FIZJO WSZYSTKIE WYKŁADY(1).doc

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA (prof. dr hab. Joanna Gromadzka – Ostrowska)

Konsultacje – pokój 2092, wtorek 13-14 i czwartek 13-14

59-370-28

Egzamin:

·   Wykłady

·   Referaty ćwiczeniowe

Zalecany podręcznik: Fizjologia, krótkie wykłady

WYKŁAD 1                                                                                                                                            24.02.2009

Anatomia – z gr. Anatome – krajanie

Fizjologia – gr. Physis – natura, logos – nauka

Jak działa organizm człowieka, byśmy byli zdrowi, sprawni i szczęśliwi?

Historia fizjologii:

Arystoteles – układ krążenia = naczynia + serce

Herophilus – mózg – „siedziba” inteligencji

Galen – naczynia tętnicze wypełnia krew i powietrze, „pneumotologia”

[…]

Układy funkcjonują dzięki kontroli przez układ nerwowy współdziałający z układem hormonalnym i narządami zmysłów. Pomaga to utrzymać homeostazę organizmu.

Atomyàcząsteczkiàkomórkaàtkankaànarządàukładàorganizm

Celem części wykładowej przedmiotu jest zapoznanie z podstawowymi mechanizmami działania

·   Układu nerwowego i narządów zmysłów

·   Układu hormonalnego i mięśni

·   Krwi

·   Układu sercowo-naczyniowego

·   Układu oddechowego, pokarmowego, wydalniczego

Warunkującymi homeostazę organizmu człowieka w różnych stanach fizjologicznych (małej i dużej aktywności ruchowej)

Fizjologia układu nerwowego

Funkcja układu nerwowego i narządów zmysłów:

·   Kontrola i szybka i precyzyjna koordynacja wszystkich układów narządów

·   Odbierania i przekazywania informacji o aktywności narządów wewnętrznych

·   Monitorowanie i odpowiedź na zmiany w środowisku zewnętrznym.

Informacja przekazywana jest w formie impulsów nerwowych (potencjałów czynnościowych)

Szybkość przekazywania informacji jest duża (od 0,5 do nawet 120 m/s)

Część ruchowa – autonomiczna

·   Układ współczulny

o                           Włókna przedzwojowe – Ach

o                           Włókna zazwojowe - NA

·   Układ przywspółczulny

o                           Włókna przedzwojowe – Ach

o                           Włókna zazwojowe - Ach

·   Układ jelitowy

Ośrodkowy układ nerwowy – mózg

à Kresomózgowie (kora nerwowa):

·   Kora czuciowa

·   Kora ruchowa

·   Kora wzrokowa

·   Kora słuchowa

·   Kora węchowa

·   Kora smakowa

à Wzgórze

à Podwzgórze

à Przysadka mózgowa

à Móżdżek

à Most

à Rdzeń przedłużony

Móżdżek

·   Koordynacja mięśni

·   Równowaga ciała

·   Postawa ciała

·   Napięcie mięśniowe

Most

·   Połączenie części mózgu

·   Ośrodek odruchów

o                           Żucia

o                           Produkcji śliny

Rdzeń przedłużony – ośrodki:

·   Sercowo – naczyniowy

·   Oddechowy

·   Kaszlu

·   Odpowiedzialny za pracę przewodu pokarmowego

Śródmózgowie

·   Połączenie części mózgu

·   Ośrodek odruchów źrenicznych

Wzgórze

·   Przekazywanie i analiza wrażeń czuciowych

Kora mózgowa (kresomózgowie)

·   Myślenie

·   Funkcje intelektualne

·   Pamięć

·   Świadoma i podświadoma kontrola aktywności mięśni szkieletowych

Podwzgórze + przysadka = część układu hormonalnego

Część czuciowa układu nerwowego

Część ruchowa układu nerwowego

Rdzeń kręgowy

·   Istota biała (włókna nerwowe – aksony)

·   Istota szara (ciała komórek nerwowych)

·   Funkcja:

o                           Przewodzenie informacji z mózgu i do mózgu

o                           Ośrodki odruchów rdzeniowych

Obwodowy układ nerwowy – 12 par nerwów czaszkowych

Obwodowy układ nerwowy – nerw rdzeniowy

Nerw – skupisko włókien nerwowych (różnego rodzaju – ruchowych, czuciowych). Jest on ukrwiony

Poziomy czynnościowe

·   Kręgowy – odruchowe skurcze mięśni szkieletowych

·   Niższy mózgowy – oddychanie, termoregulacja, (śródmózgowie, rdzeń przedłużony – część starsza filogenetycznie)

·   Wyższy mózgowy (korowy) – pamięć, abstrakcyjne myślenie – część młodsza

Budowa układu nerwowego

·   Komórki nerwowe – neurony (najważniejsze z punktu widzenia przekazywania informacji)

·   Komórki glejowe

Komórki nerwowe składają się z:

·   Perikarionu

·   Wypustek dośrodkowych – dendrytów (może ich być bardzo dużo)

·   Wypustki odśrodkowej – akson (neuryt), tworzy na końcu telodendria zakończone kolbami synaptycznymi. Akson może być otoczony nieciągłą osłonką mielinową z przewężeniami Ranviera, gdzie jest kontakt aksonu ze środowiskiem.

Komórki glejowe:

·   Astrocyty (funkcja podporowa, odżywcza – pośredniczą w odżywianiu, z jednej strony połączone są z maczyniami krwionośnymi, z drugiej z komórkami nerwowymi); wytwarzanie płynu mózgowo – rdzeniowego)

·   Oligodendrocyty – tworzą otoczki mielinowe neuronów

·   Komórki mikrogleju – funkcje odpornościowe

Tworzenie osłonki mielinowej przez komórkę Schwanna w obwodowym układie nerwowym (rysunek)

Błona komórkowa neuronu tworzy podwójną warstwę lipidową, w niej tkwią białka, glikolipidy, glikoproteiny pełniące funkcje:

·   Strukturalną

·   Receptorową dla hormonów

·   Enzymatyczną

·   Transportową białek

Mechanizmy transportu przez błony:

Dyfuzja prosta

·   Zgodnie z gradientem stężeń

o                           Rozpuszczenie w warstwie lipidowej, „przechodzenie” przez pory (lipidy, sterydy, gazy – O2, CO2; hormony tarczycy, woda)

o                           Kanały błonowe (jony sodu, potasu). Kanały błonowe mogą być otwarte cały czas, lub okresowo zamknięte, otwierane np. przez przyłączenie cząsteczki chemicznej lub depolaryzację błony

Dyfuzja ułatwiona

·   Zgodnie z gradientem stężeń

·   Przy udziale białek nośnikowych, (tak jest przenoszona np. fruktoza)

Transport aktywny

·   Wbrew gradientowi stężeń

·   Wymaga nakładu energii (ATP-aza – pompa sodowo – potasowa). Pompa sodowo potasowa jest białkiem, które jest jednocześnie:

o...