Zachowania rytualistyczne i niezmienność środowiska.
Bardzo często powtarzające się schematy zabaw oraz aktywności u dzieci z autyzmem definiowane są jako zachowania rytualistyczne. W zachowaniach tych można zauważyć bardzo ograniczone i sztywne wzorce zabawy, w których brakuje różnorodności i wyobraźni. Dzieci z autyzmem bardzo często bawią się klockami lub samochodzikami układając je równych rzędach, być może według wielkości lub koloru. Mogą też kolekcjonować pewne przedmioty, takie jak zabawki, kamienie, pudełka lub ołówki, i nie rozstają się z nimi przez chwilę. Jakakolwiek próba zabrania tych ulubionych przedmiotów, bądź zburzenia porządku lub kolejności ustawianych zabawek, często spotka się z poważnym atakiem złości. Wymaganie niezmienności u dzieci z autyzmem może objawiać się w oporze dziecka na zmiany w jego środowisku (np. ustawieniu mebli w domu). Bardzo często nawet mała zmiana prowadzi do ataku złości dziecka bądź do próby przywrócenia poprzedniego stanu. Dzieci z autyzmem są w stanie zauważyć, nawet nie wielkie zmiany (np. brak obrazka czy zmienione położenie jakiegoś małego przedmiotu). Niezmienność objawia się także w codziennych rutynach takich jak trasy spacerów, czy rodzaje sklepów do których chodzą. A każda nieoczekiwana zmiana (np. zmiana stałej trasy do szkoły z powodu robót drogowych) wywołuje silny niepokój. Bardzo często u dzieci z autyzmem mogą rozwinąć się pewne rytualistyczne przywiązanie do liczb, liter, kształtów geometrycznych, kolorów etc. Spędzają one wtedy wiele godzin na liczeniu czy też na uczeniu się na pamięć rozkładów jazdy pociągów, linii autobusowych, marek samochodów itp. Codzienne rytuały uwidaczniają się w rozmaitych zachowaniach. Często dzieci z autyzmem ograniczają się do jedzenia określonych potraw (o określonym kolorze czy konsystencji), używają określonych naczyń do jedzenia, ograniczają się do noszenia tylko pewnych ubrań, dotykają określonych przedmiotów (np. przechodząc przez klatkę, dotykają poręczy zawsze w ten sam sposób) lub wielokrotnie zadają te same pytania, na które musi paść zawsze taka sama odpowiedź (Rutter, 1978). Kompulsjie te są najczęściej bardzo silne i utrudniają funkcjonowanie dziecku i jego rodzinie.
opowiastka