Ściąga z psychologii rozwojowej.doc

Rozwój 1. Zmiana zmierzająca w pewnym kierunku, celowa, polegająca na przechodzeniu od form niższych do wyższych (Arystoteles). 2. Wszelki długotrwały proces kierunkowych zmian, w którym można wyróżnić prawidłowo po sobie następujące etapy przemian (fazy rozwojowe) danego obiektu (układu), wykazujące obiektywnie stwierdzalne różnicowanie się tego obiektu (układu) pod określonym wzglądem. Rozwój psychoruchowy To proces rozwoju (ciąg zmian progresywnych), w którym motoryka jest ściśle powiązana z psychiką (całokształtem czynności poznawczych i emocjonalno -motywacyjnych). Jedność rozwoju psychiki i motoryki zaznacza się szczególnie we wczesnych stadiach ontogenezy. Zmiana Różnica w stanie danego obiektu lub organizacji struktury obserwowana wraz z upływem czasu. Zmiany rozwojowe: - Zachodzą one w jednym kierunku. - Każda zmiana jest zależna od poprzedniej i wywiera wpływ na późniejszą. - Wpływa na pojawienie się nowych właściwości i zdolności. - Polega na przechodzeniu od funkcji niższych do wyższych. Zmiany rozwojowe dzielimy na: - Zmiany uniwersalne - występują powszechnie, odnoszą się do każdego człowieka, powiązane z wiekiem; są uwarunkowane biologicznym dojrzewaniem organizmu i uniwersalnymi doświadczeniami społecznymi. - Zmiany wspólne - charakteryzują osoby należące do tej samej grupy dzielącej wspólne doświadczenia. - Zmiany indywidualne - wywołane czynnikami unikatowymi, oddziaływującymi tylko na jednostkę. - Zmiany ilościowe - polegają na stopniowym wzrastaniu danej cechy lub zespołu cech somatycznych i psychicznych. - Zmiany jakościowe - dana funkcja lub czynność psychiczna nie tylko wzrasta i rozszerza swój zasięg, lecz także przekształca się w sposób zasadniczy, staje się nową jakością rozwojową. Dynamika rozwoju - Tempo rozwoju - szybkość, z jaką dokonują się w organizmie i psychice różnorodne zmiany rozwojowe. - Rytm rozwoju - stopień harmonii zmian rozwojowych, jakie dokonują się w organizmie i psychice dziecka, a więc w poszczególnych sferach rozwoju. Rozwój psychoruchowy może być:- Harmonijny - rozwój wszystkich czynności psychomotorycznych przebiega z taką samą prędkością. =Przeciętne tempo rozwoju ruchowego WR=WŻ =Globalne opóźnienie rozwoju WR<WŻ =Globalne przyspieszenie rozwoju WR>WŻ Nieharmonijny - poszczególne sfery rozwijają się w innym tempie. =Parcjalne, fragmentaryczne opóźnienie rozwoju przy prawidłowym rozwoju innych funkcji.= Głębokie, parcjalne opóźnienie przy opóźnionym rozwoju ogólnym innych funkcji. =Parcjalne przyspieszenie rozwoju w zakresie jakiejś funkcji np. mowy czy myślenia.=Różne tempo rozwoju wszystkich funkcji.]W trakcie rozwoju występują szczególne okresy, w czasie, których zmiany organizmu zależą od pewnych form stymulacji. Podatność na stymulacją zmienia się w toku rozwoju. Niektóre formy stymulacji oddziałują na jednostkę w pewnych stadiach jej rozwoju silniej, a w innych słabiej. Okres sensytywny to czas, w którym organizm jest szczególnie wrażliwy na bodźce ważne dla rozwoju określonej funkcji. Jeżeli ten okres minie to nie nauczy się danej czynności w innym okresie. Dla różnych funkcji przypada w innym okresie życia, (np. nauka języków obcych do 12r.ż.) Okres krytyczny oznacza taki okres gdzie dana funkcji musi być ćwiczona i rozwijana, ponieważ gdy okres ten minie to organizm nie uzyska w pełni sprawności w danej funkcji, (np. prawidłowa postawa dała)Poziom aktualnego rozwoju - określają zadania, które dziecko potrafi wykonać samodzielnie. Np. mierzą testy inteligencji, określając poziom rozwoju intelektualnego. Poziom potencjalnego rozwoju - określają zadania, które dziecko jest w stanie wykonać przy pomocy dorosłego. Strefa najbliższego rozwoju - to różnica między poziomem aktualnego a potencjalnego rozwoju. Strefa najbliższego rozwoju Wspieranie rozwoju polega na dostosowaniu wielkości pomocy do poziomu funkcjonowania dziecka. Opiera się na przechodzeniu od wyraźnego, bezpośredniego instruowania, gdy dziecko sobie nie radzi, do stosowania bardziej pośrednich i wymagających form pomocy, gdy zbliża się do samodzielności. Akomodacja Bardziej zaawansowana forma adaptacji. Odnosi się do przekształcania organizacji struktur umysłowych, po to by mogły zostać doń włączone nowe informacje. Zmienia tak strukturę umysłu, aby mogły być do niej włączone nowe doświadczenia. ( w teorii uczenia nazywamy takie zjawisko różnicowaniem bodźcowym i definiowane jest jako zdolność do odróżniania odmiennych, ale pod pewnym względem podobnych do siebie bodźców). Bardzo ważna jest równowaga między akomodacja a asymilacja zwana równoważeniem. Egocentryzm - w niemowlęctwie nieumiejętność odróżniania Ja od świata zewnętrznego, nieumiejętność późniejszych latach nieumiejętność odróżniania własnej perspektywy, (np. doświadczenia wzrokowego, myśli, uczuć) od perspektywy innych ludzi. Egocentryzm = Styl myślenia, ograniczający możliwość przyjmowania punktu widzenia drugiej osoby. =Tendencja do myślenia, że inne osoby postrzegają świat z tej samej perspektywy. =dzieci sądzą, że wszystko na świeci zostało stworzone dla nich (śnieg jest dla zabawy) =dotyczy też komunikowania się (dziecko jest skoncentrowane na sobie ma więc trudności w słuchaniu innych) mamy więc do czynienia z mową egocentryczną ( Wg piega ta zbiorowy monolog) =pojawia się zabawa równoległa jako przejaw egocentryzmu (dzieci bawią się obok siebie) =różne późniejsze badania wykazały, że: -nie kieruje wszystkimi sferami ekspresji dziecięcej - dzieci (do pewnego stopnia) są w stania przezwyciężyć myślenie o sobie. Animizm. Oznacza przypisywanie życia obiektom nieożywionym. Dotyczy to również przypisywania właściwości, myśli i uczuć martwym przedmiotom. Przykładem, że dorośli mogą bezwiednie przyczyniać się do utrwalania w dzieciach animizmu są postacie: =Pinokia, =Królowej Kier (Alicja w Krainie czarów). =Stracha na wróble (przyjaciela Dorotki z Czarnoksiężnika z krainy Oz) =stosunek samych dorosłych do zabawek - przytulanek dziecka. Sprawiedliwość immanentna. Jest mniemaniem, według którego świat wyposażony jest we wbudowany weń kodeks czy system prawa i porządku. Dzieci zawsze próbują dociec, „kto zawinił?" i "dlaczego tak się stało?" Interpretacje te posiadają egocentryczne wyjaśnienie (dziecko potknęło się i upadło uznaje, że nie powinno biegać) W rodzinach głęboko katolickich (niektórych, „gdy na kogoś spada nieszczęście to jest to zapłata od Boga". Emocje Wewnętrzne reakcje czy odczucia, które mogą być pozytywne lub negatywne. Afekt   Zewnętrzny wyraz emocji poprzez mimikę, gesty, intonację itd. Umiejętność ujawniania i rozpoznawania różnych stanów afektywnych przez małe dzieci jest główna podstawą wzajemnej regulacji pomiędzy niemowlętami a matkami. Rozwój i wyrażanie emocji Ekspresja mimiczna (mimika), Złość i smutek (wywołane eksperymentalnie) 3-4 miesiąc - po zabraniu zabawki, Strach ok. 7 miesięcy, Nieśmiałość i wstyd pod koniec l roku życia Socjalizacja emocji Rozwój reakcji emocjonalnych zależy od otoczenia społecznego i od tego jak ludzie na nie reagują. Wpływ ten zachodzi przez modelowanie, wzmacnianie. Wyrazy afektywne u dzieci wiernie odzwierciedlają ich emocje, ale z czasem dzieci uczą się kontrolować swoje emocje. Zasada okazywania emocji - oczekiwania i postawy społeczeństwa odnośnie do sposobu wyrażania emocji (chłopaki nie płaczą) Rozpoznawanie emocji (stadia): 6 tyg.- pierwsze różnicowanie bez zrozumienia emocji (tylko różnicowanie)Ok. 6 miesięcy pierwsze rozumienie mimicznego wyrazu emocji pod koniec l roku życia - wykorzystują informacje o wyrazie mimicznym do regulowania własnego zachowania (odniesienie społeczne). Temperament Jest to styl reagowania emocjonalnego, trwały I wrodzony. U małych dzieci temperament nie zawiera jeszcze przekonań, postaw i wartości, wiec w badaniach temperamentu bada się ekspresywność emocjonalną i wrażliwość na stymulację. Temperament charakteryzuje styl zachowania się dziecka i mówi nam nie, co, ale jak dziecko robi. Model EAS Emocjonalność szybkość, z jaką dziecko staje się pobudzone i reaguje negatywnie na stymulację pochodzącą z otoczenia. jest to wynik zmian w układzie nerwowym. Aktywność jest to tempo psychiczne dziecka i energia jego zachowania. Uspołecznienie zapotrzebowanie na kontakty towarzyskie. Istotny jest poziom dopasowania (różnica między stylem reagowania dziecka, otoczeniem fizycznym i społecznym). Składniki pojęcia własnego „ja” Samowiedza,

Samoregulacja – dziecko wie, jakie są wymagania otoczenia i umie się do nich przystosować. Samoocena To wszystko razem to Samokontrola. Etapy rozwoju pojęcia własnego „ja” Pojawia się około 3 miesiąca życia. Poziom 0 – (do 2 r. ż.) – dzieci nie rozumieją odrębności uczuciowej. Mają poczucie własnego istnienia. Poziom 1 – dzieci oddzielają poznanie od zachowania – myśl może kontrolować działanie. np. płacz – smutek, śmiech – radość. Po wyglądzie i zachowaniu dziecko poznaje, ktoś jest dobry. Poziom 2 – (6 – 9 r. ż.) – dzieci poznają uczucia, ale odróżniają motywy od zachowań. Ja prywatne i ja publiczne. Poziom 3 – ( 10 – 13 r. ż.) - refleksje, możliwość obserwowania samego siebie. Poziom 4 – ( 12 – 14 r. ż.) – samoświadomość, niektóre zachowania są nieświadome. Poczucie własnej skuteczności poprzez: 1 Modelowanie 2 Rozpoznanie stanów fizjologicznych – poprzez własne reakcje organizmu. Rodzaje Samooceny:- Niska - wysoka - stabilna – niestabilna - adekwatna – nieadekwatna Typizacja płciowa To proces, w którym dzieci rozwijają postawy i zachowania odpowiedniego dla ich płci. Etapy typizacji płci: Etap – tożsamość płciowa – zdolność...