glikokortykosteroidy.pdf

HORMONY

Hormony kory nadnerczy:

1. Glikokortykosteroidy

2. Mineralkortykosteroidy

3. Androgeny nadnerczowe

GLIKOKORTYKOSTEROIDY:

• BIOSYNTEZA- warstwa pasmowata, siatkowata kory nadnerczy

• KORTYZOL (HYDROKORTYZON)-10-30mg w warunkach podstawowych w stresie-10x więcej

• KORTYZON-metabolizowany w wątrobie do hydrokortyzonu (jest nieaktywny)

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-TRANSPORT

Kortyzol łączy się w surowicy z:

-TRANSKORTYNA- duże powinowactwo, mała pojemność wiązania (CBG-Corticosteroid Binding

Corlisol)

-ALBUMINAMI- słabe powinowactwo, duża pojemność wiązania -10%- postać niezwiazana

TRANSKORTYNA

WZROST: -estrogeny (w ciąży, środki antykoncepcyjne)

SPADEK: choroby wątroby, nerczyca, enteropatie wysiękowe

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- METABOLIZM i WYDALANIE

Wątroba- głównie na drodze degradacji enzymatycznej, sprzęganie z resztą kwasu glukuronowego

Nerki- główna droga wydalania

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- MECHANIZM DZIAŁANIA:

1. APARAT GENETYCZNY KOMÓRKI - Efekt powolny

2. STABILIZACJA BŁON KOMÓRKOWYCH, LIZOSOMALNYCH Efekt szybki- ciężkie odczyny

alergiczne, wstrząs anafilaktyczny, obrzęk mózgu

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- DZIAŁANIE

1.Gospodarka węglowodanowa

2.Gospodarka białkowa

3.Gospodarka tłuszczowa

4.Gospodarka wodno-elektrolitowa

5.Układ krążenia

6.Płód

7.Działanie przeciwzapalne

8.Działanie immunosupresyjne

+Wzrost syntezy glukozy z substratów pochodzenia pozawęglowodanowego (rozpad białek w

tkankach obwodowych, wzmożona lipoliza)

+Wzrost syntezy glikogenu +Zmniejszenie wychwytu glukozy przez tkankę

tłuszczową i mięśniową +Gospodarka białkowa (wzmaga rozpad białek)

+Wzmożony katabolizm białkowy w tkanakch obwodowych

Gospodarka t

+Wzmożona lipoliza

Gospodarka wodno-elektrolitowa

+w niewielkim stopniu mogą wiązać się z receptorem mineralokortykoidowym- retencja jonów-

sodowych i wody- zwiększona eliminacji jonów potasowych i wzrost ciśnienia tętniczego W obrębie

kłębuszków nerkowvch nasilają przesączanie

Układ krążenia

+Wzrost kurczliwości mięśnia sercowego,

GKS- działanie

Gospodarka w

ęglowodanowa-

łuszczowa

+Wzrost objętości wyrzutowej,

+Regulacja ekspresji receptorów adrenergicznych

Korzystny wpływ na dojrzewanie tkanek, głównie na wytwarzanie surfaktantu w płucach

Przeciwzapalne

+Hamowanie biosyntezy mediatorów reakcji zapalnej-bradykininy, serotoniny, histaminy.

+Hamowanie syntezy cytokin, enzymów takich jak kolagenazy, elastazy

+Pobudzanie syntezy lipokortyny (hamującej fosfolipazę-hamuje syntezę leukotrienów i

prostoglandyn)

+Zmniejszenie liczby komórek zapalnych: limfocytów, monocytów i eozynofiów

+Osłabienie migracji komórek zapalnych do ognisk zakażenia i miejsc urazu

Immunosupresyjne

1 .Harnowanie uwalniania ILl. IL2. IL3, IL4, IL6, TNFα, interferonu γ

2.Wpływ limfolityczny

GKS-preparaty

• Preparaty mogą być stosowane doustnie, pozajelitowo (dożylnie, domięśniowo), doodbytniczo. wziewnie.

dostawowo. miejscowo (ze wskazań dermatologicznych, okulistycznych, otolaryngologicznych)

• Ostateczny skutek działania GKS zależy od czasu wchłaniania, biologicznego okresu półtrwania, stopnia

wiązania z białkami krwi, zdolności wiązania z receptorami tkankowymi, szybkości przemian w organizmie i

intensywności wydalania.

• Czas wchłaniania zależy od fizycznej postaci leku i drogi podania

• Steroidy mają postać alkoholi i estryfikacja grupy-OH zapewnia im rozpuszczalność w wodzie

• Do wstrzyknięć dożylnych stosuje się łatwo rozpuszczalne sole: hemibursztyniany, fosforany Wstrzyknięcia

dożylne GKS stosowane są w stanach zagrożenia życia

• Wstrzyknięcia domięśniowe- octany, dioctany, acetonidy. Działanie przedłużone

• Tabletki- estry steroidów wchłaniają się szybko z przewodu pokarmowego, początek działania po ok.. 1h od

czasu zażycia, max stężenie w ciągu 4h, wygasanie działania po ok.. 8 h

PREPARATY GLIKOKRTYKOSTEOIDÓW

1 .KRÓTKODZIAŁAJĄCE- okres hamowania kortykotropiny nie przekracza 12 h

2.O POŚREDNIM CZASIE DZIAŁANIA (okres hamowania 12-36h)

3.DŁUGO DZIAŁAJĄCE-(okres hamowania-powyżej 36h)

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-KRÓTKODZIAŁAJĄCE

1.HYDROKORTYZON tabl 10mg

2.KORTYZON

3.PREDNIZON (odpowiednik kortyzonu - Encorton tabl 1mg, 5mg)

4.PREDNIZOLON (odpowiednik kortyzonu - Encortolon tabl 5mg, Fenicort iv im 25mg)

5.METYLOPREDNIZOLON

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-O POŚREDNIM CZASIE DZIAŁANIA

I.TRJAMCYNOLON

2.PARAMETAZ0N

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-. O DŁUGIM CZASIE DZIAŁANIA

1 DEKSAMETAZONO

2. BETAMETAZON

P łód

PORÓWNANlE AKTYWNOŚCI LEKÓW Z GRUPY GLIKOKRTYKOSTEROIDOW

Nazwa leku

Działanie przeciwzapalne Równoważna dawka mg

Hydrokortyzon

1,0

Kortyzon

0,8

Prednizoion

4-5

Prednizon

4-5

Metyloprednizolon

Triamcynolon

Parametazon

Deksametazon

30 (do 100)

0,75

Betametazon

0,6

PREPARATY

Betametazon-

CELESTONE-i.v., i.m, 4mg

DIPROPHOS (2 mg fosforanu .betametazonu i 5mg dipropronianu betametazonu) im

Deksametazon-

DEKAMETHASON-tabl. 0,5; 1,0 mg

DEXAVEN -i.v., i.m. 4 mg, 8mg Deksametazon i betametazon- wywierają najsilniejsze

działanie immunosupresyjne, przeciwzapalne. Deksametazon najsilniej hamują wydzielanie

kortykotropiny

UWAGA Należy świadomie unikać deksametazonu w długotrwałych kuracjach z wyjątkiem wrodzonego

zespołu nadnerczowo-płciowego.

Korzystne działanie: obrzęk mózgu pochodzenia naczynioruchowego, w nowotworach mózgu

Hydrokortyzon

HYDROCORTISONUM

HEMISUCCINATUM INJ. 0,05g/ml (0,1g/2ml);

INJ. 0,25g/ml (0,5g/2ml)

HYDROCORTISONUM TABL. 20mg (głównie w leczeniu substytucyjnym niedoczynności

nadnerczy)- wpływ glikokortykosterydowy, mineralkortykosterydowy Prednizon

ENCORTON-TABL. 1mg, 5 mg

Prednizoion

ENCORTOLON: TABL. 5mg

FENICGRT: inj 25 mg (i.v., i.m.)

Prednizon, Prednizoion

• Stosunkowo krótki czas hamowania zwrotnego układu podwzgórze-przysadka

• Zredukowany wpływ mineralotropowy

• Głównie stosowane w leczeniu pozasubstytucyjnym Solu-Medrol -sól sodowa hemibursztynianu

metyloprednizolonu

Triamcynolon

POLCORTOLON INJ. 40mg/1ml i.v., i.m.

POLCORTOLON; TABL. 1mg, 4mg

UWAGA wykazuje silne działanie kataboliczne wobec białek- powstanie zaników mięśniowych obręczy

kończyny górnej i dolnej.

GKS WZIEWNE

lek

Mała dawka

Średnia dawka

Duża dawka

Beklometazon

(Beclocort)

200-500ug

500-1000ug

>1000ug

Budezonid

(Budezonid)

200-400ug

400-800ug

>800ug

Flunizolid

(Syniaris)

500-1000ug

1000-2000ug

>2000ug

Flutikazon

(Flixotide)

100-250ug

250-500ug

>500ug

Triamcynolon

(Polcortolon)

400-1000ug

l000-2000ug

>2000ug

DZIAŁANIA NIEPORZĄDANE

+ kandydoza jamy ustnej, gardła +

chrypka + kaszel

budezonid i flutikazon mają mniejsze działania ogólnoustrojowe niż beklometazon i triamcynolon.

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

Objawy niepożądane zależą od swoistej ingerencji sterydów nadnerczowych w:

a) procesy metaboliczne,

b) odpornościowe,

c) niekorzystnego wpływu na stan psychiczny,

d) układ rozrodczy

e) depresyjny wpływ na układ podwgórze-przysadka

Kortykosterodoidy stosowane w dawkach fizjologicznych (20-30mg hydrokortyzony na dobę albo

równoważna ilość jego analogów) nie wywołują żadnych zaburzeń metabolicznych ani zmian cielesnych,

natomiast mogą minimalnie tłumić wydzielanie kortykotropiny

GLIKOKORTYSTEROIDY

MECHANIZMY HAMOWANIA ZWROTNEGO WYDZIELANIA KORTYKOTROPINY PRZEZ

GLIKOKORTYKOSTEROIDY:

a) szybki- ujawnia się w ciągu kilku minut, wygasa o ok. 10 min i zależy od ich wpływu na błonę komórkową

b)opóźniony- zależy od wielkości dawek glikokortykosteroidów,od czasu ich stosowania, zależy od wpływu na

procesy genetyczne (prowadzi do wtórnej niedoczynności kory nadnerczy)

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

Układ krążenia

Układ endokrynologiczny

Układ immunologiczny

Skóra

Zaburzenia metaboliczne

Układ pokarmowy

Układ kostny i mięśniowy

Gałka oczna

Ośrodkowy układ nerwowy

GLIKOKORTYKOSTEROIDY- UKŁAD KRĄŻENIA

Miażdżyca tętnic. Zwiększona łamliwość naczyń, Poliglobulia, Zwiększona krzepliwość krwi, Zakrzepica

żył. Nadciśnienie tętnicze. Obrzęki

GLIKOKRTYKOSTEROIDY- UKŁAD ENDOKRYNOLOGICZNY

Zahamowanie osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej. Zahamowanie wzrostu u dzieci. Objawy

zespołu Cushinga, Zaburzenia miesiączkowania

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-UKŁAD IMMUNOLOGICZNY

Zaburzenia odpowiedzi immunologicznej. Zwiększona skłonność do zakażeń. Zmniejszona liczba

limfocytów i monocytów w krwi obwodowej

GLIKOKRTYKOSTEROIDY-SKÓRA

1 .ZMIANY ŁOJOTOKOWE

2.NADMIERNE OWŁOSIENIE

3.ZACZERWIENIENIE

4.ROZSTĘPY SKÓRNE

5.ZMIANY ZANIKOWE SKÓRY

GLIKOKRTYKOSEROIDY-ZABURZENIA METABOLICZNE

1. dyslipidemia

2. hiperglikemia-nietoleracja glukozy, cukrzyca

3. zwiększ0ny metabolizm białek

4. ujemny bilans wapnia i fosforu

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-UKŁAD POKARMOWY

1. owrzodzenia trawienne

2. ostre zapalenie trzustki

3. perforacje-zmiany zapalne, pęknięcia uchyłków jelitowych

GLIKOKRTYKOSTEROIDY-UKŁAD KOSTNY I MIĘŚNIOWY

1. patologiczne złamama

2. osteoporoza!

3. aseptyczna martwica kości

4. osłabienie siły mięśniowej, miopatia

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-GALKA OCZNA:

1. zaćma

2. jaskra z otwartym kątem przesączania

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-OUN

1. zmiana zachowania euforia lub depresja

2. zaburzenia węchu

3. psychozy

4. drgawki

5. obrzęk mózgu

6. wzrost ciśnienia śródczaszkowego

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

U kobiet - nikłe, nieregularne krwawienia miesiączkowe cykle anowulacjne, brak miesiączki, zaburzenia

płodności.

U mężczyzn- zmniejszone libido, potencja

GLIKOKORTYKOSTEROIDY-DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

+Częstość występowania objawów niepożądanych i ich nasilenie sa na ogól proporcjonalne do wielkości

stosowanych dawek, czasu trwania leczenia, łatwiej występują w stanach niedoboru białek.

+Niektóre powikłania zależą od rodzaju stosowanego preparatu i osobniczej podatności

np.zaniki mięśniowe- triamcynolon, deksametazon

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: