leszcz(1).rtf

Leszcz to ryba mocno wygrzbiecona, bocznie spłaszczona z krótką płetwą grzbietową i długą odbytową. Średnia długość 25-40 cm, maksymalna 90 cm, a wówczas masa ok. 10 kg. Głowa stosunkowo mała, pysk wydłużony, z przodu zaokrąglony (odległość od przedniej krawędzi oka do końca pyska jest wyraźnie większa od średnicy oka). Pysk końcowy lekko skierowany w dół, szczęka i żuchwa wysuwają się do przodu, tworząc ryjek. Łuski duże. Płetwa odbytowa długa, podobnie jak płetwy piersiowe, wyciągnięte do tyłu sięgają nasady płetw brzusznych. Grzbiet ciemnoszary, u wyrośniętych osobników ze złotawym lub zielonkawym połyskiem, boki jasne i lśniące, brzuch biały. Płetwy ciemnoszare, ale nigdy nie czerwone.
Wzdłuż linii nabocznej występuje 50-57 łusek. Liczba promieni w płetwach: grzbietowa 12, odbytowa 36-31, piersiowe 16, brzuszne 10 ogonowa 19. zęby na kościach gardłowych 5-5.
Gatunkami podobnymi do leszcza są: Krąp (abramis bjoerkna) różni się od leszcza przesuniętymi do przodu oczami (długość pyska przed oczami nie większa niż średnica oka), krótszymi płetwami piersiowymi (nie sięgają nasady płetw brzusznych), czerwono zabarwionymi nasadami płetw parzystych i dwuszeregowymi zębami na kościach gardłowych. Sapa (abramis sapa) i rozpiór (abramis ballerus) mają dużo dłuższą płetwę odbytową, natomiast różanka (rhodeus sericeus) ma niepełną linię naboczną.
Stosunkowo częste krzyżówki leszczy i krąpi mają wiele cech pośrednich między oboma gatunkami i są bardzo trudne do rozróżnienia.
Leszcze ze względu na charakterystyczny kształt ciała i dużą częstość występowania, należą do najbardziej rzucających się w oczy gatunków rodzimych ryb. Szczególnie licznie zamieszkują dolne odcinki rzek, aż po region przyujściowy; od ich liczebności odcinki rzek nazywane są krainą leszcza. Żyją również w różnego typu jeziorach, przy czym szczególnie liczne są w płytkich, zeutrofizowanych, w których latem woda mocno się nagrzewa. Występują także w słonawych, przybrzeżnych wodach Bałtyku, Morza Czarnego i Morza Kaspijskiego.
Żyją w niewielkich grupach w płytkich, żyznych wodach porośniętej roślinami strefy przybrzeżnej lub jej pobliżu, szukając pokarmu w mulistym dnie. Dzięki wysuwanemu ryjkowi przeszukują osady mułu do głębokości 10 cm, a śladami ich żerowania są charakterystyczne lejkowate dołki. Zjadają prawie wyłącznie zwierzęta żyjące w mule ? larwy ochotkowatych, rureczniki i inne wodne skąposzczęty oraz niewielkie małże i skorupiaki. W wodach, w których denne bezkręgowce są mało liczne (np. w nadmiernie zeutrofizowanych jeziorach, w których przy dnie występują deficyty tlenu), leszcze mogą odżywiać się planktonem. W takich wodach ich tempo wzrostu jest bardzo wolne, a nawet dorosłe osobniki są słabo wygrzbiecone, a z upływem lat w jeziorze wykształca się skarlała forma leszczy z charakterystycznymi, nieproporcjonalnie dużymi oczami. Niewielkie leszcze przebywają na żerowiskach przez cały dzień. Duże płochliwe osobniki w ciągu dnia chronią się w głębokiej wodzie, a na płytkie żerowiska lub w pobliże powierzchni wody wypływają dopiero po zmroku. W strefie wolnej wody, daleko od brzegu leszcze przebywają tylko w płytkich jeziorach, w których nawet z dala od brzegu dno porośnięte jest roślinnością.
Tarło odbywa się w dużych stadach między majem a lipcem. Tarliska zlokalizowane są niedaleko od brzegu, w miejscach o bogatej roślinności wodnej. Małe jaja (ok. 1,5 mm) są przyklejane do roślin. Samice w okresie tarła mają mocną wysypkę tarłową, pokrywającą prawie całe ciało, z wyjątkiem płetwy grzbietowej. W odróżnieniu od innych karpiowatych leszcze nawet w okresie tarła są bardzo płochliwe i w razie niebezpieczeństwa uciekają z tarlisk.
Wędrówki tarłowe są ograniczone do niewielkich dystansów, wyjątkiem są leszcze żyjące w wodach słonawych, które na tarło wstępują do rzek.
Szczególnie duże wygrzbiecenie i jednocześnie skrajnie duże spłaszczenie boczne jest precyzyjnym dostosowaniem do unikania zagrożenia ze strony drapieżnych ryb i rybożernych ptaków. Dla wszystkich drapieżników, które połykają swą zdobycz w całości, istnieje pewna graniczna wielkość średnicy ofiary, którą są w stanie jeszcze połknąć.. mimo korzyści z wysoko wygrzbieconego ciała, ryby o takiej budowie występują tylko w wolno płynących lub stojących wodach. W wodach szybko płynących korzystniejszy staje się kształt mniej wygrzbiecony o owalnym lub wręcz okrągłym przekroju poprzecznym.

Okres ochronny: brak
Wymiar ochronny: brak

Rekord Polski: 6,85 kg (Wiadomości Wędkarskie),
79 cm ? (Wędkarski Świat).