Bóg Matka.pdf

Bóg Matka

Księga Ozeasza, przeniknięta symboliką małżeńską, w której Bóg

jest Oblubieńcem a Izrael Oblubienicą, zawiera też symbole

macierzyńskie: Bóg to Matka Izraela. Wymiar macierzyński

ukrywa się niekiedy pod trudnymi do jasnego zinterpretowania

fragmentami, tak że bywa odnoszony do... ojcostwa, a nie

macierzyństwa Boga! Czynią tak liczne przekłady Biblii, a także

Jan Paweł II w Liście apostolskim "Mulieris dignitatem" (nr 8) i

Katechizm Kościoła Katolickiego (nr 219 i 370).

Zwróćmy się jednak ku tekstowi Księgi. Izrael-dziecko określano jako

“niemowlę” (Oz 11, 4). Głos proroka staje się głosem Jahwe, który mówi:

“Gdy Izrael był jeszcze młody, umiłowałem go... (...) to Ja uczyłem

Efraima stawiać pierwsze kroki i brałem ich na swe ramiona... (...)

postępowałem z nimi jak człowiek, który niemowlę tuli do swej twarzy,

pochylałem się ku niemu, by je nakarmić” (11, 1. 3n). Choć opis

poszczególnych czynności - karmienia, pielęgnacji, wychowania

niemowlaka - dokonywany jest w gramatycznej formie męskiej,

znajomość kulturowych uwarunkowań tamtych czasów - jakże często i

współczesnych - każe uznać, że tego rodzaju opiekę nad niemowlakiem i

małym dzieckiem sprawowały kobiety. A więc Jahwe, opisując w ten

sposób swą troskę nad pokoleniami swego ludu, objawia się jako Matka.

Wiedzie nas “za sobą pętami dobroci, więzami miłości” (11,4).

Konotacje macierzyńskie wzmacnia druga część rozdziału 11. Księgi, w

którym opisana jest reakcja Boga na odstępstwa Jego ludu: “Odmieniło się

we mnie serce i litość moja się poruszyła. Nie dam się unieść porywowi

mego gniewu, nie dotknę ponownie Efraima zniszczeniem” (11, 8n). Oto

Bóg toczy walkę z samym sobą. Jego gniewna, wojownicza strona żąda

zasłużonej kary. Przeważa jednak strona litościwa, matczyna. Nadzieja na

powrót narodu z niewoli związana jest zatem z nawróceniem, które

dokonuje się w samym Bogu. “Bogiem wszak jestem, a nie człowiekiem”

(11,9) - czytamy. Poprawniej należałoby jednak przetłumaczyć: “Bogiem

wszak jestem, a nie mężczyzną”, ponieważ w hebrajskim oryginale

pojawia się w tym wersecie słowo isz, a nie adam. Przemawia za tym

również kojarzony z prowadzeniem wojny i niszczeniem przeciwnika - a

więc tak wówczas, jak dziś działaniom przede wszystkim mężczyzn -

gniew. Teologiczną głębię krótkiego zdania, puenty kończącej ten

fragment, odczytujemy jako nadzwyczaj aktualną w dyskusji o

konieczności przekraczania patriarchalnych redukcji obrazu Boga.

Różnorodność występującej w Księdze Ozeasza symboliki kobiecej i

męskiej pozwala ustrzec się przed próbami jej ontologizowania. Podobnie

jak występujący w tejże Księdze obraz niedźwiedzicy skutecznie chroni

przed idealizowaniem macierzyństwa: “...rzucę się na nich jak

niedźwiedzica, której zabrano młode, i rozerwę im piersi” (13,8).