33. Pomiar kąta pionowego (zenitalnego)
· Ustawienie teodolitu na statywie, poziomowanie, centrowanie ustawienie alidady i lunety w I położeniu (KL)
· Wycelowanie do wybranego punktu celu
· Dokładne spoziomowanie libeli kolimacyjnej za pomocą śruby elewacyjnej
· Wykonanie odczytu OI i zanotowanie go w dzienniku polowym
· Zmiana położenia lunety na drugie położenie (KP) i wycelowanie do punktu
· Dokładne spoziomowanie libeli kolimacyjnej
· Wykonanie odczytu OII i zanotowanie go w dzienniku polowym
· Sprawdzenie poprawności obserwacji poprzez obliczenie stałej sumy odczytów (OI + OII = 360° + 2µ) i porównanie jej z sumą otrzymaną z poprzednich pomiarów oraz obliczenie kąta pionowego z I i II położenia lunety
· Obliczenie kąta zenitalnego i błędu indeksu w dzienniku
· Sprawdzenie ostatecznych wartości z i µ
Wyznaczenie błędu indeksu
Teodolit z podziałem zenitalnym kręgu pionowego umożliwia bezpośredni pomiar kątów zenitalnych z podczas celowania do wybranych punktów lub na podział łaty tachi- metrycznej. W I położeniu lunety (KL) odczyt 0I jest równy kątowi z, natomiast w II położeniu (KP) odczyt OII stanowi jego dopełnienie do 360° (360°-z). Jeśli przy kole lewym miejsce zera nie jest dokładnie równe 90°, wtedy oba odczyty są dodatkowo obarczone błędem indeksu µ. Odczyty te wynoszą więc:
0I = z + µ
OII=360°-z+µ
Wzory stanowią układ równań liniowych o dwóch niewiadomych: z oraz µ, z których bez trudu można wyznaczyć zarówno poprawny kąt zenitalny z, jak i błąd miejsca zera µ.
OI + OII = 360° + 2µ
Wzór ten może być wykorzystany jako kontrola każdej pary odczytów wykonanych dla tego samego punktu celu w dwóch położeniach lunety, ponieważ suma odczytów KV: OI + OII jest dla danego teodolitu wielkością stałą, a więc powtarzalną dla każdego obserwowanego punktu. Zgodnie z powyższą zależnością błąd miejsca zera wyniesie więc:
µ=OI+OII-360o2
z=OI-OII+360o2
stokrotka1106