ROZWÓJ NARZĄDU ŻUCIA PRZED URODZENIEM

·         Okres przedzarodkowy (do 14 dnia życia płodowego)

·         Okres zarodkowy (do 2 mca życia łonowego) -> powst. zawiązki narządów

·         Okres płodowy (od 3 mca ciąży do urodzenia) -> powst. błony płodowe, ustala się krążenie pomiędzy płodem a matką, intensywny rozwój układu

§         3 tydzień życia zarodkowego

- Pojawia się zatoka ustna, ograniczona po bokach łukiem skrzelowym (łuk żuchwy)

- W linii pośr. głowy pojawia się guzek nosowy a I łuku skrzelowego powst. symetryczne wyrostki (2 szczękowe, 2 żuchwowe)

- W przedniej części wyrostka czołowego pojawiają się jamki węchowe (zawiązki narz. węchu)

- Z wyrostków szczękowych kształtują się boczne części wargi górnej i szczęki

- Z wyrostków żuch – dolna warga i żuchwa

§         5-6 tydzień

- Wyrostek nosowo-czołowy dzieli się na 5 wyrostków: czołowy, 2 nosowe przyśrodkowe, 2 nosowe boczne

- 6 tydzień – połączenie obu wyrostków żuchwowych w linii pośr ciała

- 4-6 tydzień – Retrogenia – tyłożuchwie morfologiczne (zanika gdy=>) wyrostki nosowe przyśr. zrastają się z wyrostkami szczękowymi tworząc PODNIEBIENIE PIERWOTNE

§         7-12 tydzień – Progenia fizjologiczna (do 12 tyg)

- z wyrostków podniebiennych (pionowych), w miarę rozwoju następuje zmiana położenia na poziome. Zrastają się ze sobą, tworząc PODNIEBIENIE WTÓRNE

- podniebienie wtórne oddziela jamę nosową od jamy ustnej

- język przemieszcza się do przodu

- 8-11 tydz. – kostnienie szczęki

- kształtowanie się żuchwy rozp. się od 41-54 dnia życia płodowego powstaniem CHRZĄSTKI MECKLA. Chrząstka kostnieje – okolica bródki, kowadełko, młoteczek

- 10-11 tydz. – powstają CHRZĄSTKI WTÓRNE w okolicach żuchwy

+ OGÓLNE +

- do 6 tygodnia retrogenia – tyłożuchwie fizjologiczne.

- do 13 tyg progenia – przodożuchwie fizjologiczne(progenia płodowa).

- do narodzin i po – tyłożuchwie fizjologiczne, powinno się wyrównać w ok. 4 mc

OKRESY ROZWOJU NARZ. ŻUCIA PO URODZENIU

·         Noworodkowy (3-4 tydzień) – zmiany dot. Porodu

·         Niemowlęcy – do końca 1 roku życia, podokresy:

o       0-6 mc – bezzębie niemowlęce

o       Do 12 mca – podokres siekaczy mlecznych

·         Poniemowlęcy – do końca 3 r. życia

·         Dzieciństwa – wczesnego (3-7 r. ż.); późnego (do okresu dojrzewania płciowego)

·         Okres młodzieńczy

Okres niemowlęcy

- fizjologiczne tyłożuchwie, wyrównuje się w ciągu  4mc

- dzięki karmieniu naturalnemu mięśnie powodują poprzedni wzrost żuchwy i następuje pierwsze fizjologiczne wysunięcie żuchwy

- SSŻ słabo rozwinięty

- podniebienie płaskie, dno jamy ustnej – płytkie

- mięśnie kształtowane pod wpływem ssania, połykania, mimiki

WYRZYNANIE SIĘ ZĘBÓW MLECZNYCH

·         Siekacze dolne                            6-9mc

·         Siekacze górne                            8-10mc

·         Siekacze boczne                            6-10mc

·         Pierwsze trzonowce              ok. 1,5 r. życia

·         Kły                                          16-20mc

·         Drugie trzonowce                            20-30mc

Pomiędzy siekaczami centralnymi górnymi – diastema fizjologiczna

Pierwsze fizjologiczne podniesienie zwarcia – następuje zmniejszenie nagryzu pionowego do ⅓ wysokości siekaczy dolnych.

Rozwój korzeni trwa jeszcze przez ok. 1.5 roku, rozwija się też SSŻ.

CECHY ZĘBÓW MLECZNYCH

- barwa biało niebieska

- korony krótkie, beczułkowate

- obrączka wokół szyjki zęba

- stosunkowo długie, a w zębach trzonowych szeroko rozstawione korzenie

- duża objętość miazgi

- głębokie bruzdy na pow. żujących

ZGRYZ W UZĘBIENIU MLECZNYM

Zgryz – kontakt zębów górnych i dolnych w różnych pozycjach

Rozwój – to szereg następujących po sobie zmian w określonym czasie, obrazujących się w namnażaniu, dojrzewaniu, postępowaniu

·         Wyrzynanie się zębów mlecznych 6-30mc życia

·         Okres pełnego uzębienia

·         Okres poprzedzający wymianę uzębienia

CZASZKA NIEMOWLĘCA

- twarz noworodka jest niska, zajmuje ⅛ głowy, podczas gdy u dorosłego stanowi niemal połowę

- powyższe jest uwarunkowane małymi i niskimi szczękami

- podniebienie jest płaskie, zatoki szczękowe tworzą małe zagłębienia w bocznych ścianach nosa

- w obrębie środkowego szwu żuchwy i SSŻ są strefy chrząstkowe

- w miarę pojawiania się zębów mlecznych, a następnie stałych, wykształcają się wyrostki zębodołowe i zwiększa się wysokość dolnego odcinka twarzy

OKRESY WYRZYNANIA ZĘBÓW MLECZNYCH I STAŁYCH

1.      ZĘBY MLECZNE

·         OKRES I

Pierwsze mleczne zęby pojawiają się ok. 6 mc i są to najczęściej siekacze przyśrodkowe dolne, potem przyśrodkowe górne, następnie siekacze boczne dolne i boczne górne.

Ok. 9mc niemowlę powinno mieć 8 siekaczy.

·         OKRES II

Między 14 a 20mc ukazują się pierwsze zęby trzonowe (mleczne), potem kły, też najpierw dolne, potem górne

·         OKRES III

Od 24 do 30 mc – pojawiają się drugie trzonowce.

2,5 letnie dziecko powinno mieć wyrznięte wszystkie zęby mleczne (razem 20 w obu łukach zębowych.)

2.      ZĘBY STAŁE

·         OKRES I

- wyrzynanie rozpoczyna się w 6mcu życia i pierwszym zębem jest pierwszy trzonowiec dolny, potem górny (pojawia się poza łukiem zębowym)

- następnie w podobnej kolejności (do zębów mlecznych) pojawiają się siekacze

- dziecko 8-letnie powinno mieć 4 zęby pierwsze trzonowe stałe i 8 zębów siecznych stałych

·         OKRES II

- od 9-go do 13-go r. ż. – wymiana zębów trzonowych mlecznych na przedtrzonowe stałe pierwsze i drugie, wymiana kłów i wyrastają drugie trzonowce

·         OKRESIII

- ostatni okres wyrzynania może trwać od 18 do 25 r. ż. – wtedy pojawiają się trzecie trzonowce.

CECHY PEŁNEGO ZGRYZU MLECZNEGO (norma zgryzowa do 4 r. ż.)

- 20 zębów, po 10 w każdym łuku

- Grupy anatomiczne i funkcyjne:

              + siekacze

              + kły

              + zęby trzonowe

- Oba łuki zębowe półkoliste

- zęby posiadają pkty styczne

- siekacze górne z dolnymi kontaktują w ⅓ wysokości koron

- triady czynnościowe – każdy ząb posiada 2 antagonistów (wyjątki – siekacz przyśr. dolny i ostatni trzonowiec górny – one kontaktują się tylko z jednym zębem)

- guzki kłów i zębów trzonowych zaklinowują się w przestrzeniach międzyzębowych lub międzyguzkowych zębów łuku przeciwległego

- siekacze górne pokrywają ⅓ powierzchni wargowej siekaczy dolnych

- tylne powierzchnie drugich zębów trzonowych tworzą linię prostą (I klasa Bauma)

- wszystkie zęby posiadają pozycję ortognatyczną – długa oś prostopadła do bazy wierzchołkowej)

ZMIANY W ZGRYZIE MLECZNYM

Zmiany w zgryzie u dzieci to procesy fizjologiczne poprzedzające wymianę i przyjęcie uzębienia stałego o większych rozmiarach.

1. Pojawiają się szerokie płaszczyzny kostne za ostatnimi zębami mlecznymi (wynik wzrostu szczęk ku tyłowi)
2. W okolicy zębów przednich górnych i dolnych obserwuje się szpary (wynik wzrostu szczęk na szerokość)
3. U dziecka 5-6-letniego występuje coraz mniejsze zachodz. siekaczy górnych na dolne – dążenie do zgryzu prostego (wzrost na wysokość)
4. Linia prosta za ostatnimi trzonowcami zmienia się w łamaną do przodu wskutek przemieszczenia się żuchwy do przodu.
5. Po wyrznięciu I trzonowych stałych łuki zębowe ulegają wydłużeniu i tracą swój półkolisty kształt, a po wymianie siekaczy – łuk górny przybiera kształt półelipsy, a dolny – paraboli.
6. Guzki zębów mlecznych trzonowych i kłów ulegają abrazji, co powoduje brak zazębień i dużą chwiejność zgryzu w tym okresie
7. Nadzgryz fizjologiczny – występuje po raz drugi w przebiegu rozwoju zgryzu

CECHY PEŁNEGO ZGRYZU STAŁEGO (norma zgryzowa pow. 12-13 r. ż.)

- 32 zęby, po 16 w każdym łuku

- górny łuk eliptyczny, dolny paraboliczny

- grupy anatomiczne i funkcyjne:

              + siekacze

              + kły

              + przedtrzonowe

              + trzonowce

- wszystkie zęby posiadają pkty styczne

- siekacze są wychylone w stos do podstaw szczęk od 50 do 150 górne, a dolne od 0 do 50

- siekacze górne pokrywają ⅓ powierzchni wargowej siekaczy dolnych

- zęby boczne górne pokrywają policzkowe powierzchnie zębów bocznych dolnych

- siekacze dolne stykają się z podniebiennymi powierzchniami siekaczy górnych w okolicy zagłębienia leżącego poniżej guzka zębowego

- ułożenie pierwszych trzonowców górnych i dolnych w I klasie Angle’a (przedni guzek policzkowy zęba górnego zaklinowuje się  w bruzdę międzyguzkową przednią zęba dolnego)

- triady czynnościowe – każdy ząb posiada 2 antagonistów (wyjątki – siekacz przyśr. dolny i ostatni trzonowiec górny – one kontaktują się tylko z jednym zębem)

- po ukazaniu się wszystkich zębów trzonowych stałych nie występują już istotne zmiany w narządzie żucia i zgryzie. W przypadku braku zawiązków zębów mądrości, rozwój zgryzu kończy się po wyrośnięciu zębów drugich trzonowych stałych.

Wady zgryzu

PRZYCZYNY POWSTAWANIA NIEPRAWIDŁOWOŚCI ZGRYZU

CZYNNIKI WEWNĘTRZNE:

·         Dziedziczność

·         Złe ukształtowanie elementów narządu żucia (np. rozszczepy)

·         Złe warunki bytowe kobiety w ciąży

·         Braki w odżywianiu

·         Zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego

·         Choroby wieku dziecięcego

CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE:

·         Wady postawy

·         Sztuczne karmienie

·         Szkodliwe nawyki

·         Zaburzenia w funkcji oddychania

·         Przyczyny zębowe

Charakter wad zgryzu:

- zębowo-wyrostkowy

- gnatyczny (związany z nieprawidłową budową podstaw kostnych żuchwy i/lub szczęki)

- czynnościowy (nie ma zmian w budowie szczęki i/lub żuchwy, dotyczy nieprawidłowego położenia/pozycji względem siebie szczęki i żuchwy. Nieprawidłowa pozycja dotyczy czynności mięśni)

PŁASZCZYZNY GŁOWY

1. Środkowa / strzałkowa – dzieli na część prawą i lewą

Przechodzi przez punkty:

* trichon – na granicy skóry owłosionej i nieowłosionej na czole

* nasion – na szwie czołowo-nosowym

* subnasale – na kolcu nosowym przednim

* gnathion – dolna krawędź żuchwy

2. ...