13_6_skarby.pdf

Archeologia • Etnografia • Historia • Kulinaria • Przyroda • Tradycja • Zabytki ISSN 1898-6579

Nazywano Go

współczesnym Witosem

Pogrzeb Józefa Ślisza

N awet oponenci Józefa Ślisza pod-

Józef Ślisz, Tadeusz

Kensy i Jan Kułaj

w latach 1980-81

zakładali na obecnym

terenie Podkarpacia

„Solidarność Wiejską”.

W czasach stanu

wojennego i po nim

Ślisz został szefem

podziemnych struktur

Solidarności Rolników

Indywidualnych. Jego

ówczesnymi najbliższymi

współpracownikami

byli: Artur Balazs,

Andrzej Łuszczewski

i Gabriel Janowski.

kreślają, że gdyby żył, inaczej wy-

glądałby scena polityczna Podkar-

pacia. – Lepiej mówić gorzką prawdę – to

była dewiza wielu wystąpień i działań Józefa

Ślisza. O jego „szorstkiej” przyjaźni mówią

z kolei polityczni przyjaciele, którzy czę-

sto odwołują się do wspólnie spędzonych

lat w czasach tworzenia III Rzeczpospoli-

tej. Przez kilka lat miał wyraźny wpływ na

kształtowanie się realiów politycznych w

Polsce. I – co powtarzają wszyscy – był jak

do tej pory najwybitniejszym politykiem

rodem z Podkarpacia. Gdy na początku lat

90. XX w. okazało się, że państwowy mo-

loch telekomunikacyjny nie jest zaintereso-

wany inwestowaniem w podrzeszowskich

gminach, sprawę w swoje ręce wzięły sa-

morządy czterech gmin: Tyczyn, Błażowa,

Chmielnik i Hyżne. Wybrały model spół-

dzielczy, inspirując się doświadczeniami z

USA. Powołały spółdzielnie telefoniczne z

udziałem mieszkańców tworząc Okręgową

Spółdzielnię Telefoniczną w Tyczynie. Po-

mysłodawcą tego przedsięwzięcia był ów-

czesny wicemarszałek Senatu RP Józef Ślisz.

Takich przykładów niekonwencjonalnego

działania ze strony Józefa Ślisza było zde-

cydowanie więcej, jak choćby inspiracja do

powstania Stowarzyszenia „Dolina Strugu”,

które przez blisko dekadę rozwija przedsię-

biorczość w tym subregionie.

W marcu 2009 r. minie równo 75 lat od

jego urodzin. To zapewne będzie okazja

do wielu spotkań jego rodziny, przyjaciół.

Smutne jest jednak, że ten niekwestionowa-

ny polityczny autorytet i orędownik sprawy

chłopskiej nie doczekał się własnej strony

internetowej, a domena: www.jozefslisz.pl

jest nadal wolna. Może warto więc, choćby

w ten sposób, uczcić pamięć Józefa Ślisza,

postaci już historycznej.

Dożynkowe uroczystości w latach 80. XX wieku

były okazją do patriotycznych manifestacji

Sylwetki

Sylwetki

Józef Ślisz, ur. 20 marca 1934 w Łukawcu, zm. 6 marca 2001 w Łące. Ukończył

I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Konarskiego w Rzeszowie (1952). Od roku

1961 rolnik. Od roku 1980 członek „Solidarności Wiejskiej”. Od grudnia 1980 r. do lute -

go 1981 r. współorganizator strajku w Rzeszowie, sygnatariusz Porozumień Ustrzycko-

-Rzeszowskich, współprzewodniczący komisji rządowo-związkowej ds. ich realizacji.

W marcu 1981 r. członek Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NSZZ RI

„S”, uczestnik strajku okupacyjnego w budynku ZSL w Bydgoszczy, sygnatariusz tzw.

Porozumienia Bydgoskiego, pod koniec roku 1981 członek Ogólnopolskiego KS NSZZ

„S” RI. Po 13 grudnia 1981 r. wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany przez SB;

organizator pomocy dla osób represjonowanych. W latach 1987–1989 przewodniczący

Tymczasowej Rady Krajowej Rolników, przewodniczący NSZZ RI „S”.

W latach 1988–1990 członek KO przy Lechu Wałęsie. W r. 1989 uczestnik obrad

„okrągłego stołu”, w zespole ds. pluralizmu związkowego. W latach 1989–1993 se -

nator RP z listy KO „S” i PSL Porozumienie Ludowe, wicemarszałek Senatu, członek

senackich komisji Rolnictwa oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwo -

wej. W latach 1989–1992 organizator i przewodniczący Rady Krajowej PSL „S”, w la -

tach 1994–1996 prezes SLCh, od roku 1997 wiceprzewodniczący Rady Krajowej SKL.

W 1991 r. założyciel Fundacji im. Macieja Rataja, od 1993 r. przewodniczący Rady Insty -

tutu im. M. Rataja, od 1998 r. założyciel i członek Fundacji „Akcja Rolnicy Rolnikom”.

(www.encyklopedia-solidarnosci.pl)

W numerze m.in.:

Dobra uratowane

Przywrócony blask

Waldemar Bałda

Z pracowni konserwatora

Polichromia w Bachórzcu

Krystyna Stawowiak

Dobra uratowane

Siedziba Kmitów,

Stadnickich i Krasickich

Jacek Stachiewicz

Na turystycznym szlaku

Perła Jarosławia

Jacek Stachiewicz

Dobra zagrożone

Zapomniane cmentarze w dolinie

górnego Wisłoka

Andrzej Potocki

Józef Ślisz podczas obrad Okrągłego Stołu,

Dobra zagrożone

Wszędzie skarby...

Waldemar Bałda

Historie (nie)zapomniane

Moc przemijania

Waldemar Bałda

Zabytek w krajobrazie

Ponad rozmiar

Waldemar Bałda

Na turystycznym szlaku

Architektura zdrojowa

Krzysztof Kamiński

Rozmaitości

Największa w Europie kolekcja

lamp naftowych

Sanatorium Maria

w Rymanowie-Zdroju

dwumiesięcznik bezpłatny

nr 6(13) (11–12 2008, Rzeszów)

ISSN 1898-6579

Rozmaitości

Dworek Marii Konopnickiej

w Żarnowcu

Ruiny zamku w Odrzykoniu

k. Krosna

Wydawca: Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”

Redakcja: 35-074 Rzeszów, ul. Gałęzowskiego 6/319

tel./fax: 017 852 85 26

e-mail: krzysiek@procarpathia.pl; info@procarpathia.pl

www.skarbypodkarpackie.pl; www.procarpathia.pl

Redaktor naczelny: Krzysztof Zieliński

Współpracują: A. Adamski, A. Chmura, J. Danak Gajda,

I. Fac, K. Kamiński, M. Nabożny, N. Piórecki, K. Pomes,

S. Szczepański, J. Stachiewicz, D. Zielińska, E. Żygała

Opracowanie graficzne, łamanie:

KORAW Dorota Kocząb

Druk: RESPRINT Rzeszów

Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych

i zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych

tekstów. Kopiowanie i rozpowszechnianie publikowanych

materiałów wymaga zgody Wydawcy.

Rozmaitości

Dodatkowe popołudnia dla

zwiedzających

Rozmaitości

Ośrodek Edukacji Ekologicznej

Magurskiego Parku Narodowego

Muzeum Rzemiosła w Krośnie –

dawna Fabryka

Zegarów Wieżowych

Wszelkie prawa zastrzeżone

Na okładce:

Cerkiew Ochrony Bogurodzicy

w Niżnym Kom arniku (Słowacja)

fot. Krzysztof Zieliński

Przywrócony blask

Dobra uratowane

tekst i fot. Waldemar Bałda, fot. Krzysztof Zieliński

Świat bywa zaskakująco

zmienny – i niekiedy

zaskakująco roztropny.

Nic innego ponad tę

konkluzję nie przychodzi

na myśl, gdy śledzi

się najnowsze dzieje

modrzewiowego

kościoła w Bachórcu.

dzaju symboli wiecznej trwałości

łacińskiej zasady „cuius regio eius

religio”: znakiem wiary niegdysiejszych

właścicieli ziem, rozciągających się po obu

stronach koryta Sanu. Wznieśli go na po-

graniczu kultur, wiar i światów Krasiccy,

członkowie jednego z najmajętniejszych

kiedyś i najznaczniejszych rodów, trzęsą-

cych niemal do II wojny światowej sporą

połacią Podkarpacia. Fundatorem budow-

li, poświęconej św. Katarzynie, był Antoni

z Siecina Krasicki – przodek m.in. ostatnie-

go właściciela zamku w Lesku, adiutanta

dowódcy Legionów Polskich Augusta Kra-

sickiego, autora cenionego przez znawców

memuarystyki wojennej Dziennika z kam-

panii rosyjskiej 1914–1918.

Imć Antoni był panem roztropnym: dla

siebie, swej rodziny i narodowościowych

pobratymców zbudował kościół, z myślą zaś

o wiernych rytowi unickiemu poddanych

w tym samym roku, w którym zakończo-

no wznoszenie świątyni parafialnej (roboty

trwały od 1760 do 1762), sfinansował odno-

wienie cerkwi. Wszyscy więc byli przezeń

traktowani równo.

Fundacja Antoniego (jego potomkowie

dodawali sobie do nazwiska tytuł hrabiow-

ski) to posadowiona na kamiennych podwa-

linach modrzewiowa, trójnawowa budowla

o konstrukcji zrębowej i ścianach wzmoc-

nionych lisicami, utrzymana w stylu ba-

rokowym. Mniej więcej 200 lat po rozpo-

częciu użytkowania kościół, zwieńczony

skromną wieżyczką na sygnaturkę, prze-

szedł gruntowny remont, w trakcie którego

na wewnętrznych ścianach położono neo-

barokowe polichromie.

Świątynia służyła wiernym obrządku ła-

cińskiego aż do II wojny światowej, dopó-

Widok na świątynię

po zakończeniu prac

konserwatorskich przy

drewnianej elewacji

RZESZÓW

DUBIECKO

Bachórzec

Ś wiątynia ta jest jednym ze swego ro-

Dobra uratowane

ki w jej sąsiedztwie nie pojawił się okazały,

murowany gmach zaprojektowany przez ar-

chitekta z Jarosławia Wawrzyńca Dayczaka.

Przeniesienie Najświętszego Sakramentu do

nowego kościoła spowodowało – jakże czę-

sto doświadczany na polskiej wsi… – szybki

spadek zainteresowania parafian schedą po

przodkach; wprawdzie z rozpędu niejako

przeprowadzono jeszcze remont, mający

na celu usunięcie widocznych zniszczeń,

dokonanych w czasie II wojny, ale w 1961

roku definitywnie zaprzestano odprawiania

w zabytkowym wnętrzu nabożeństw.

W latach 90. minionego stulecia wyda-

wało się, że kościoła nic nie uratuje, że cze-

ka go najsmutniejszy los: popadanie w ruinę

na oczach ludzi. Powody do czarnych myśli

były poważne – w niezamknię-

tej kruchcie walały się niepo-

trzebne materiały budowlane,

jakieś odpady. Rzeczywistość

przerosła jednak oczekiwania

i wykazała, że wszelkie obawy

były płonne. Staraniem służb

konserwatorskich w 2000 roku

kościół został rzetelnie odnowiony i zre-

konstruowany – i choć u niektórych miło-

śników piękna wiekowego drewna widok ja-

snych nowością gontów, którymi szalowane

są jego ściany, wywoływał tęsknotę za do-

stojną czernią dawnego poszycia, to jednak

te absurdalne marudzenia pięknoduchów

należy odrzucić. Konserwatorzy sprawili

się gracko! Teraz w kościele podjęto nowe

prace. Ich efektem ma być docelowo rekon-

strukcja historyczne-

go wystroju wnętrza.

Rusztowania zostały

już zmontowane, spo-

dziewać się więc na-

leży, że w nieodległej

przyszłości ten kościół

odzyska blask i urodę,

jakiej nie miał od nie-

pamiętnych czasów.

I – skądinąd – bardzo

słusznie: wszak „przy-

należność”doVIItrasy

Podkarpackiego Szlaku

Architektury Drewnia-

nej zobowiązuje! n

Powyżej od lewej:

nowa śwątynia znajduje się

kilkaset metrów od starej,

większość wyposażenia

przeniesiono do niej – na

zdjęciu jeden z bocznych

ołtarzy; poniżej: główny,

XVII-wieczny ołtarz dalej

pełni swoją funkcję na

nowym miejscu

Przez kilka miesięcy

prezbiterium szczelnie

wypełniały rusztowania

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: