WYCHOWANIE LUDÓW PIERWOTNYCH (temat 1)
Okresy w dziejach społeczeństw pierwotnych
Hordy Pierwotnej – zwany okresem pierwotnego komunizmu, wspólnoty pierwotnej, dzikości. Ludy tego okresu odznaczały się niskim stanem sił wytwórczych. Prowadziły życie w małych grupach. Rośliny, zwierzęta, narzędzia, wytwory pracy, uważano za wspólną własność gromady. Społeczeństwo pierwotne we wczesnych stadiach rozwoju nie znały jednostek biednych, ani bogatych, klas, państwa, wyzysku. Kiedy członek pracował z całych sił i korzystał z jednakowych praw dla wszystkich. Wychowanie głównie przez naśladownictwo starszych. Świadome wych. młodz. pojawiło się wtedy gdy zaczynały one panować nad otaczającą je przyrodą. Rozwój wych. związany jest z pracą i rozwojem środków produkcji. Postępowanie pedagogiczne doskonali się wraz z rozwojem ludzkości. Aby móc się posługiwać narzędziami i dawać sobie radę w świecie, musi posiadać odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Zdobywa je od starszych w czasie wspólnych prac, oddziałowywanie wych. starszych na młodzież. Wych. nie zmierza do zaspokojenia osobistych potrzeb, ale dąży do przygotowania młodzieży do realizacji celów, do których zmierza całe społecz.. Pierwotne związki wych. różnią się od pedagog. aktów tym, że stopień świadomości jest raczej niski.
Ustroju Rodowego – zwany okresem barbarzyństwa. Zmiany w zakresie środków i metod produkcji. Do środków żywności wprowadzono; ryby, zwierzęta, uprawne rośliny; posługiwanie się ogniem, łukiem, czółnem, garncarstwo, budowanie domów z drewna i kamieni. Lud staje się podstawą życia jednostki. Zmienia się system wych. przekształcone w wych. rodzinne. W rozwoju rodowym zaczyna się systematyczne wych. rodowe. Naczelne miejsce w wych. sprawował BRAT MATKI. Wuj miał większy wpływ na wych. niż ojciec. On zapewniał wyżywienie, byt, nauczanie. Jeżeli matka nie ma brata opieka spadała na mężczyznę najbliższego w rodzinie matki. Nie ma kar cielesnych. Istotny wpływ miało starsze rodzeństwo – łowienie ryb, zabawy, itp. Od 6-7 r.ż. największą rolę wych. odgrywały ZESPOŁY RÓWIEŚNICZE. W ich ramach bawią się, poprzez naśladownictwo dorosłych, uczą się dyscypliny, właściwego zachowania się wobec bliskich, oraz współżycia w zespole, wyrabianie szacunku do pracy i poczucie sprawiedliwości. Celem wych. jest głównie przekazanie młodzieży wiadomości, nawyków, umiejętności jakie są mu potrzebne przy zdobywaniu środków do życia. Nauka sporządzania broni, posługiwanie się nią, umiejętność planowania, poznawania trybu życia zwierząt itp. Ważną rolę odgrywało wych. moralne – mity, legendy, opowiadania pomagające w powstawaniu pożądanych nawyków i cenionych cnót. Kary cielesne były rzadkością. Nad prawidłowym wych. w rodzinie czuwali członkowie całego SZCZEPU. Wych. na zasadzie INICJACJI, w okresie dojrzewania płciowego młodzieży, miało ono sprawdzać należyte przygotowanie do życia. Inicjacje trwały kilka tygodni, osobno dla płci. Była egzaminem, i nauką, pogłębiania umiejętności, i wych. moralnego. Zapoznawano dziew. I chłop. Z życiem seksualnym, oraz zasadami wych. dzieci. INICJACJA – SZKOŁA LEŚNA – zalążki szkolnictwa.
Demokracja Wojskowa – zwany okresem cywilizacji. Nabywanie umiejętności do wytapiania rudy żelaza, wynalezieni pługa metalowego, pisma literowego, pogłębia się podział pracy. Łączenie się plemion. Chęć pozyskiwania lepszych pól i łąk prowadzi do wojen. Wytwarza się hierarchia wojskowa, z głównymi dowódcami – KRÓLAMI. Wokół dowódcy tworzy się rada i zgromadzenie ludowe, które z biegiem czasu staje się najwyższą władzą w społ. Wejście społecz. W okres demokracji wojskowej. Zmienia się system wych. z jednakowego dla wszystkich – na zróżnicowany(większe wtajemniczenie synowie króla, szamana), podział społeczeństwa na klasy(biednych, bogatych, wolnych, niewolników),, coraz częściej pobiera się opłaty za wych. i inicjację, ci co nie mieli pieniędzy(bydła) nie podlegali inicjacji, nie stawali się pełnoprawnymi obywatelami. Pojawiają się nowe zawody(tkacz, kowal) i każdy z nich wypracowuje sobie odrębne metody wych. dobiera inne treści kształcenia. Wychowawcami są zazwyczaj starzy szczepowi. Pojawiają się kary cielesne.
Charakterystyczne cechy wych. w społeczeństwie pierwotnym – jednakowe wychowanie (do momentu kiedy społ. były bezklasowe, zróżnicowanie wtajemniczenia chłopców i dziewcząt), wszechstronność wychowania (uczono tych cech które były przydatne w całym życiu, a było to możliwe dlatego, że zasób wiadomości był b. Mały i można było przekazać w całości) krótkotrwałość wych. (w bardzo krótkim czasie można było przekazać wszystko, cały zasób doświadczeń jakie dane plemię posiadało – było go mało)
Podobieństwa inicjacji i szkoły – zalążek szkoły, przekazywano zasób wiedzy, kontrola wych. ,tradycja, czas trwania inicjacji(proces rozciągnięty od kilku dni do kilku m-cy), utrzymanie ładu i porządku, miejsce inicjacji(odosobnienie, w wybudowanym przez siebie szałasie), nad inicjacją czuwa Szkółka Leśna, funkcjonują środki pedagog.(egzaminy, środki kształtujące wolę i serce np. posty, regularne zajęcia szkolne), pojawia się funkcja nauczyciela (szaman, opiekun, czarownik)
WYCHOWANIE W STAROŻYTNEJ GRECJI (temat 2)
Ludność grecka była niezmiernie uzdolniona, ruchliwa, pracowita i pomysłowa. Ich wrodzona żywotność umysłu i ciekawość pobudzała tę ludność do pogłębiania i wyjaśniania sobie wszelkich zjawisk, a ich trzeźwość poglądów skłaniała Greków do szukania sposobów pozwalających na wpływanie na otaczające ich zjawiska. Gracy stworzyli kulturę, cywilizację, która nie tylko podbiła wybrzeże śródziemnomorskie, ale także miała ogromny wpływ na życie duchowe europy do dnia dzisiejszego włącznie.
Szczepy helleńskie nie stanowiły jedności państwowej. Rozbicie społeczeństwa greckiego na szereg drobnych państewek, które współzawodniczyły między sobą było źródłem ich słabości politycznej i doprowadziło w rezultacie do ich upadku. W dziejach Grecji można wyróżnić następujące okresy:
Kultura mykeńska (stworzona przez achajów) –1600-1100 pne, kiedy to kształtuje się ustrój niewolniczy mający początkowo charakter patriarchalny ( niewolnicy mogli zakładać rodziny), a wychowanie młodzieży ograniczało się do przygotowania jej do rzemiosł wojennego.
Okres ciemny-1150-900 pne tzw. okres homerowski- naprawdę to mało wiemy na jego temat. Pod koniec okresu homerowskiego powstaje „Iliada” i „Odyseja”, które odegrały ogromną rolę w kształtowaniu się kultury europejskiej. Powstają też państwa-miasta i obowiązuje homerowski ideał wychowania opierający się na KALOKAGATHI oraz na wych. fizycznym i muzycznym.
Okres archaiczny-900-480 pne- Rozkwit i rozwój państw-miast. Największe znaczenie w tym okresie uzyskała Sparta, w której kształtuje się spartański ideał wychowania.
Okres klasyczny –480-330 pne – kiedy to Ateny zdobywają większe znaczenie wśród państw-miast greckich i upowszechnia się ateński ideał wychowania.
Okres hellenistyczny-330-30 pne- będący początkiem upadku państwa greckiego. Pod koniec tego okresu rozpoczyna się okres cesarstwa rzymskiego kiedy to Grecja przechodzi pod panowania Rzymu. Następuje stapianie się kultury greckiej z innymi kulturami. Wykształca się program 7 sztuk wyzwolonych: gramatyka, retoryka, dialektyka, geometria, arytmetyka, muzyka, astronomia.
Poszczególne państwa-miasta miały swój własny ustrój polityczny, odrębny obyczaj w życiu towarzyskim i duchowym. Jednolity podkład rasowy zapewniał jednak kulturze helleńskiej pewne zasadnicze rysy, dzięki którym Greka można było poznać wśród cudzoziemców. Jednak w obrębie kultury ogólno plemiennej istniało wiele odrębności szczepowych i prowincjonalnych, które ścierając się ze sobą, rozwijało bogactwo kultury greckiej. Różnice między poszczególnym ludami państw-miast wywołały też pewne różnice w sposobie wychowania młodego pokolenia. Pod względem budowy społeczeństwo helleńskie dzieliło się na 2 zasadnicze warstwy: wolnych i niewolników. Oczywiście wszystkie skarby kultury były przeznaczone tylko dla ludzi wolnych, czyli Greków-obywateli, którzy o ile buli zamożni, posiadali niewolników do pracy fizycznej, rolnej, rzemieślniczej i prac domowych. Grak-obywatel w państwie poświęcał się zajęciom publicznym, do których zaliczano: politykę, wojnę, sprawy umysłowe. Syn Greka-obywatela nie kształcił się po to, aby przygotować się do pracy zarobkowej, ale po to aby w przyszłości podjąć obowiązki obywatela. Dlatego też początkowo tj w okresie ciemnym Grecy nie potrzebowali kształcenia zawodowego, technicznego bądź egzaminów. Całe wychowanie dziecka czy młodzieńca greckiego miało za zadanie przygotowania go do pełnienia obowiązków obywatelskich. Od VII w pne tj. jeszcze w okresie homerowskim rozpadać zaczął się w Grecji dotychczasowy ustrój rodowy a zaczął utrwalać się podział społeczności na stany. Prawodawstwo greckie dokładnie określało obowiązki każdego stanu względem państwa, oraz związane z przynależnością do danego stanu przywileje.
Państwo greckie miało charakter militarny, gdyż jego głównym zajęciem była wojna prowadzona ze współplemiennym sąsiadem o wpływy polityczne, terytorialne, interesy handlowe, kolonie (umieszczano w nich nadmiar własnej ludności). Nic więc dziwnego, że wychowanie dzieci i obowiązki obywateli były podporządkowane militarnemu charakterowi państwa. W Grecji potrzebni byli tzw. tędzy żołnierze, zdolni wodzowie i dobrzy urzędnicy, na których kształcono dzieci ludzi wolnych (a nie uczeni i literaci). W związku z tak określonym celem wychowania przede wszystkim w Grecji troskliwą opieką otaczano rozwój fizyczny dzieci i młodzieży.
Wychowanie fizyczne (okres homerowski)
W Grecji szczególnie dbano o ciało, które było najpierw wzmacniane i hartowane, a następnie ćwiczono jego zwinność i gibkość. Do tego celu oprócz dużej ilości zabaw i gier, którymi zajmowano dziecko w wieku chłopięcym, ustalił się w zwyczaju greckim program wychowania gimnastycznego młodzieży. Stanowił go tzw. PANTATHLON, do którego zaliczano: skakanie, bieg, rzut dyskiem i dzidą, mocowanie się. Program ten zawierał zwykłe ćwiczenia fizyczne, które traktowano jako wstęp do późniejszego wychowania wojskowego. Ćwiczenia pantathlonu cieszyły się tak dużym szacunkiem w całej Helladzie, że urządzano wielkie igrzyska narodowe, a zwycięzca tych igrzysk był przedmiotem ogólnej czci. Kształtne, silne ciało młodzieńca było ideałem piękna do tego stopnia, że tak zbudowany syna był przedmiotem dumy ojca. Dlatego też Achilles był w kulturze greckiej wcieleniem doskonałego człowieka. W Grecji ułomność i brzydota fizyczna była traktowana jako nieszczęście i klątwa bogów. mimo tak wielkiego umiłowania wychowania gimnastycznego, Grecy nie tolerowali jednostronnego nacisku na wyrabianie muskułów. Nie szanowali również zawodowego zajmowania się Tzw. wyrabianiem mięśni, lekkoatletyką czy zapasami. O ile początkowa pielęgnacja wychowania fizycznego była podyktowana celem militarnym, o tyle na przestrzeni wieków stało się ono nawykiem całego narodu greckiego. Nawet po utracie niepodległości, kiedy nie trzeba było przygotowywać żołnierzy nie zrezygnowano z ćwiczeń gimnastycznych. W utrzymywaniu kondycji pomagały Grekom zakładane przez nich palestry i gimnazja, gdzie młodzież korzystając z każdej wolnej chwili ćwiczyła w gronie kolegów.
Wychowanie fizyczne, które było dla państwa greckiego najważniejsze i zazwyczaj określane przez ustawy było kierowane przez urzędy państwowe.
Wychowanie moralne ( KALOKAGATHIA )- kalos –piękny; agathos-dobry
Grecy głosząc znaczenie wychowania fizycznego dla duchowego rozwoju człowieka, zwłaszcza ukształtowania jego charakteru, zrozumieli że sama dzielność fizyczna nie wystarcza dla doskonałości, jeżeli w parze z nią nie idzie piękność moralna i szlachetność duchowa. Dlatego też od wczesnego dzieciństwa usiłowali wpajać dziecku zdrowe zasady moralne i uczyli je skromnego i pełnego umiaru postępowania. Uważali tez wstydliwość młodzieńca za cnotę, dlatego też przyzwyczajali młodzież do unikania rubasznych, rażących ruchów i gestów, chodzenia w milczeniu, do stania i siedzenia w przyzwoitej pozie i skromnego ubioru. Szczególnie wpajano dzieciom szacunek wobec rodziców i starszych. Pilnowano także by młodzież nie stykała się z pospólstwem, unikała tłumnych ulic, gdzie mogłaby być narażona na sceny obrażające jej wstydliwość.
Wychowanie muzyczne
Odgrywało główną role w kształceniu charakteru i umysłu obywateli greckich i było drugim obok służby wojskowej publicznym obowiązkiem państwa i wiązało się z kultem religijnym i czcią bogów. Grecy byli narodem religijnym, ale młodzieży nie udzielano żadnej nauki religii. Ze znajomością bóstw narodowych dziecko było zapoznawane od najmłodszych lat poprzez swoją obecność w obrzędach religijnych. W Grecji żaden moment życia publicznego czy prywatnego nie obchodził się bez czci bóstw. Również żadna uroczystość publiczna nie obyła się bez udziału dzieci i młodzieży, bez ich chóralnych hymnów i utworów poetyckich. Do śpiewów i recytacji przy dźwiękach lutni (która była instrumentem narodowym) konieczne było nauczenie się na pamięć sporej ilości hymnów i poematów. Można więc śmiało powiedzieć, że wychowanie muzyczne w Grecji ściśle wiązało się z kształceniem literackim. Popularna również była recytacja praw ojczystych ubranych często w szatę rytmiczną.
Wychowanie muzyczne odbywało się zazwyczaj prywatnie, ale pod opieką i nadzorem publicznym.
Mimo braku w systemie nauczania greckiego wykształcenia naukowego w Grecji nie brakowało urzędników, dobrze wykształconych fachowców społecznych i gospodarczych. Było to możliwe dzięki prowadzonemu przez nich życiu społecznemu. Życie społeczne Greków w okresie homerowskim opierało się na ustnym postępowaniu. Obrady na zgromadzeniach, wykonywanie czynności urzędowych, sądownictwo, poselstwa zagraniczne wypełniane były osobiście, przeważnie bez jakichkolwiek dokumentów i pisma. Obywatel niepiśmienny mógł więc przez sam udział w tych czynnościach nabyć doświadczenia i tzw. znajomości rzeczy w takim stopniu, który umożliwiał mu sprawowanie urzędu. Jak wiadomo życie państwa Greckiego skupiało się w niewielkich miastach, dlatego tez sprawy publiczne były łatwo dostępne dla każdego, a wszystkie sprawy publiczne i ważniejsze wydarzenia były omawiane na rynkach, ulicach i w domach prywatnych. Samo przebywanie z osobami starszymi, rozmowa towarzyska przyczyniały się w ogromnym do stopniu do kształcenia młodzieży. Duże znaczenie w edukacji miały tez teatry, gdzie bywając na przedstawieniach „tragedii” zaznajamiano się z najistotniejszymi zagadnieniami ogólnoludzkimi i narodowymi. Również na młodzież wielki wpływ miały wielkie osobistości i głośne wzory życia publicznego i towarzyskiego. Było to możliwe dzięki temu, że w stosunkach greckich przykład znaczył bardzo wiele. Takie kształcenie ustne młodzieży nie oznacza, że znajomość pisma wśród Greków była znikoma. Po prostu ojciec prywatnie kształcił syna, który poznawał tzw. elementarne wiadomości. Często też nauczyciel muzyki uczył czytania i pisania przy okazji uczenia poematów do recytacji przy dźwiękach lutni (zwłaszcza Homera). Zasadniczo jednak nauka poematów polegała na pamięciowym opanowaniu tekstu.
WYCHOWANIE SPARTAŃSKIE (okres archaiczny)
Hellenowie dzielili się na szczepy: doryjski i joński między którymi istniało wiele różnic min w wychowywaniu swoich dzieci.
Głównym przedstawicielem szczepu doryjskiego byli spartanie. Odznaczali się oni szorstkością, zamiłowaniem do życia wojowniczego (byli potęgą militarną na lądzie), pragnieniem władzy i zdobyczy. Nie dbali o wartości umysłowe ani estetyczne. Cenili sobie przede wszystkim siłę i organizowali się głównie w celach militarnych. Nic więc dziwnego, że wychowanie dzieci w tej społeczności miało za zadanie, jako podstawowy cel, wykształcić je na żołnierzy gotowych w każdej chwili do walki. Było to bezpośrednio związane z sytuacja polityczną Sparty, Gdyż panowali oni nad ludnością podbita i aby utrzymać ją w ryzach, musieli a każdej chwili być gotowi do walki. Utrzymanie władzy przez Spartan, którzy stanowili mniejszość w społeczeństwie, zmuszało ich do surowej dyscypliny, ciągłej gotowości militarnej i rozwiniętej świadomości stanowej swoich współobywateli. Tak więc urządzono wychowanie młodzieży, aby była ona całkowicie podporządkowana państwu. W całym toku wychowania państwowego absolutnie nie uwzględniano potrzeb indywidualnych dzieci i młodzieży. Wychowanie odbywało się gromadnie i miało na celu wychowanie bezosobowych sług idei państwowej. Na czele całej edukacji dzieci i młodzieży w Sparcie stał PAJDONOMOS. Wg prawodawstwa spartańskiego, którego twórcą był najprawdopodobniej Likurg, dzieci spartańskie były własnością państwa.
Ponieważ do obrony przydatne mogły być tylko jednostki zdrowe, to każde dziecko po przyjściu na świat było oceniane przez urzędników, którzy dzieci ułomne i chorowite nakazywali wyrzucać na górę tajgetos.
W 7 roku życia państwo odbierało dzieci rodzicom (nie było tu podziału na płeć). W Sparcie zarówno chłopcy jak i dziewczęta podlegały takiemu samemu wychowaniu, gdyż wg Spartan jedynie kobiety dobrze rozwinięte fizycznie mogą rodzić zdrowych, silnych chłopców. Po za tym odpowiednio wyćwiczone kobiety mogły także bronić murów miasta. Wychowanie spartańskie nie znało tez różnic między dziećmi rodziców biednych i bogatych. Wszyscy tak samo byli wychowywani, odżywiani i traktowani. Chłopców i dziewczęta umieszczano osobno w domach urządzonych jak dzisiejsze koszary wojskowe, gdzie czekało ich 23 lata życia uregulowanego w każdym szczególe przez prawo. Dzieci i młodzież podzielone były na kompanie, na których czele stał najdzielniejszy z młodzieży. Rozkazy naczelników i kary przez nich nakładane były wypełniane bez słowa krytyki.
W 18 roku życia młodzież spartańska wchodziła w tzw. okres efebii. W tym czasie ich obowiązkiem nie było jak dotychczas: pływanie, polowanie, tańce, ćwiczenia fizyczne, ale odbywanie wyłącznie ćwiczeń(wojskowych) wojennych i życie obozowe. Okres ten trwał 2 lata.
W 20 roku życia następował 9-cio letni okres służby wojskowej. Dopiero po jej odbyciu tj. ok. 30 roku życia Spartanin otrzymywał prawa obywatelskie. W dalszym jednak ciągu do jego obowiązków wobec pastwa należało uczestniczenie w zbiorowych ćwiczeniach gimnastycznych i we wspólnych biesiadach.
Kiedy dzieci przebywały pod opieka rodziców tj. do 7 r.ż., ojcowie bardzo często zabierali je na wspólne biesiady, gdzie uczyły się (poprzez obserwację) trzeźwości i umiarkowania od swoich ojców, oraz słuchały rozmów, sposobu wysławiania się. W Sparcie uznaniem cieszyły wypowiedzi krótkie i zwięzłe tzw. lakoniczne powiedzenia. Warto zaznaczyć, iż to że Spartanie kształcenie umysłu uznawali tylko do pewnych granic, to nie oznacza , że społeczeństwo to nie doceniało roli umysłu w życiu człowieka. Czytania uczono dzieci tylko prywatnie, co prawda była to zaledwie podstawowa nauka, która miała tylko za zadanie ułatwić dziecku zapamiętanie i zrozumienie poezji, jednak lepsze było tak minimalne wykształcenie w tej dziedzinie , ni jego brak. Wśród Spartan dużym uznaniem cieszyły się utwory religijne, patriotyczne i bohaterskie. Znali oni wiele pieśni, które były odśpiewywanie przy tańcu zbrojnym. Każdy Spartanin umiał na pamięć ustawy ojczyste, oraz znał historię swoich przodków i ich bohaterskie czyny. Wielu Spartan nie umiało jednak liczyć. Takie jednokierunkowe wychowanie zapewniło Sparcie świetnych żołnierzy, dzięki czemu byli oni potęgą militarną i cieszyli się uznaniem innych helleńskich plemion. Miało to jednak i swoje negatywne strony. Przede wszystkim ta jednokierunkowość w wychowaniu spowodowała brak różnicowania się narodowego Spartan, ich ciasnotę intelektualna, umysłowa i duchowa oraz ograniczoność horyzontów myślowych. To wszystko spowodowało, że kiedy ich energia militarna załamała się na przestrzeni czasu to przestali oni odgrywać jakąkolwiek rolę w ogólnogreckim życiu. I tak w III w pne państwo spartańskie upadło.
WYCHOWANIE ATEŃSKIE-„... Kto nie umie czytać i pływać nie jest człowiekiem...” (okres antyczny)
Całkowicie odmienny typ duchowy od doryjczyków mieli jończycy, których głównym reprezentantem byli Ateńczycy. Byli oni ludem przodującym w całym życiu kulturalnym Hellady. Odznaczali się niezwykłą ruchliwością , bystrością, ciekawością oraz zamiłowaniem piękna i tężyzny fizycznej. Wśród państw Helleńskich wyróżniali się przede wszystkim pociągiem do ruchu umysłowego, do zagadnień kulturalnych, naukowych i artystycznych. Ogromne poczucie wolności spowodowało, że Ateńczycy nie pozwolili sobie na to, aby ich życie było podporządkowane żelaznej dyscyplinie państwowej jak w Sparcie. Obywatele Aten szybko wyrobili sobie świadomość swojej własnej indywidualności i swoich praw w granicach państwa. Państwo było postrzegane przez nich jako twór, którego zadaniem (rolą) było sprawowanie opieki nad obywatelami i gwarantowało im swobodę w kierowaniu swoim życiem prywatnym. Przy takich poglądach zbiorowe i tak dalece kontrolowane przez państwo wychowanie młodzieży jak w Sparcie nie miało racji bytu. Praktycznie poza wychowaniem fizycznym podyktowanym jak we wszystkich państwach helleńskich względami militarnymi, państwo Ateńskie zostawiło dużą swobodę rodzicom i nauczycielom w wychowaniu dzieci i młodzieży. W Atenach nie byli szkół publicznych, ani nauczycieli utrzymywanych przez państwo. Ten kto chciał i do kogo rodzice dziecka mieli zaufanie, zajmował się uczeniem. Samo prawo Ateńskie nakładało na rodziców tylko obowiązek kształcenia dzieci, ale nie wnikało jak to jest przeprowadzane o ile nie przeszkadzało to utrzymaniu porządku publicznego. Biorąc pod uwagę, że obywateli ateńskich (oczywiście nie byli nimi niewolnicy) nie dzieliły zbyt głębokie różnice stanowe, to także wychowanie synów obywatelskich było mniej więcej jednakowe. Wraz z rozwojem państwa Ateńskiego ubożsi obywatele musieli ograniczyć się do elementarnego stopnia wykształcenia, a ci środki finansowe pozwalały uczyli się bardzo długo. Ateńczycy wytworzyli sobie właściwy system wychowania, Który szybko rozprzestrzenił się w całej Helladzie, doprowadzając w rezultacie do unifikacji duchowej i kulturowej oraz jedności szczepów helleńskich.
W wychowaniu obywatela ateńskiego wyróżniamy 3 etapy:
lata dzieciństwa (0-6 lat)
Niemowlę po urodzeniu było powierzane niańce, która otaczała je ogromną ilością zabawek. Całe 6 lat upływało dziecku na zabawach w otoczeniu domowym. Piastunki opowiadały dzieciom bajki, legendy, śpiewały pieśni. Dziecko miało w tym okresie lekkie i beztroskie życie. Miało również dużo swobody a wspomniana beztroska nie spędzała rodzicom snu z powiek. Ojciec dziecka mało interesował się swoją pociechą ponieważ przeważnie był pochłonięty życiem publicznym i towarzyskim poza domem.
lata szkolne ( 7-18 lat)
Kiedy chłopiec miał 7 lat zaczynał uczęszczać do szkoły. Odtąd przechodził on pod szczególny nadzór pedagoga, którym bywał także zaufany niewolnik rodziców. Ojciec powierzał opiekę nad synem, oraz powierzał mu obowiązek kształcenia obyczajów chłopca tj. Zachowania się dziecka przy stole, na ulicy. Pedagog miał także do swojej dyspozycji rózgę, której miał pełne prawo użyć. Pedagog w starożytnej Grecji nie był nauczycielem w dzisiejszym słowa tego znaczeniu. Samo słowo pedagog pochodzi od greckiego pais-chłopiec i ago-prowadzę, czyli dosłownie ten który prowadzi chłopca (do szkoły). Posada pedagoga nie była zajęciem cieszącym się uznaniem w społeczeństwie ateńskim.
Przez pierwsze 7 lat chłopiec otrzymywał tzw. Wykształcenie elementarne, które obejmowało wykształcenia poetyckie i muzyczne. Udzielał go nauczyciel elementarny zwany hrammatises wraz z lutnistą. Uczeń wczesnym rankiem w towarzystwie pedagoga udawał się do szkoły (która najczęściej była bardzo skromna). Nauka w Atenach nie odbywała się gromadnie tak jak w Sparcie, ale nauczyciel zasiadający na wysokim krześle odbywał lekcje z tylko jednym uczniem. Naukę gramatysta zaczynał od alfabetu. Chłopca uczono najpierw nazw liter a dopiero później pokazywano mu ich kształt. Następnie uczeń przystępował do sylabizowania , a po opanowaniu czytania przychodziła dopiero pora na naukę pisania. Tak niepraktyczna prowadzona nauka powodowała, że do opanowania nauki pisania i czytania dziecko ateńskie potrzebowało 3 lat a nie jak jest dzisiaj 1 rok. Do tej początkowej nauki zaliczano także najprostsze działania rachunkowe gdzie najważniejsza była tabliczka mnożenia wyuczana na pamięć.
Około 10 roku życia dziecko najczęściej umiało już czytać i pisać ze zrozumieniem. Wówczas gramatysta zaczynał naukę literatury poetów. Oczywiście jak wcześniej cała nauka była przeprowadzana sposobem nie pisanego dyktatu tj. chłopcom deklamowano wstęp dzieła i kazano im powtarzać wiersz po wierszu, aż opanowali cały utw...
magda_2067