Biomedyczne podstawy rozwoju wykład 8.11.2010
Dojrzewanie płciowe chłopców
Okres dojrzewania 5-6lat. Dwufazowość tego okresu trudniej zróżnicować niż u dziewcząt.
13,5 r. ż. – wiek pierwszej polucji (odpowiednik pierwszej miesiączki)
Punkt graniczny - szczyt przyrostu wysokości i ciała. Okres dojrzewania jest poprzedzony gwałtownym wzrostem wysokości oraz ciała.
Pierwsze objawy – wynik gwałtownej aktywności hormonalnej gonad (testosteron). Początek rozwoju narządów płciowych – niezauważalny dla otoczenia.
· Rozwój jąder trwa ok. 6 lat (przyspieszenie 13-14 r. ż.)
· Powiększenie worka mosznowego i zmiana jego ubarwienia
· Rozwój prącia od ok. 13r. ż. trwa 2 lata – uzależniony od stężenia testosteronu, wielkość zmienna indywidualnie.
· Pierwsza polucja nie jest równoznaczna z możliwością zapłodnienia. Spermatogeneza jest kontrolowana przez testosteron oraz FSH (wydzielane przez przysadkę mózgową).
· Większy niż u dziewcząt „skok” wysokości ciała trwa kilka lat – szczyt 13,5 – 14 lat, wzrastanie stopy poprzedza wydłużenie uda i podudzia.
· Powiększenie szerokości barków i klatki piersiowej (androgeny)
· Przyrost masy ciała (ok. 10 kg rocznie – w szczycie)
· Wysokość ciała – roczny przyrost może przekroczyć 12 cm (testosteron, hGH)
· Owłosienie pachowe – 2 lata po rozpoczęciu rozwoju jąder
- 1,5 roku po pojawieniu się owłosienia łonowego
· Pełny rozwój owłosienia łonowego 15-16 r. ż.
· Zarost na twarzy 13-14 r. ż.
· Ciemne owłosienia głowy
· Szybki wzrost chrząstki tarczowej krtani i wydłużenia strun głosowych – zmiana barwy głosu, tzw. Mutacja między 13 a 15 r. ż.
· Trądzik młodzieńczy
W jednej klasie gimnazjalnej można spotkać wszystkie stadia dojrzewania płciowego.
Podręcznik: typowy przebieg dojrzewania płciowego u chłopców wg Wojnarowskiej
Odrębności okresu pokwitania u chłopców:
· Zwiększenie intensywności procesów wzrastania i dojrzewania, zwłaszcza większy pokwitaniowy skok wysokości ciała.
· Odmienny rytm wzrastania – późniejszy szczyt szybkości wzrastania
· Częste odchylenia sekwencji i chronologii objawów pokwitania
· Odmienna dynamika zmian komponentów ciała – większy przyrost masy mięśniowej i tkanki kostnej, mniejszy- tkanki tłuszczowej.
· Większy zakres zmienności w występowaniu cech dojrzewania płciowego.
· Częstsze występowanie dysmorfofobii, szczególnie u późno dojrzewających chłopców – różne fobie dotyczące dojrzewania)
Okres dojrzewania to czas integracji impulsów seksualnych.
- czas zdobywania samodzielności i niezależności i poszukiwania swojego miejsca w społeczeństwie
- okres przekształcania psychiki zarówno w sferze emocjonalno –motywacyjnej jak i poznawczej oraz funkcjonowania społecznego
Występujące w tym czasie trudności dotyczą między innymi nadawania sensu własnemu życiu.
Dojrzewanie płciowe to czas kształtowania się potrzeb biologicznych i psychicznych. A wśród nich potrzeb:
· Poznawczych,
· Kontaktu emocjonalnego,
· Sensu życia,
· Autonomii,
· Seksualnych.
Potrzeba seksualna wyraża się potrzebą więzi i rozładowania napięcia. Pierwsza dominuje u dziewcząt. Druga zajmuje pierwszoplanową pozycję u chłopców. Im wcześniejsze pokwitanie tym wcześniejsze napicie seksualne. Wybór rozładowania napięcia nie jest zawsze świadomy. Rola i znaczenie środowiska, rodziców, wychowawców, wzorców zachowań itp. jest bardzo istotna. Napięcie seksualne jest jedną z przemian okresu pokwitania.
Najczęściej podawanym motywem podjęcia pierwszego stosunku jest:
· U chłopców – ciekawość lub oczekiwanie sprostania „dorosłości”
· U dziewcząt – uczucie (miłość).
Zawsze pozostawia trwały ślad w psychice.
Uzyskanie dojrzałości płciowej jest równoznaczne z wkroczeniem w okres młodzieńczy.
Charakterystyka okresu młodzieńczego
· Kończą się procesy różnicowania większości tkanek
· Ustalają się proporcje ciała
· Pułap rozwoju osiągają czynności fizjologiczne i biologiczne
· Ustal się ostatecznie wysokość ciała
· Rozwija się jeszcze siła
· Stabilizacja większości cech somatycznych
· Równowaga procesów anabolicznych (budowy) i katabolicznych (rozpadu)
Człowiek przygotowany jest do najważniejszej biologicznej funkcji – do rozrodu. Wkracza w najbardziej wydajny okres działalności zawodowej.
W ontogenezie stabilne są cechy morfologiczne, bardziej labilne (zmienne) – cechy funkcjonalne.
Elementy psychoruchowego rozwoju dziecka
Wśród procesów psychicznych wyróżnia się procesy
· poznawcze,
· emocjonalne,
· motywacyjne.
Wśród właściwości psychicznych wymienia się:
· Temperament
· Charakter
· Zdolności
· Zainteresowania
· Skłonności
Wśród procesów poznawczych wyróżnia się:
· Procesy orientacyjne
· Pamięć
· Wyobraźnię
· Myślenie
· Mowę
Wszystkie te elementy decydują o poziomie rozwoju umysłowego dziecka.
Harmonijny rozwój dziecka charakteryzuje się równomiernym nabywaniem umiejętności typowych dla określonego okresu rozwojowego na wszystkich sferach rozwoju psychicznego.
Stymulacja rozwoju będzie skuteczna wtedy, gdy kategoria bodźców będzie dobrana prawidłowo do stadium rozwoju dziecka.
Dla kształtowanie prawidłowego rozwoju psychicznego dziecka dotychczas nie znaleziono lepszego od rodziny środowiska wychowawczego.
migotka1313