie przerosłej blizny i miejscowe zrosty.
To uogólniona postać i końcowa faza choroby krążka. Zmiany powstają tu wielopoziomowo, obejmują całą jednostkę ruchową. W formie osteofitów na krawędziach obręczy kostnych sąsiadujących z uszkodzona obręczą stawową, a także przerosty, bliznowacenia podścieliskowej tk. łącznej (zwłóknienia) w obrębie krążków i stawów międzykręgowych, więzadeł zwanych proliferacją. Jeśli zmiany te powstaną w początkowej oraz fazie rozwiniętej choroby krążka zmiany powodują nieprzygotowanie, destabilizację i dezintegracje struktury kostno-stawowej kręgosłupa, doprowadzają do dekompozycji całej jednostki ruchowej, zwanej kręgozmykiem zwyrodnieniowym.
Dyskopatii towarzyszą bólowe zespoły kręgosłupowo-korzeniowe (b.z.k.k). żeby powstały takie zespoły bólowe muszą zostać objęte procesem chorobowym unerwienie własne kręgosłupa, unerwienie osiowe oraz korzeniowe. Wiążą się z nimi określenia: bóle lędźwiowo-kulszowe czy szyjno-ramienne są tylko objawami. Na zespoły bólowe kręgosłupowo-korzeniowe składają się następujące objawy:a) bóle o różnym umiejscowieniu, nasileniu i sposobie występowaniab) objawy odczynowości kręgosłupa, wyrażające się wzmożeniem napięcia mięśni przykręgosłupowych; ograniczenie ruchomości i zniekształcenie ustawienia kręgosłupa c) korzeniowe (rdzeniowe) objawy neurologiczne (odcinkowe zaburzenia odruchowe, czuciowe zwane niedoczulicą; ruchowe czyli niedowłady)W zależności od lokalizacji wyróżniamy cztery rodzaje bólów, które charakteryzują b.z.k.k.:
Ból miejscowy (topalgia)
Ból przewodowy, nerwoból korzeniowy (neuralgia)
Ból mięśniowy (myalgia)
Ból rzutowany (telagia)
powstający z podrażnienia obszarów nocyceptywnych, które związane są z unerwieniem własnym kręgosłupa.
- ból więzadłowy (desmalgia) znajduje się na poziomie uszkodzenia kręgosłupa
- ból oponowy (duralgia) obejmuje większy zasięg
powstający w wyniku ucisku na włókna czuciowe przebiegające w korzeniach nerwowych. Promieniujący po danym torze wzdłuż kończyny, który sięga dystalnie pola odp. dermatomu, zgodnie z organizacją neuromeryczną. Z tym nerwobólem łączą się też drętwienia (parestezje) rozprzestrzeniające się w tym samym terenie dermatomalnym.
powstający w wyniku ucisku na ruchowe włókna przebiegające przez korzenie nerwowe do odp. mięśni. Powstaje w mięśniu skurczonym pod wpływem drażniących impulsów nerwowych. Jego źródłem jest pozakręgosłupowy obszar nocyceptywny. Poralgia to rozlane, głębokie doznanie bólowe łaczące się z uczuciem sztywnienia, drętwienia, obcosci i niewygody, obejmujące większe obszary na tułowiu i kończynach. Przyczyna to „alert” mięśniowy wywołany przez podrażnienie wiezadłowo-oponowych obszarów nocyceptywnych kręgosłupa.
odczuwany w miejscach oddalonych od źródła choroby. Powstaje on na zasadzie torowania doznań bólowych w homologicznych od poziomu uszkodzenia kręgosłupa sklerotomach, rozmieszczonych w obrębie kończyn zgodnie z organizacją neuromeryczną.
Ze względu na umiejscowienie zmian w kręgosłupie wyróżniamy trzy rodzaje dyskopatii:
Dyskopatia szyjnego odcinka kręgosłupa.
Dyskopatia lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Wielopoziomowa spondyloza piersiow. odcinka kręgosłupa.
Początek i przebieg wykazują podobieństwo do dyskopatii odcinka lędźwiowego. Bóle umiejscowione w karku oraz w okolicy nad- i międzyłopatkowej promieniują w przepuklinach do bocznej powierzchni ramienia, do przedramienia po stronie promieniowej, kciuka i palca wskazującego, w przepuklinach do przedramienia po stronie łokciowej oraz do 4 i5 palca. Zmiany w górnej części odcinka szyjnego wywołują nerwoból nerwu potylicznego lub usznego wielkiego.
W dyskopatii prostej początek choroby jest nieuchwytny. Występujące okresowo bóle o nasileniu umiarkowanym, umiejscowione są w okolicy lędźwiowo-krzyżowej i z biegiem czasu promieniują do guza kulszowego, stawu biodrowego, pachwiny, uda, łydki
Uporczywe bóle pleców (notalgia) mają charakter rozlany, niekiedy jednak przyjmują formę nerwobólu międzyżebrowego lub podżebrowego. Wykluczenie chorób narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz ujawnienie za pomocą badania radiologicznego typowych zmian kostnych kręgosłupa mają podstawowe znaczenie w postępowaniu diagnostycznym.
Głównym zagadnieniem leczenia dyskopatii i związanego z nią b.z.k.k. jest przeciwdziałanie tym czynnikom patogenetycznym, które wywołują ból i upośledzenie sprawności ruchowej chorego. W zależności od postaci dyskopatii celem postępowania leczniczego powinno być zatem usunięcie lub zmniejszenie:- przeciążenia w uszkodzonej jednostce ruchowej- penetracji chorobowo zmienionych tkanek do kanału kręgowego- dysfunkcji korzeni nerwowych (rdzenia kręgowego)- niewydolności statyczno-dynamicznej kręgosłupaPodstawowymi metodami realizacji tych zamierzeń terapeutycznych są:leczenie zachowawcze (objawowe), leczenie chirurgiczne (przyczynowe), leczenie usprawniające (rehabilitacja ruchowa i profilaktyka). O wyborze odpowiedniego sposobu leczenia decyduje lekarz.
marysia290a