Pedagogika krytyczna.doc

PEDAGOGIKA KRYTYCZNA

POJĘCIA:

Ø   Frankfurcka szkoła filozoficzna – mówi o ujęciach traktujących różne formy kultury jako przejawy politycznej dominacji

Ø   Tradycja liberalna – najważniejsza jest wolność indywidualna

Ø   Tradycja lewicowa – najważniejsza jest wolność społeczna

Ø   Reprodukcja kulturowa – tworzenie przez edukacje społecznego przeświadczenia o legalności i nielegalności określonych praktyk kulturowych

Ø   Kultura wysoka – kultura społecznych elit, która jest narzucona przez tradycyjne programy nauczania w szkole

Ø   Ukrytymi program szkolny – to wszystko, czego uczniowie uczą się, co poznają i czego doświadczają w szkole, a co jest poza oficjalnym programem nauczania, poza oficjalnymi celami nauczania.

PEDAGOGIKA A MYŚLENIE KRYTYCZNE

·      jest znana jest pod nazwą teorii krytycznej

·      ma swoje źródło w marksistowskiej krytyce ideologii

·      aby dotrzeć do poznawczo ważnych sądów musimy przebić się przez ideologię (fałszywą świadomość odzwierciedlającą określone punkty widzenia)

·      jej krytyczność ma kilka poziomów:

1.   wyrasta z niezgody na niesprawiedliwość istniejącego świata – świat jest nie taki, jaki być powinien

2.   ma poznać uwarunkowania rozmaitych procesów społecznych, posługuje się interpretacją uwzględniającą kontekst badanych zjawisk

·      interpretuje zjawiska kulturowe w kontekście polityki i politykę w kontekście potrzeb człowieka

·      w swych interpretacjach zmierza do przekroczenia myślenia uprawianego tylko z jednej pozycji – myślenia ideologicznego

·      dąży do konstruowania wyjaśnień, które mogą być uznane za bardziej adekwatne od myślenia potocznego czy programów politycznych

·      pedagogika jako teoria edukacji często odwołuje się do krytyki społecznej, wiąże się to z uwikłaniem procesów edukacyjnych w problem społecznych nierówności – ich rozumienie i projektowanie działań przeciwdziałających nierówności wymaga wypracowania szczególnej teorii i praktyki edukacji.

PEDAGOGIKA KRYTYCZNA – PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

Może być ona rozumiana jako wykorzystanie filozoficznej teorii krytycznej w analizach i projektowaniu działań edukacyjnych.

Stawia ona sobie następujące zadania:

·      określenie wizji człowieka i społeczeństwa – realnej i idealnej

·      określenie, jaki świat jest, a jaki być powinien

·      poddanie obserwacji i analizie procesów edukacyjnych i społecznych

·      określenie kierunku, w  którym  powinny podążać zmiany

·      określenie działań pozwalających na zbliżenie do tego jak być powinno

·      zaprojektowanie określonych działań pedagogicznych

Zakłada, że społeczeństwo powinno być otwarte na dialog, a jednostka przygotowana do życia tak, by w dialogu odpowiedzialnie uczestniczyć, konkretny kształt społeczeństwa jest natomiast kwestią przebiegu owego dialogu, powstaje w wyniku społecznego dyskursu

Pedagogika krytyczna ujmuje edukację jako element systemu społecznego ściśle związany z jego funkcjami politycznymi. Inspiracją powstania pedagogiki krytycznej oprócz Marksowskiej krytyki ideologii była frankfurcka teoria krytyczna, która przyczyniła się do rozpowszechnienia w naukach społecznych ujęć traktujących formy kultury jako przejawy politycznej dominacji, która blokuje możliwości zmiany społeczeństwa w kierunku umożliwiającym poszerzenie zakresu wolności.

Tak pojmowana edukacja ukazuje swoje dwuznaczne oblicza:

ð  Edukacja jako elementu społecznego systemu, który musi służyć jego konserwacji, zapobiegać radykalnej krytyce i blokować oczekiwanie zmian. Szkoła wychowuje jednostki tak, by akceptowały one zastany porządek społeczny i traktowały go jako coś oczywistego i nienaruszalnego.

ð  To edukacji tradycja oświeceniowa przypisuje role czynnika społecznej zmiany i emancypacji. Zatem edukacja zniewala, ale wyzwolenie wymaga edukacji.

Normalizujące oddziaływanie szkoły opiera się na dwóch strategiach:

·      ignorowanie różnic – w klasach mogą być dzieci wywodzące się z różnych grup etnicznych czy religijnych

·      trening milczenia – dzieci nienależące do zdefiniowanej przez szkołę grupy normalnych uczniów wycofują się z aktywnego udziału w szkolnej edukacji

Zmiana społeczeństwa wymaga zmiany edukacji. Edukacja uwzględniająca tego rodzaju krytykę powinna przede wszystkim:

·      dostrzegać i akceptować różnice społeczne

·      dopuszczać różnorodne wypowiedzi i uczyć młodych ludzi aktywnego zabierania głosu we własnych sprawach

·      uczyć aktywnego działania na rzecz zmiany nieakceptowanych cech życia społecznego

·      działania nauczyciela powinny przypominać działania tłumacza, którego zadaniem jest przekład kultury nieznanej (np. dominującej) na język zgodnyz doświadczeniem kulturowym dziecka.

W czym upatruje się praktyczny sens pedagogiki krytycznej?

Ø   w działaniu kolektywnym

Ø   w lokalnym działaniu na rzecz wyrwania określonych grup społecznych czy jednostek z logiki społecznej determinacji

Ø   w myśleniu pedagogicznym powinien dominować język nadziei a nie retoryka teorii reprodukcji

PRZEDSTAWICIELE PEDAGOGIKI KRYTYCZNEJ: